ORIGINAL_ARTICLE
سکولاریزم و معنویت
https://psq.bou.ac.ir/article_11729_6a2b6aacedb03fc82de423ce7348430e.pdf
2006-01-21
7
26
سرمقاله
حمید
پارسانیا
h.parsania@yahoo.com
1
حمید پارسانیا
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
سکولاریزم و حکومت دینى : بررسى انتقادى یک نظریه
این مقاله متکفل نقد و بررسى نظریهاى است[1] که با اصل قرار دادن
سکولاریزم و مبانى آن مىکوشد امکانى براى توجیه حکومت دینى بر پایه آن بیابد. ماهیت مصادرهاى نظریه، جابجایى موضوع نزاع از فلسفه سیاسى به معرفتشناسى، مغالطه هست و باید، ارائه تصویرى از حکومت دینى و سکولاریزم که نامتعارف بوده و نه مورد پذیرش دینداران و نه سکولارهاست از جمله مشکلاتى است که این بررسى در نظریه مىیابد.
[1] نظریه مزبور توسط دکتر مصطفى ملکیان در کرسى نظریهپردازى دفتر جنبش نرمافزارى و توسعه علوماسلامى معاونت پژوهشى دفترتبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم ارایه شد و مورد نقد و بررسى محققان قرارگرفت. به منظور دسترسى آسانتر پژوهشگران به متن نظریه و تسهیل در فهم و مقایسه، متن نظریه مزبور در آخرهمین مقاله آورده شده است.
https://psq.bou.ac.ir/article_11730_4fe8a2ac96c80c0faa76944348855c2e.pdf
2006-01-21
27
74
سکولاریزم
حکومت دینى
حکومت سکولار
فلسفه سیاسى
سیاست
اسلام
حقیقت
تحقیق پذیرى
حسین
کچویان
1
عضو هیأت علمى دانشگاه تهران
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
سکولاریسم و سکولاریزاسیون
سکولاریسم و سکولاریزایسون دو واژه با بار معنایى خاص خود هستند که مىتوان از موقعیت کنونى این دو با تعبیر «مبهم» یاد کرد. به کارگیرى این دو واژه در ایران معاصر بر ابهام ذاتى این دو افزوده است. نوشتار حاضر تلاشى در جهت ابهامزدایى از دو واژه سکولاریسم و سکولاریزاسیون و شفاف سازى معنایى این دو است.
نخست تاریخچه طرح ایده سکولاریزاسیون در ایران معاصر بررسى و پس از آن به برابر نهاد صحیح براى دو واژه سکولاریسم و سکولاریزاسیون پرداخته مىشود. هم چنین پیشنهاداتى براى بررسى علمى این دو عرضه مىگردد.
سکولاریسم، علاوه بر مباحث معنایى، به مثابه یک نظریه سیاسى نیز در ایران معاصر مورد توجه قرار گرفته است. هم چنین به سکولاریسم و سکولاریزاسیون به منزله مدل تحلیلى براى تحولات کشور اشاره مىشود.
در تلاش براى راهیابى به هسته اصلى معناى سکولاریسم و سکولاریزاسیون تحلیلى از دیدگاه ماکس وبر در این باره ارائه شده است. آن گاه به عنوان یک مورد مشخص و برجسته از موضوعاتى که ممکن است تحت شمول سکولاریسم و یا سکولاریزاسیون قرار گیرند به دین و سیاست و نسبت این دو با یک دیگر پرداخته مىشود. بنابراین نوشتار حاضر درآمدى بر مباحث ضرورى و گسترده در باب سکولاریسم و سکولاریزاسیون است.
