ORIGINAL_ARTICLE
شبکه ولاء؛ طرحی از الگوی جامعه قرآنی از منظر آیتالله محمدمهدی آصفی
«شبکه ولاء» از مفاهیم بدیعی است که آیتالله محمدمهدی آصفی با هدف ترسیم یک جامعه آرمانی اسلامی از قرآن کریم استخراج کرده است. شبکۀ ولاء را بر اساس نظریه سیستمی میتوان بهمثابه یک سیستم متشکل از ساختارهای ترسیمشده و کارکردهای تعریفشدهای دانست که در طریقی خاص و برای نیل به غایتی ویژه جهتدهی شده است. آیتالله آصفی از ساختار این سیستم به «خطوط» تعبیر و با بهرهگیری از روایات، این سیستم را دارای ساختاری سهوجهی تعریف کرده است: خطوط طولی ناظر بر رابطه فرد مسلمان با مجموعهای از رهبران و اولیالامر است که به حاکمیت الهی میانجامد. خطوط عرضی بیانگر ارتباط انسان مسلمان با جماعت مسلمین در این جامعه آرمانی است. خطوط عمقی مبیّن ارتباط فرد مسلمان با عمق تاریخ و تمدن و سیرۀ اولیا و اوصیاست. علامه آصفی برای تعریف نوع روابط تعیینشده میان ساختارها (خطوط) در درون شبکه ولاء، از دو مفهوم قرآنی بهره گرفته است: «سلام» و «نصیحت» که کارکردشان، پیوند دادن میان ساختارها و زیرساختارها برای دستیابی انسان مسلمان به غایت پیوند و ولای الهی است. نکته شایان ذکر اینکه، اساساً کنشگر محوری در شبکۀ ولاء، انسان مسلمان است و مرزبندی این سیستم بر مرزهای عقیدتی ابتنا یافته است و به همین دلیل، ولاء برای ارتباطات انسان مسلمان تعریف شده است و در مقابل، مفهوم برائت در قبال کافران معنا پیدا میکند.
https://psq.bou.ac.ir/article_63770_1e2f46aaaaddded294adb2740ed6fa63.pdf
2017-06-22
1
29
10.22081/psq.2017.63770
شبکه ولاء
جامعه آرمانی
سلام
نصیحت
برائت
محمد اسماعیل
نباتیان
me.nabatian@ut.ac.ir
1
استادیار دانشگاه تهران
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
تأثیر مؤلفههای مذهبی بر رفتار رأیدهی و مشارکت سیاسی در جمهوری اسلامی
با توجه به ساختار نظام جمهوری اسلامی ایران و باورهای راسخ مردم به مذهب در طول دوران پس از پیروزی انقلاب اسلامی، تأثیر مؤلفههای مذهبی بر رفتار رأیدهی و مشارکت سیاسی در ایران انکارناپذیر است. تأثیر نگرش و باورهای مذهبی، چه در میزان مشارکت و تشویق آحاد مردم به شرکت در انتخابات و فعالیتهای سیاسی و چه در نوع رفتار و گزینش کاندیداها قابل مطالعه و بررسی است. این در حالی است که در مطالعات بهعملآمده، کمتر به این موضوع پرداخته شده و اطلاعات موجود بسیار اندک و پراکنده است. مقاله حاضر با بهرهگیری از مدل مشارکت پیپا نوریس به بررسی تأثیر مؤلفههای مذهبی در ابعاد انگیزههای مذهبی در فرد (مذهبی بودن)، انتخاب شخصیت مذهبی (در داوطلب) و میزان تأثیرپذیری از گروههای مرجع مذهبی (روحانیت و مراجع تقلید) در انتخابات مجلس شورای اسلامی و ریاست جمهوری میپردازد. در این تحقیق از دادههای بهدستآمده از مطالعات انجامشده در ادوار مختلف انتخابات مجلس شورای اسلامی و ریاست جمهوری بهره گرفته شده و تمرکز بر دهمین انتخابات دوره ریاست جمهوری در سال 1388 بوده است. نتایج نشان میدهد تأثیر مؤلفههای مذهبی بهعنوان یک شاخص کلی در مشارکت سیاسی و رفتار انتخاباتی در ادوار مختلف انتخابات مجلس شورای اسلامی و ریاست جمهوری، همواره یکی از مهمترین شاخصهای رفتاری مشارکتی است.
