دانشگاه باقرالعلوم(ع) قم
علوم سیاسی
1735-0557
2645-5773
9
شماره سی و سوم - بهار 85
2006
04
21
ضرورت تأسیس رشته فقه امنیت
7
12
FA
نجف
لک زایی
استادیار موسسه اموزش عالی باقرالعلوم علیه السلام
najaf_lakzaee@yahoo.com
همانطور که در حدیث شریف وارد شده، نعمت «امنیت» یکى از مهمترین نعمتهاى الهى است. در میان منابع متنوع امنیت آفرین، منبع الهى مهمترین، ارزشمندترین و بهترین نوع آن است. پیروزى حزب الله لبنان بر ارتش مشهور به شکستناپذیر رژیم اشغالگر قدس، مقاومت اعجابانگیز هشت ساله رزمندگان ایرانى در برابر کفر جهانى و حماسههاى مسلمین صدر اسلام به رهبرى حضرت ختمى مرتبت محمد مصطفى 9 از نشانههاى تأیید مدعاى مذکور است. علت اصلى این مسأله به تأمین تام و تمام امنیت درونى و روانى، با اتصال به منبع لایزال برمىگردد، که پایه دیگر انواع امنیت است. بنابراین منبع تأمین تعادل روحى و امنیت روانى افراد یک جامعه و تداوم حیات با نشاط یک ملت و امت، ارزشمندترین سرمایه آن جامعه محسوب مىشود که پىجویى آرمانهاى مردم را امکانپذیر مىسازد. با این اوصاف هنوز گامى جدى در جهت تبیین دیدگاه اسلام در این زمینه برداشته نشده است و نوع متون مورد استفاده در مباحث امنیتى در کشور ما متون ترجمهاى است. در طرح حاضر گوشهاى از مباحثى که نشان دهنده ضرورت پرداختن به مباحث امنیت در اسلام در مراکز آموزشى و پژوهشى است نمایانده مىشود. در حالى که در سطح دنیا مراکز مستقلى براى پژوهش در زمینه تروریزم تشکیل شدهاند، مایه شگفتى است که در کشورى که خود قربانى تروریزم است هنوز حتى یک اثر پژوهشى قابل توجه در این زمینه منتشر نشده باشد. اولویت رشته فقه امنیت در این طرح از آن رو قابل توجیه است که در کشور ما فقه مبناى نظم است. توجه مقام معظم رهبرى به بحث جهاد، دراولویت درس خارج فقه، شایسته بود که به موجى از امنیت پژوهى، با رویکرد اسلامى، در جامعه ما منجر مىشد، اما مع الاسف چنین نشد.
https://psq.bou.ac.ir/article_11765.html
https://psq.bou.ac.ir/article_11765_55729e07436aa1b72e339fe797a8753e.pdf
دانشگاه باقرالعلوم(ع) قم
علوم سیاسی
1735-0557
2645-5773
9
شماره سی و سوم - بهار 85
2006
04
21
مهادنه: قرارداد ترک مخاصمه و آتشبس
13
58
FA
آیة الله سیدعلى
خامنهاى
آیة الله سیدعلى خامنهاى
گاه، جنگ و جهاد به آتشبس منجر مىشود که از آن در فقه به مهادنه و هدنه تعبیر مىشود. این لغت در اصل به معناى سکون است و اصطلاحاً براى بیان صلح موقت میان مسلمانان و گروهى از کافران حربى به کار مىرود. لذا بر آن، موادعه و معاهده که گویاى حالت ناپایدار است، اطلاق مىشود.
شیخ طوسى در <em>مبسوط </em>مىگوید: «هدنه و مهادنه به یک معنا عبارت است از کنار گذاشتن جنگ و رها کردن نبرد تا مدتى». علامه حلى نیز در <em>تذکره </em>مىگوید: «مهادنه، موادعه و معاهده واژههایى مترادف و عبارت است از کنار گذاشتن جنگ و رها کردن نبرد تا مدتى». ایشان همین مطلب را در <em>منتهى </em>و نزدیک به آن را در <em>تحریر </em>و <em>قواعد </em>ذکر مىکند.