https://psq.bou.ac.ir/article_11731_6e22b2a728eccfe1c333a85bc96e4bdd.pdf
2006-01-21
75
96
سکولاریزم
سکولاریزاسیون
سکولاریزاسیونیسم
سکولاریته
عقلانیت ارزشى
عقلانیت هدفمند
دین و سیاست
احمد رضا
یزدانى مقدم
yazdanimoghadam@yahoo.com
1
حجة الاسلام یزدانى مقدم دانشجوى دکترى علوم سیاسى موسسه آموزش عالى باقرالعلوم
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
دین و عرفى شدن در ایران معاصر
عرفى شدن دین در دو گفتمان اسلام سیاسى وتجدد، داراى معانى متفاوتى است. تجدد در پى عرفى شدن دین است تا مفاهیم اساسى خود را در خارج از حوزه دین معنا دهى کند؛ اما اسلامگرایى در پى عرفى شدن است تا بر اساس تحولات وتغییرات ومقتضیات زمان ودر چارچوب اجتهاد، به مسائل ونیازها در دایره شریعت پاسخ دهد. در تاریخ معاصر ایران این دو گفتمان مبناى بسیارى از تحولات سیاسى ـ اجتماعى است وبراى تحلیل آنها باید با عصاى این دو گفتمان گام برداشت.
براى تبیین مسئله عرفى شدن در ایران معاصر، به تحلیل دو گفتمان تجدد و اسلامگرایى و مفهوم عرفى شدن بر اساس نظریه گفتمان لاکلا و موف پرداختیم وبا مفصلبندى چندین دال مهم حول دالهاى مرکزى مدرنیته و اسلامگرایى، به تبیین این مفاهیم در نظام معنایى تجدد و اسلامگرایى با استفاده از شواهدى از ایران معاصر اقدام کردیم. در پایان نمودهایى از عرفى شدن را در ایران معاصر مورد بحث قرار دادهایم.
https://psq.bou.ac.ir/article_11732_ed77df4782606d6e4f8e3fc4fb4e89d6.pdf
2006-01-21
97
126
عرفى شدن
مدرنیته (تجدد)
اسلام
اسلام سیاسى
گفتمان
محمداسماعیل
نباتیان
1
دانشآموخته حوزه علمیه قم وکارشناسى ارشد علوم سیاسى موسسه آموزش عالى باقرالعلوم
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
تقابل حکومت اسلامى و حکومت سکولار
ناسازگارى حکومت اسلامى با حکومت سکولار با توجه به معناى این دو نوع حکومت بسیار روشن است و عقل در داورى بین دو حکومت با برهانى دانستن وجود خدا حکومت دینى و اسلامى را اجتنابناپذیر مىداند و در صورت شک، حکومت اسلامى به دلیل محتمل بودن وجود خدا حکومت الهى بر حکومت سکولار رجحان دارد و به همین دلیل حکومت سکولار نامحتمل است و فقط در یک صورت مىتوان حکومت سکولار را محتمل دانست که اثبات شود که مردم بالاصاله در برابر خدا داراى حق حاکمیت هستند در حالى که این با مالکیت علىالاطلاق خدا و حتى با محتمل بودن مالکیت علىالاطلاق وى ناسازگار است.
https://psq.bou.ac.ir/article_11733_8714508316d360c0688fd9aa29841b4d.pdf
2006-01-21
127
144
حکومت اسلامى
حکومت سکولار
مالکیت خدا
مردم
حق حاکمیت مردم
مشروعیت حکومت
عسکرى
سلیمانى امیرى
1
حجة الاسلام سلیمانى عضو هیأت علمى گروه فلسفه و کلام موسسه آموزش عالى باقرالعلوم
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
سکولاریسم اسلامى و مبانى معرفت شناختى آن
نوشتار حاضر با گذرى بر تاریخچه ورود سکولاریسم به جهان اسلام وبررسى تلاش برخى از اندیشمندان معاصر اسلامى براى سازگار ساختن آن با اسلام، به توضیح چگونگى شکلگیرى نظریه سکولاریسم اسلامى مىپردازد. به گمان نگارنده، چرخشِ معرفتشناختى در نظریه هرمنوتیک فلسفى گادامر، آموزههاى موردنیاز براى تمهید مبانى معرفتشناختى جدید براى عبور از مبانى معرفتشناختى پیشین سنت فکرى اسلامى را فراهم ساخته است. برخى از اندیشمندان معاصر اسلامى با استخدام این آموزهها مبانى معرفتشناختى مورد نیاز را تدارک دیدهاند. نظریه سکولاریسم اسلامى بر این مبانى استوار بوده، به همین دلیل پىآمدهاى معرفتشناختى خاصى به دنبال داشته که در مقاله به آنها اشاره شده است.