https://psq.bou.ac.ir/article_63780_5fca0f63079926a19caa7950060b8329.pdf
2017-06-22
31
54
10.22081/psq.2017.63780
مشارکت سیاسی
مؤلفههای مذهبی
دینداری
گروههای مرجع
انتخابات
عبدالمطلب
عبداله
abdollah_ab@yahoo.com
1
استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه علامه طباطبائی
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
الگویی (پیشنهادی) برای تبیین نظریه مردمسالاری دینی آیتالله خامنهای
درباره مردمسالاری دینی دستکم میتوان به سه موج اصلی با نمایندگان مشخص قائل بود. موج اول دوره مشروطیت با نمایندگی علامه نائینی، موج دوم در دوره تأسیس و شکلگیری جمهوری اسلامی با محوریت امام خمینی و موج سوم، دوران اصلاحات و پسااصلاحات که آیتالله خامنهای برجستهترین نماینده آن بوده و پرپسامدترین بحثها را صورت داده است. دراینمیان، نظریه مردمسالاری دینی آیتالله خامنهای بدون صورت نظری و بافت تئوریک بوده، در تکمواضع و تکگزارههایی پراکنده است. یکی از مقوّمات فراهم آوردن صورت نظری برای دیدگاههای ایشان دراینباره، به دست دادن الگویی از بحث است که برای چارچوببندی نظری تلقی ایشان ظرفیت و امکان داشته باشد. برای این کار و با توجه به تلقی بسیط آیتالله خامنهای از مردمسالاری دینی، در این نوشتار الگویی طرح شد که به نظر میرسد با توجه به آن میتوان گزارههای پراکنده ایشان را درباره مردمسالاری دینی در هیئت یک نظریه مشخص، منسجم کرد.
https://psq.bou.ac.ir/article_63781_e2e8269cff06b0437d94bcf8a7e8268f.pdf
2017-06-22
55
74
10.22081/psq.2017.63781
مردمسالاری دینی
آیتالله خامنهای
جمهوری اسلامی
مردم
الگوی بسیط
محمدباقر
خرمشاد
mb.khorramshad@gmail.com
1
دانشیار دانشگاه علامه طباطبائی
AUTHOR
پرویز
امینی
amini1300@gmail.com
2
دانشجوی دکتری علوم سیاسی (مسائل ایران) دانشگاه علامه طباطبائی
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
جریانهای فکری سیاسی اسلامی عراق پس از 2003
سقوط صدام در سال 2003 نقطه عطفی در تحولات سیاسی ـ اجتماعی عراق از یکسو و نقشآفرینی جریانهای فکری ـ سیاسی گوناگون از سوی دیگر است. این حادثه اگرچه سهم بسزایی در حرکت عراق در مسیر رشد و توسعه دارد، از زاویهای بحرانهای اساسی را در جامعه عراق نمایان ساخت. مقاله حاضر، با بررسی جریانهای فکری ـ سیاسی مهم در این دوران که ذیل دو جریان کلان فکری ـ سیاسی شیعی و سنی قرار میگیرند، تحلیل آنها را با تأثیرپذیری از الگوی نظری توماس اسپریگنز ارائه میکند. مطالعات صورتگرفته در این مقاله، نشاندهنده اختلافنظر بسیار این جریانها در شناسایی بحران، علل و عوامل بحران، وضعیت مطلوب و راهکارهای رسیدن به آن است که در متن مقاله بهتفصیل بررسی شده است.
https://psq.bou.ac.ir/article_63782_904cf13a73461d917219f7eb98775714.pdf
2017-06-22
75
98
10.22081/psq.2017.63782
حزب الدعوۀ اسلامی
مجلس اعلای اسلامی عراق
حزب اسلامی
هیئت علمای مسلمین
جماعتهای مسلم
منصور
میراحمدی
m_mirahmadi@sbu.ac.ir
1
استاد علوم سیاسی دانشگاه شهید بهشتی
AUTHOR
محمد حسین
مرزه
mh.marze@gmail.com
2
کارشناسی ارشد علوم سیاسی، دانشگاه شهید بهشتی
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
ایدئولوژی تکفیر؛ سرشت و راهبرد مواجهه با آن
ایده «نظم جدید اسلامی» از سوی گروههای رادیکال سلفی، مهمترین چالش کنونی جهان اسلام و نیز دولتهای مدرن است که آن را در سنت تاریخی جهاد دوباره کشف کردهاند. هدف اصلی این گروهها، جایگزین کردن «خلافت اسلامی» بهجای دولتهای سکولارِ مبتنی بر نظم و پیمان وِستفالی است. این ایده که در نسل کنونی سلفیها هواخواهان بسیاری دارد، پدیده جدیدی است که زبان آن سنتی، ولی ماده و محتوای آن کاملاً جدید است. گذشته از اینکه جریان سلفیه تکفیری به دنبال تهذیب فرهنگی دارالاسلام و نیز ضدیت با هرگونه آمیختگی و ادغام با مظاهر مدرنیته و پلورالیزم فرهنگی است، روشی در اقامه جهاد و تسلیم کردن مناطق مسلماننشین دنبال کرده است که اغلب پیشینهای در سنت و سیره نبی گرامی اسلام(ص) ندارد. اگر در قرن نوزدهم میلادی جهاد الگویی برای بسیج مردم بر ضد استعمار خارجی به شمار میرفت، امروزه الگوی جهاد، نه ابزاری برای دفاع، بلکه وسیلهای برای تحقق نظمی جدید مبتنی بر خلافت است. تحقق چنین نظمی دشوار و نیازمند جانفشانی مجاهدانی است که در این راه به جهاد میپردازند. مهم آن است که این آرزو، اندیشه مسلمانان را تغییر دهد و آنان را در ساقط کردن دولتهای ملی در خانه قانع کند و برای استقرار نظمی اسلامی در سراسر جهان مهیا سازد. ازاینرو، مهمترین پرسش مطرح آن است که: سلفیه تکفیری چگونه دست به تغییر ماده و محتوای الگوی جهاد زده و بدینترتیب، خود را از دستگاههای فقه اهل سنت متمایز ساخته است؟ به همین دلیل در این مقاله کوشیدهایم برخی از این دگرگونیها را شناسایی کنیم و در نهایت به مهمترین راهبردهای مواجهه با آن بپردازیم.