بنابراین حالت ناپایدارى و گذرا بودن در معنا و تعریف هدنه اخذ شده است. لذا عدهاى یکى از تفاوتهاى هدنه را با عقد جزیه، همین نکته دانستهاند، همچنین تفاوتهاى دیگرى ذکر کردهاند که براى تفصیل مطلب به <em>قواعد</em> علامه و پارهاى دیگر از کتابهاى ایشان و دیگران رجوع کنید. لیکن حق آن است که آن چه را به عنوان فارق میان آن دو آوردهاند، فارق اصلى به شمار نمىرود، بلکه از عوارض و علامتهاى هدنه است. تفاوت ماهوى و جوهرى میان آن دو این است که در عقد جزیه، یک طرف عقد دشمنان شکست خوردهاى هستند که مسلمانان بر آن پیروز شده، زمینهایشان را گشوده و دولتشان را ساقط کردهاند و در این حالت به جاى مالیاتى که از دیگر مسلمانان اخذ مىشود، از آنان جزیه گرفته مىشود. بنابراین آنان شهروندان دولت اسلامى، اما با حفظ دین خود هستند.
https://psq.bou.ac.ir/article_11766.html
https://psq.bou.ac.ir/article_11766_abd25a4a6f0fe24b5abf038ff34be037.pdf
دانشگاه باقرالعلوم(ع) قم
علوم سیاسی
1735-0557
2645-5773
9
شماره سی و سوم - بهار 85
2006
04
21
امنیت در قرآن
59
80
FA
علیرضا
اسلامى
دانشجوى دکترى امنیت ملى دانشگاه عالى دفاع ملى
<em>امنیت از نیازهاى اساسى فرد و اجتماع است. در این مقاله سعى مىشود تا به موضوع امنیت در قرآن و ابعاد آن شامل عوامل ایجاد امنیت، تهدیدات امنیت و تعریف امنیت پرداخته شود. در ادامه مقاله به امنیت از بعد واحد امنیت و نیز انواع امنیت از حیث موضوع، محتوا و مفهوم پرداخته مىشود و در پایان مدل و الگوهاى امنیت مانند شهر امن و تشکیلات امن ارائه مىگردد.</em>
امنیت,قرآن,امنیت روانى,امنیت اجتماعى,امنیت سیاسى
https://psq.bou.ac.ir/article_11767.html
https://psq.bou.ac.ir/article_11767_36d7bd39ac669cd6c9fb91524c6aeac1.pdf
دانشگاه باقرالعلوم(ع) قم
علوم سیاسی
1735-0557
2645-5773
9
شماره سی و سوم - بهار 85
2006
04
21
گفتمان امنیتى پیامبر اعظم صلی الله و علیه وآله
81
106
FA
روحالله
شریعتى
دانش آموخته حوزه علمیه قم و پژوهشگر پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسى
<em>هم چنان که عربهاى جاهلى بر اساس اهداف ومنافع خویش تعریفى از امنیت ارائه مىکردند پیامبر اکرم</em> 9<em> نیز بر اساس اهداف ومنافع دین اسلام که رهبر آن به شمار مىرفت تعریفى از امنیت داشته است که بر اساس آن تعریف در ظرف مدتى کوتاه امنیتى ایجاد کرد که همه مسلمانان در سایه آن از هر جهت در آرامش به سر مىبردند. پیامبر براى ایجاد امنیت برنامههایى به اجرا درآورد که هم در کوتاه مدت وهم در دراز مدت توأم با موفقیت بوده است واین برنامهها علاوه بر ایجاد امنیت در جامعه به گسترش روزافزون دین اسلام نیز کمک شایانى نموده است. در این مقاله با هدف بررسى گفتمان امنیتى پیامبر اکرم</em> 9<em> ابتدا به صورت مقدمه مفهوم امنیت وگفتمانهاى موجود در آن را به اختصار مورد بررسى قرار داده، سپس در دو بخش به بررسى دیدگاه امنیتى آن حضرت پرداختهایم. در بخش اول تلاشها وزمینههاى ایجاد امنیت توسط ایشان در مکه وقبل از هجرت ودر بخش دوم که بحث اصلى مقاله است برنامههاى پیامبر در ایجاد امنیت در مدینه وپس از تشکیل حکومت را پى گرفتهایم.</em>