https://psq.bou.ac.ir/article_11735_f30a7c8284e4abb0cc2ade61572cf722.pdf
2006-01-21
145
164
مبانى وچرخش معرفتشناختى
هرمنوتیک فلسفى گادامر
سکولاریسم اسلامى
اندیشمندان معاصر اسلامى
منصور
میراحمدى
1
حجة الاسلام میراحمدى استادیار دانشگاه شهید بهشتى
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
دین و دولت در اندیشه هابز، لاک و کانت
دغدغه این نوشتار، توصیف و تحلیل رابطه دین و سیاست در اندیشه مدرن است. گرچه متفکران زیادى در عصر مدرنیته به نسبتیابى دین و سیاست پرداختهاند، تمرکز بر سه متفکر بزرگ این دوره؛ یعنى هابز، لاک و کانت، کمک خواهد کرد تا برخى از ریشههاى مجادلات کنونى ایران درباره نسبت دین و سیاست را کشف کنیم.
تفکیک دین طبیعى از مذهب مدنى و ابزار نگارى دین در نظریه هابز، تفکیک نهاد دولت از نهاد دین و بنیانگذارى نظریه سکولاریزم در نظریه لاک و بالاخره تأویل بردن دین وحیانى به اخلاقى در نظریه کانت، شاید مهمترین نظریههاى موجود باشند که تأملى دوباره مىطلبند
https://psq.bou.ac.ir/article_11736_607b58ab2df330cb005855bb2f49fe67.pdf
2006-01-21
165
194
دین طبیعى
دین مدنى
دین وحیانى
دین اخلاقى
دولت
سلطنت
جمهورى و دموکراسى
عبدالوهاب
فراتى
1
دانش آموخته حوزه علمیه قم و دانشجوى دکتراى علوم سیاسى موسسه آموزش عالى باقرالعلوم
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
بحران سکولاریسم در جهان اسلام
سکولاریسم هم مانند هر پدیده بشرى با چالشهاى جدّى بلکه حیاتى مواجه است و تنها در جهان اسلام است که این چالش قابل رؤیت است. ناتوانى اندیشه سکولار از ارائه تعریف جدید و هویت مدرن براى مسلمانان، ناتوانى در شناخت صحیح و گذار جوامع اسلامى به دنیاى مدرن و از همه مهمتر بحران زایى صهیونیسم یهودى براى غرب؛ از جمله موارد بىشمار چالش سکولاریسم در جهان اسلام است. سکولاریسم غربى هم چون حمله مغولان به دنیاى اسلام به تدریج رو به اضمحلال خواهد رفت. باید توجه داشت که این رویکرد انتقادى به سکولاریسم، هرگز ماهیت پست مدرنى ندارد. گرچه، رویکردهاى پست مدرنى انتقادى است، ولى هر انتقادى هم لزومآ پست مدرن نیست.
https://psq.bou.ac.ir/article_11737_7a921a8c91482f501d15f9fd22594bcc.pdf
2006-01-21
195
220
سکولاریسم
بحران هویت
گذار
ایدئولوژى
ناسیونالیسم
شرقشناسى
توسعه
روشن فکرى
غرب زدگى
جهان سوم
صهیونیسم
داود
مهدوىزادگان
1
حجة الاسلام مهدوىزادگان عضو هیأت علمى پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامى
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
قلمرو حکومتى دین
مقاله حاضر شامل دو بخش است. در بخش نخست گستره حکومتى دین محور سخن است و نیز به بیان ادله درون دینى و برون دینى آن مىپردازد. بخش دوم در برگیرنده سخن منتقدان این رویکرد و حامیان محدودسازى قلمرو دین به امور فردى و خروج آن از عرصه حکومت است. از آن جا که مقصد عمده این نوشتار طرح سخن منتقدان به شمار مىرود؛ بخش اول، به ویژه ادله درون دینى، به اختصار بیان شده و بخش دوم به تفصیل آمده است. این بخش، شش دلیل را عرضه مىکند. دو دلیل نخست که از دکتر سروش است، با تکیه بر اقتضاى نوع انتظار بشر از دین و سپس طرح فقدان قابلیت، دین را از عرصه حکومت جدا مىسازد. چهار دلیل بعدى، که از آقایان دکتر حائرى و مهندس بازرگان است، با طرح تغایر میان دین و حکومت در ثبات و تحول، در قلمرو و اهداف، و در شیوه، حذف امور سیاسى ازحیطه دین را نتیجه مىگیرد و آخرین دلیل، پیوند میان این دو را مغایر سیره عملى امام معصوم 7 مىشمارد.