https://psq.bou.ac.ir/article_63783_135860aa1b6fda617e14f89786083d1e.pdf
2017-06-22
99
127
10.22081/psq.2017.63783
جاهلیت
هجرت
جهاد
نکایه و انهاک
جماعت
امت
خلافت مجازی
خلافت اسلامی
عبدالوهاب
فراتی
forati129@yahoo.com
1
دانشیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
جنگ یمن و القاعده شبهجزیره (2015-2016)
هرچند یمن در دستهبندی دولتها جزء «ریزقدرتها» به شمار میآید، این کشور با داشتن موقعیتی استراتژیک، مهرهای کلیدی در روند امنیتی و بازیهای سیاسی منطقه خاورمیانه و جهان تعریف میشود. حمله ائتلاف عربی به یمن با رهبری عربستان و حمایت ضمنی قدرتهای بزرگ فرامنطقهای، به پیامدهای سیاسی و امنیتی در یمن بهعنوان قربانی اصلی این بحران و دیگر بازیگران منطقهای و بینالمللی انجامیده است. در کنار ظهور حوثیهای شیعه بهعنوان یک قدرت سیاسی ـ نظامیِ مؤثر با پشتوانه وسیع مردمی، بهویژه در شمال این کشور، القاعده شبهجزیره نیز بهعنوان یکی از بازیگران عرصه سیاسی یمن بهتبع این جنگ تغییرات شگرفی را در قدرت و ماهیت تجربه کرده است. این مقاله به بررسی تحولات یمن پس از تجاوز عربستان میپردازد و عمدتاً بر رشد القاعده شبهجزیره تأکید میکند.
https://psq.bou.ac.ir/article_63784_fac53e6bac3b3e1ee2f0a145e8dd9634.pdf
2017-06-22
129
149
10.22081/psq.2017.63784
القاعده شبهجزیره
یمن
عربستان
ائتلاف عربی
سید محمدعلی
حسینیزاده
hosainzadeh@gmail.com
1
استادیار علوم سیاسی دانشگاه شهید بهشتی
AUTHOR
زینب
فرهادی
farhadizeynab02@gmail.com
2
دانشجوی دکتری روابط بینالملل دانشگاه تربیت مدرس
AUTHOR
مهرشاد
غفاریزاده
mehrshadghafarizade@gmail.com
3
کارشناسی ارشد روابط بین الملل شهید بهشتی
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
نظریه حق استاد مرتضی مطهری و پیامدهای سیاسی ـ اجتماعی آن
در عصر مدرن امور سیاسی ـ اجتماعی بر پایه باور به حق رأی همگان سامان میپذیرد. فیلسوفان اسلامی با مواجهۀ با این مسئله، به خِردورزی در آن برمیآیند و به این نتیجه میرسند که در تفکر اسلامی، حق و تکلیف، ملازم و پابهپای هم بوده، با یکدیگر مبنای ساماندهی امورند؛ مرتضی مطهری پایه تحلیلی خود را از مسئله حق، توجه به دو مسئله میداند: یکی آنکه، حقوق طبیعی در طبیعت اشیا به ودیعت گذاشته شده و انسان نیز از جمله آنهاست؛ یعنی حقوق طبیعی در سرشت انسان به ودیعت نهاده شده، مبدأ اختیارات و وظایف افراد در برابر یکدیگر است. دوم آنکه، حقوق بشر، فطریِ آدمی است و هر استعداد طبیعی، استحقاقی را برای انسان بهنحو قوه تولید میکند. بنابراین، هر آنچه از مواهب اولیه طبیعی باشد، صاحب حق است؛ هرچند این حق بالفعل نباشد. وی حق را مبنای درک عقل عملی و مبنای تعاملات افراد جامعه و دولت و مردم میداند و معتقد است احکام شرعی (فردی و سیاسی اجتماعی) به منظور حفظ حقوق فطری بشر است. نزد وی جامعه و نظام سیاسی دارای شخصیت حقیقی بوده و خود لوازم آن مثل امام و امامت جامعه صاحب حق میباشند و در تقدم و تأخر حقوق فرد و جامعه تقدم بر حقوق جامعه است.
https://psq.bou.ac.ir/article_63785_0804b1324b7f87d211aae996556a4836.pdf
2017-06-22
151
167
10.22081/psq.2017.63785
عصر مدرن
حق
حقوق
حقوق طبیعی
تکلیف
فطرت
اسلام
مرتضی
یوسفی راد
myusefy@gmail.com
1
استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
AUTHOR