امنیت,اسلام,گفتمان امنیتى,حضرت محمد صلی الله و علیه وآله,نظریه امینت در اسلام
https://psq.bou.ac.ir/article_11768.html
https://psq.bou.ac.ir/article_11768_3a9c89bc769af3f9de48bd1efd5ced94.pdf
دانشگاه باقرالعلوم(ع) قم
علوم سیاسی
1735-0557
2645-5773
9
شماره سی و سوم - بهار 85
2006
04
21
سیره امنیتى امیر المؤمنین امام على علیه السلام
107
120
FA
حمیدرضا
مطهرى
حجة الاسلام مطهرى عضو هیأت علمى پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامى
<em>یکى از اهداف هر حکومت، تأمین امنیت شهروندان است. نگاه به امنیت ملّى از دیدگاه معصومان به ویژه آنها که حاکمیّت جامعه را در دست داشتهاند همانند امیرالمؤمنین على</em> 7<em> بسیار مهم و راهگشا خواهد بود. امنیت یکى از مهمترین دغدغههاى امام على</em> 7<em> بوده است و در این راستا اقدامات امنیتى، نظامى و سیاسى مهمى را انجام دادهاند. در این نوشتار اشارهاى به برخى از این اقدامات شده است. </em>
امام على علیه السلام,امنیت ملى,وحدت,سپاه,صلح
https://psq.bou.ac.ir/article_11769.html
https://psq.bou.ac.ir/article_11769_eeeacc74bb2c10ea59577bc9e6726c53.pdf
دانشگاه باقرالعلوم(ع) قم
علوم سیاسی
1735-0557
2645-5773
9
شماره سی و سوم - بهار 85
2006
04
21
عدالت وامنیت
121
132
FA
على
عبداللهخانى
رئیس مرکز مطالعات عالى بین المللى ابرار معاصر تهران
<em>در این مقاله جایگاه عدالت در امنیت ونسبت آن با امنیت بررسى شده است. در این چهارچوب، در آغاز پدیدهشناسى امنیت براى فهم اجزا ومرکز تعادل امنیت مورد بررسى قرار گرفته، سپس پدیدهشناسى عدالت با توجه به کشف روابط احتمالى آن با امنیت بررسى شده است ودر بخش دیگر نسبت عدالت با امنیت ونقش آن در تعادلبخشى به امنیت مورد توجه قرار گرفته است.</em>
امنیت,عدالت,رضایتمندى ونارضایتى,محرومیت نسبى
https://psq.bou.ac.ir/article_11770.html
https://psq.bou.ac.ir/article_11770_579fa3b78192a5b6503b14b52b9c8a0c.pdf
دانشگاه باقرالعلوم(ع) قم
علوم سیاسی
1735-0557
2645-5773
9
شماره سی و سوم - بهار 85
2006
04
21
تقلیل عدالت به امنیت در اندیشه ایرانشهرى
133
152
FA
مرتضى
بحرانى
دانشجوى دکترى علوم سیاسى دانشگاه تربیت مدرس
<em>عمدتآ گفته مىشود که اندیشه سیاسى شیعه بر محور عدالت و اندیشه سیاسى اهل سنت بر محور امنیت متمرکز است. اما بررسى و کاوش در متون سیاسى اهل سنت، این نکته را آشکار مىکند که عدالت دغدغه خاطر اندیشوران اهل سنت هم بوده است.</em>