https://psq.bou.ac.ir/article_11738_549ae4cda97aa2552ad0b76b212a92d2.pdf
2006-01-21
221
244
حکومت دینى
سکولاریسم
دین و سیاست
دین حداقلى و حداکثرى
قلمرو دین
انتظار بشر از دین
ابوالفضل
ساجدى
1
عضو هیأت علمى مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى(ره)
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
پیشقراولان سکولاریسم در ایران
اگر چه ایده سکولاریسم، پدیدهاى غربى و خاستگاه معرفتشناختى آن مغرب زمین است، اما پس از پیدایى و نضج گرفتن در سایر ممالک نیز سر بر آورد.
بدیهى است که این تفکر براى ورود به جوامع اسلامى به ویژه ایران که از مکتب غنى تشیّع بهرهمند است و جدایى دنیا و آخرت در آن مطرود بوده و در بر دارنده آموزههایى چون «من لامعاش له لامعاد له» است، نیاز به حاملانى داشته و دارد تا بار این کالاى وارداتى را بر دوش گرفته و به تبلیغ آن در جامعه بپردازند. روشن فکران وابسته از جمله حاملانى هستند که مقاله حاضر سعى دارد تا به نحو اختصار به فعالیتهاى آنها در ایران اشاره کند.
https://psq.bou.ac.ir/article_11739_e5f3a20822a2dfc66c79868f22dc89de.pdf
2006-01-21
245
260
سکولاریسم
روشن فکرى
ملکم خان
آخوندزاده
میرزا آقاخان کرمانى
شمس الله
مریجی
mariji@bou.ac.ir
1
عضو هیأت علمى معاونت آموزش دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
عقلانیت دینى و سکولار
هدف این مقاله تحلیل و بررسى عقلانیت دینى و سکولار در اندیشه متفکران اسلام است. به منظور دستیابى به این هدف ابتدا به مفهوم و کالبد شکافى عقلانیت و سپس به ویژگىهاى عقلانیت دینى و سکولار پرداخته شده است. پس از بررسى الگوهاى عقلانیت سکولار به تحلیل و بررسى عقلانیت مطرح در اندیشه متفکران مسلمان مىپردازیم که به دو سرمشق تجزیه شده است. الگوى نخست، عقلانیت فلسفى است که با عقلانیت دینى پیوند دارد و الگوى دوم عقلانیت سکولار است. این نوع از عقلانیت به چهار صورت در اندیشه متفکران مسلمان تجلى یافته است که عبارتنداز: 1. الگوى انطباقى 2. الگوى تطبیقى 3. الگوى تمایزى 4. الگوى هرمنوتیکى یا عقلانیت دینى انتقادى.