<em>مقاله حاضر مىکوشد دلالت مفهوم عدالت و امنیت را در این اندیشه، تحلیل محتوایى کند و آن را برجسته سازد. یافتهها حاکى از آن است که در اندیشه ایرانشهرى نیز عدالت داراى اهمیت است، اما منظور از این عدالت در واقع همان امنیت حاکم و حکومت است؛ به عبارت روشن، وقتى گفته مىشود حاکم باید عادل و رعیت باید مامون باشد، بدین معنا است که حاکم باید مامون و رعیت باید عادل باشد و عدالت رعیت هم به معناى مطاوعت و اطاعت امر سلطان در اوامر و نواهى اوست. و در نتیجه واضح است که این عدالت هم مربوط به دوران استقرار و تثبیت قدرت است و حاکم در فرایند رسیدن به قدرت نیازى به عدالت ندارد؛ زیرا اساسآ مفهوم عدالت و استیلا به یک جا ختم نمىشوند.</em>
اندیشه سیاسى اهل سنت,اندیشه سیاسى ایرانشهرى,عدالت,امنیت,حاکم,رعیت
https://psq.bou.ac.ir/article_11771.html
https://psq.bou.ac.ir/article_11771_76f538ed59bd674d9e80b7ae1fb01067.pdf
دانشگاه باقرالعلوم(ع) قم
علوم سیاسی
1735-0557
2645-5773
9
شماره سی و سوم - بهار 85
2006
04
21
امنیت ملى و آزادى سیاسى
153
170
FA
محمد
منصورنژاد
دکتراى علوم سیاسى
<em>پرسش اساسى مقاله حاضر آن است که آزادى و امنیت کدام یک بر دیگرى تقدم دارد و پاسخ داده شده که اگر مراد تقدم زمانى هر کدام از این دو باشد، طرح سئوال غلط است و اگر تقدم شأنى مقصود باشد، در این نوشتار استدلال شده که آزادى سیاسى بر امنیت ملى تقدم شأنى دارد. با آزادى مىتوان به امنیت رسید، ولى امنیت لزومآ به آزادى منتج نمىگردد. به نظر نویسنده راهکارهاى جمع بین امنیت و آزادى عبارتنداز 1) نظامهاى مردم سالار؛ 2) تشکلهاى سیاسى؛ 3) قانون گذارى معقول و عادلانه؛ 4) نقش اساسى تعلیم و تربیت.</em>
امنیت ملى,آزادى سیاسى,نظامهاى مردم سالار,دین,فهم دینى,تشکلهاى سیاسى
https://psq.bou.ac.ir/article_11772.html
https://psq.bou.ac.ir/article_11772_28e4e3b2dbcba2608978796c8ef63a12.pdf
دانشگاه باقرالعلوم(ع) قم
علوم سیاسی
1735-0557
2645-5773
9
شماره سی و سوم - بهار 85
2006
04
21
سید قطب و اسلامگرایى معاصر
171
190
FA
مهدى
بخشى شیخ احمد
کارشناسى ارشد اندیشه سیاسى اسلام، دانشگاه علامه طباطبایى
<em>سید قطب را به منزله یکى از رهبران فکرى جنبشهاى اسلامگراى معاصر مىشناسند. نوشتههاى وى مواد فکرى مورد نیاز گروههاى مذکور را فراهم نمود، که عبارتند از: 1. تنفر شدید نسبت به فرهنگ غربى؛ 2.ساخت جامعه براساس شریعت اسلامى؛ 3. استفاده از جهاد براى برانداختن حکومتهایى که بر اساس شریعت عمل نمىکنند.</em>
سید قطب,جاهلیت,حاکمیت,جماعت,گروههاى اسلامگرا,القاعده
https://psq.bou.ac.ir/article_11773.html
https://psq.bou.ac.ir/article_11773_04661e1002562b74aa9e886f3527120f.pdf
دانشگاه باقرالعلوم(ع) قم
علوم سیاسی
1735-0557
2645-5773
9
شماره سی و سوم - بهار 85
2006
04
21
تحولات و خط سیراندیشه اسلامى معاصر
191
216
FA
زکى
میلاد
پژوهشگر اندیشه اسلامى و سردبیر مجله الکلمة
محمد جمعه
امینى
کارشناسى ارشد دانشگاه شیراز
نوگرایى در شیوههاى تغییر اسلامى از مسائل بسیار مهم در اندیشه اسلامى است. مهمترین اولویتهاى نوگرایى در شیوههاى تغییر عبارتند از: ارائه جاىگزینهاى اسلامى، نوسازى شیوههاى تغییر اسلامى، آزادىها و حقوق، اختلاف، روابط و گفتوگو، دموکراسى، تکثر و ارتباط با دیگران، ارتباط با غرب و اسلامى کردن شناخت.
در دهه هشتاد، اندیشه اسلامى به بالندگى شگرفى دست یافت و به توازن دوباره رسید. زمینههاى بروز اندیشه اسلامى جدید را روبهرو شدن با مسئله دولت، خیزشهاى جهان اسلام، شکلگیرى نهادهاى تحقیقى درباره عرصههاى معرفتى اندیشه اسلامى، نشریات تخصصى در حوزه اندیشه اسلامى و بروز نسل تازهاى از اندیشوران مسلمان تشکیل مىدهد. فقه و اصول، قرآن و تفسیر، اندیشه اسلامى اندیشه انقلابى اسلامى مهمترین زمینههاى فرهنگى اندیشه اسلامى را تشکیل مىدهند. پیوند با زمانه، حرکت به سوى نوگرایى، بازنگرى و نقد، آیندهاندیشى و اعتدال و میانهروى مهمترین شاخصههاى اندیشه اسلامى جدید هستند. همچنین حقوق بشر و آزادىهاى عمومى، حکومت، دولت و فقه سیاسى، شناخت اسلامى، اجتهاد در فقه و نوگرایى در فرهنگ و ایده تمدن اسلامى معاصر، مهمترین مسائل و چالشهاى اندیشه اسلامى جدید را تشکیل مىدهند.
نوگرایى,اسلامگرایى,اندیشه اسلامى,اندیشه اسلامى جدید
https://psq.bou.ac.ir/article_11774.html
https://psq.bou.ac.ir/article_11774_dda9b2eaa1aa1b1720c58248038f3a07.pdf
دانشگاه باقرالعلوم(ع) قم
علوم سیاسی
1735-0557
2645-5773
9
شماره سی و سوم - بهار 85
2006
04
21
معنى جهاد و اقسام حرب مشروع
217
258
FA
غلامحسین
زرگرىنژاد
غلامحسین زرگرىنژاد
<em>آنچه مىخوانید مقدمه کتاب «احکام الجهاد و اسباب الرشاد» است که توسط میرزا عیسى قائممقام فراهانى (میرزا بزرگ)، با استفاده از فتاوا و رسالههاى جهادیه علما در جریان جنگهاى ایران و روسیه تألیف شده است. متن کامل کتاب به ضمیمه مقدمه تاریخى مفصلى توسط آقاى دکتر غلامحسین زرگرىنژاد تصحیح شده است.</em>
<em>علاوه بر دیباچه و مقدمه که متن مقدمه را در اینجا مىخوانید، متن کتاب در هشت باب سامان یافته است. علاقمندان جهت اطلاع از چند و چون و انواع رسالههاى جهادى و متون مختصر و متوسط و مطوّل آن و نیز کمّ و کیف فتاواى علما لازم است به کتاب مذکور، به ویژه مقدمه محققانه و جامع مصحح محترم مراجعه نمایند.</em>
https://psq.bou.ac.ir/article_11775.html
https://psq.bou.ac.ir/article_11775_f9de6c1a31e5797113ba77fd8c06249f.pdf
دانشگاه باقرالعلوم(ع) قم
علوم سیاسی
1735-0557
2645-5773
9
شماره سی و سوم - بهار 85
2006
04
21
دائرة المعارف اطلاعات و امنیت در آثار و متون اسلامى
259
268
FA
نجمه
کیخا
/0000-0002-2156-5778
فارغ التحصیل کارشناسى ارشد علوم سیاسى دانشگاه باقرالعلوم
najmeh_keikha@yahoo.com