https://psq.bou.ac.ir/article_11740_f516ef3fe54acace98bde97d9c47c507.pdf
2006-01-21
261
284
دین
سکولاریسم
متفکران مسلمان
عقلانیت دینى
عقلانیت سکولار
امان الله
فصیحى
1
کارشناسى ارشد جامعهشناسى مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى(ره)
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
رویکرد قانون اساسى به مقوله امنیت
امنیت ملى یکى از حیاتىترین موضوعات اصلى هر کشور است. پرسشهاى ذیل، مبتنى بر پیش فرض مذکور، محورهاى اصلى مقاله حاضر را تشکیل مىدهد :
1. آیا قانون اساسى جمهورى اسلامى ایران ظرفیت لازم را براى تأمین امنیت ملى داراست؟
2. چرا شوراى ملى دفاع پس از ده سال در بازنگرى قانون اساسى به شوراى عالى امنیت ملى تغییر یافت؟
3. و چه راهکارهایى براى تعارضات احتمالى در خصوص امنیت ملى در قانون اساسى پیش بینى شده است؟
در این مقاله تلاش شده است ضمن پاسخگویى به پرسشهاى مذکور نقش رهبرى، قواى سهگانه و شوراى عالى امنیت ملى در تأمین امنیت ملى و نحوه همآهنگى بین ارکان مذکور تبیین و نحوه اجراى تصمیمات امنیتى بحث شود.
https://psq.bou.ac.ir/article_11741_8358a7157fdf41acd3cee09b882c0e19.pdf
2006-01-21
285
296
قانون اساسى
امنیت
شوراى عالى امنیت
اصل 176
مجلس شوراى اسلامى
مجمع تشخیص مصلحت نظام
علیرضا
اسلامى
1
دانشجوى دکترى امنیت ملى دانشگاه عالى دفاع ملى
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیلى بر واپسین نظریه مهندس مهدى بازرگان
مهدى بازرگان (1286 ـ 1373ش) در واپسین سالهاى زندگى خود، به تبلیغ جدایى دیانت از سیاست پرداخت و هفت دلیل به نفع آن بر ساخت. چگونگى این دلیلها، شگفتى ناظران و داوران آگاه را برانگیخت. پرسش اصلى آن است که آیا مطالب مهندس بازرگان، استدلال است یا اعتراض؟ ظاهر عبارات ایشان، فرضیّه اول را تأیید مىکند ولى دقّت و ژرفنگرى در بحثهاى ایشان و قرائن دیگر این فرضیّه را تایید نمىکند و به همین جهت چارهاى جز پذیرش فرضیّه دوم باقى نمىماند. در نتیجه نمىتوان بازرگان را از طرفداران سکولاریسم شمرد. او از روى تلخ کامى و در واکنش به وضع اجتماعى موجود و انتقاد به مخالفان، صرفآ اعتراضى سیاسى بیان کرده و تذکّرى اخلاقى داده است.
https://psq.bou.ac.ir/article_11742_dd41fbec7550a628cc8aaa5b66d9ba75.pdf
2006-01-21
297
312
مهدى بازرگان
سکولاریسم
اسلام و سیاست
هدف بعثت پیامبران
مهار قدرت سیاسى
اخلاق و سیاست
محمد
خردمند
1
حجة الاسلام خردمند کارشناسى ارشد فلسفه و کلام موسسه آموزش عالى باقرالعلوم
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
سفر به لبنان
در فاصله 26 دى تا چهارم بهمن ماه سال 1384 هیأتى علمى از دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم به دعوت رایزنى فرهنگى جمهورى اسلامى ایران در لبنان جهت شرکت در همایش تأثیرات انقلاب اسلامى بر تحول معارف دینى و علوم انسانى رهسپار لبنان شد. این هیأت همچنین عهدهدار فراهم کردن مقدمات برگزارى اجلاس بین المللى شرف الدین در لبنان بوده است. آنچه مىخوانید گزارش این سفر است. گزارش از دو بخش تشکیل شده است :
بخش اول: چکیده سخنرانى دکتر لکزایى، سردبیر فصلنامه علوم سیاسى است، که پس از بازگشت از سفر در جمع اعضاى شوراى پژوهشى پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسى ایراد شده و عمدتآ ناظر به تحلیل تحولات سیاست و حکومت در لبنان است و بخش دوم گزارش همایش تأثیرات انقلاب اسلامى بر تحول علوم انسانى و جریانهاى فکرى ـ سیاسى در ایران است.
https://psq.bou.ac.ir/article_11743_c1fa051ed398f8a890b25994a93f402f.pdf
2006-01-21
313
334