دائرة المعارف اطلاعات و امنیت در آثار و متون اسلامى» کتابى دربردارنده مجموعهاى از آیات و روایات درباره امنیت و اطلاعات است. این مجموعه در سه جلد تدوین شده است. نویسنده در بیان علت نگارش کتاب آورده است که موضوعات مهم زیادى مانند اطلاعات و امنیت وجود دارد که محققین تا امروز به آنها نپرداختهاند. این در حالى است که آنها در این مرحله از رشد حکومت اسلامى و افزایش حرکتهاى اسلامى در جهان اسلام داراى اهمیت بسیارى هستند. تنوع و پراکندگىهاى بسیارى در کتابهاى حدیثى وجود دارد و کسى نیست که اقدام به جمعآورى، مرتب و تنظیم نمودن آثار و متون اسلامى کند. ضرورت مشخص شدن چهارچوب تحقیق در مورد این مسائل و ارائه نمونههایى از متون نظرى و عملى مربوط به آنها سبب شده است تا وى به نگارش اثر حاضر اقدام <br clear="all" /> کند.
به گفته نویسنده، «این کتاب مهمترین آثار و متون قرآنى و روایى و تاریخى را که یا به صورت مستقیم در کار اطلاعات و امنیت و مسائل آنها و امور مربوط به آنها دخیل است و یا این که مىشود از آنها در این زمینهها به گونهاى استفاده کرد، عرضه مىدارد. این کتاب اصلى را بنا نهاده است تا مدخلى باشد براى تحقیق پیرامون امور فقهى، تاریخى و برنامهریزى براى مسائل تجسسى و مراقبتى و امنیتى و ضد جاسوسى و آن چه در ارتباط با آنها مىباشد از قبیل: روشها و پرداختنها و توجهات عملى
https://psq.bou.ac.ir/article_11776.html
https://psq.bou.ac.ir/article_11776_e401c9047e0f9702dc01c41982fe452f.pdf
دانشگاه باقرالعلوم(ع) قم
علوم سیاسی
1735-0557
2645-5773
9
شماره سی و سوم - بهار 85
2006
04
21
معرفى اجمالى چند کتاب در موضوع امنیت در اسلام
269
276
FA
على
اکبرى معلم
دانش آموخته حوزه علمیه قم و استادیار گروه معارف اسلامى دانشگاه آزاد اسلامى واحد شهر رى
1. استراتژى دفاعى در اندیشه امام خمینى(س)
2. اطلاعات در اسلام
3. لزوم وزارت اطلاعات در حکومت اسلامى
4. تجسّس و اطلاعات از دیدگاه فقه اسلامى
5. اطلاعات نظامى در اسلام
6. الإسلام والأمن الاجتماعى
https://psq.bou.ac.ir/article_11777.html
https://psq.bou.ac.ir/article_11777_800d245e6946c19a9806d723c8eb00a5.pdf
دانشگاه باقرالعلوم(ع) قم
علوم سیاسی
1735-0557
2645-5773
9
شماره سی و سوم - بهار 85
2006
04
21
صورتبندى امنیت ملى در حوزه فقه سیاسى
277
296
FA
اصغر
افتخارى
معاون پژوهشى دانشگاه امام صادق علیه السلام
بحث حاضر حاصل نشست علمى با موضوع صورتبندى امنیت ملى در حوزه فقه سیاسى است که در تاریخ 12/3/84 در پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسى پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامى برگزار شده است.
https://psq.bou.ac.ir/article_11778.html
https://psq.bou.ac.ir/article_11778_8d51ba4d1f1967140c092d46a7828f32.pdf