دانشگاه باقرالعلوم(ع) قم
علوم سیاسی
1735-0557
2645-5773
18
شماره 69 - بهار94
2016
02
20
اهداف و کارکرد قدرت سیاسی مطلوب از منظر قرآن کریم
7
34
FA
سیدکاظم
سیدباقری
استادیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
بتول
ملاشفیعی
کارشنارس ارشد تفسیر قرآن کریم
n.shafii82@gmail.com
پرسش اصلی این نوشتار این است که اهداف و کارکردهای قدرت سیاسی مطلوب از منظر قرآن کریم چیست. در پاسخ به این سؤال، بر این امر تأکید شده است که قدرت، اعم از مطلوب یا نامطلوب، کارکردهایی چون ایجاد نظم و امنیت، حل و فصل اختلافات، ساماندهی امور جامعه و بازدارندگی دارد. قدرت مطلوب کارکردهای خاصی دارد که به واسطه آنها از قدرت فاسد تمییز مییابد و جدا میشود. این کارکردهای مطلوب را میتوان در اموری چون آمادهسازی بسترهای رشد جامعه و اصلاح امور آن ردیابی کرد. اهداف قدرت مطلوب شامل مواردی چون اقامه حدود الاهی، برپایی عدالت و هدایت انسان به جایگاه شایسته میشود. قدرت مطلوب در جهت سعادت و کمال انسانی حرکت میکند و فرایندی متفاوت از قدرت نامطلوب دارد.
قدرت سیاسی,قرآن کریم,اهداف قدرت,کارکردهای قدرت
https://psq.bou.ac.ir/article_18958.html
https://psq.bou.ac.ir/article_18958_49ca7e4f398ae31012c0db21c1b6abe3.pdf
دانشگاه باقرالعلوم(ع) قم
علوم سیاسی
1735-0557
2645-5773
18
شماره 69 - بهار94
2016
02
20
تحلیلی بر اختلاف دیدگاه علمای موافق و مخالف مشروطه
35
58
FA
منصور
میراحمدی
استاد گروه علوم سیاسی دانشگاه شهید بهشتی
m_mirahmadi@sbu.ac.ir
بررسی اختلاف دیدگاه علمای موافق و مخالف مشروطه و مفاهیم مرتبط با آن موضوع اصلی نوشتار حاضر است. نویسنده با استفاده از آموزه «اختلاف دیدگاهها» تلاش کرده است، چگونگی اختلاف دیدگاههای علمای مشروطه را توضیح دهد. در این نوشته اختلاف دیدگاه علما نسبت به مفهوم حکومت مشروطه و مفاهیم پیرامونی آن همچون قانون، آزادی، و برابری مورد توجه قرار گرفته است. از دیدگاه حاکم بر نوشتار حاضر، اختلاف در موضعگیری علمای این دوران، قبل از هر چیز، ریشه در اختلاف برداشت آنان از مشروطه و مفاهیم مرتبط با آن دارد. بدون توجه به این اختلاف دیدگاه نمیتوان به تحلیل اختلاف موضعگیری آنان در ماجرای مشروطیت پرداخت.
اختلاف دیدگاهها,مشروطه,قانون,آزادی,برابری
https://psq.bou.ac.ir/article_18959.html
https://psq.bou.ac.ir/article_18959_460f67a6e3341e95d4ee77864952a6fa.pdf
دانشگاه باقرالعلوم(ع) قم
علوم سیاسی
1735-0557
2645-5773
18
شماره 69 - بهار94
2016
02
20
فقه سیاسی و تجدد: تحلیل گفتمانی فقه سیاسی مشروطیت
59
86
FA
محمد
پزشگی
0000-0001-9527-1484
استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
pezeshgi@isca.ac.ir
دلیل نگارش مقاله حاضر توجیه گفتمانی الزامات سیاسی جدیدی مانند تحدید قدرت سیاسی، تأسیس مجلس شورای ملی، تدوین قانون اساسی، توجه به آزادیهای اساسی و برابری مدنی است که در فقه سیاسی دوره مشروطیت ظهور یافت. مقاله حاضر در صدد آن است که احتجاجات فقهی ـ حقوقی ورود مدرنیته سیاسی به ایران در دوره قاجار را در چارچوب نظریه «کنش ارتباطی هابرماس» تفسیر کند. برای نیل به این هدف مقاله حاضر تلاش دارد تا با کاربست روششناسی «گفتمان انتقادی» و روش پژوهش اسنادی، مقدمات لازم برای بررسی مدعای خود را فراهم کند. مدعای مقاله حاضر این است که دو نظریه «سلطنت مشروطه مشروعه» و «سلطنت مطلقه» نظریاتی جدید در سنت فقه شیعه به شمار میآیند که در دوره مشروطه در سنت فقهی شیعه و در تقابل با همدیگر تدوین شدند. نتایج حاصل از این مقاله میتواند در قلمروهای دانشهای متعددی مانند فقه مسائل مستحدثه، فقه آزادی، تبارشناسی تجدد سیاسی در ایران معاصر و تحلیل انتقادی روحانیت دوره مشروطه به کار رود.
سلطنت مشروطه مشروعه,سلطنت مطلقه,فقه سیاسی شیعه در دوره مشروطه,فقه مسائل مستحدثه,فقه آزادی
https://psq.bou.ac.ir/article_18960.html
https://psq.bou.ac.ir/article_18960_7e3eb86c34e62120daf803cbea5581c6.pdf
دانشگاه باقرالعلوم(ع) قم
علوم سیاسی
1735-0557
2645-5773
18
شماره 69 - بهار94
2016
02
20
روش شناسی بنیادین نظریه خلافت ابن خلدون
87
117
FA
ابراهیم
عباس پور
دانشجوی دکتری جامعهشناسی فرهنگی مؤسسه امام خمینی (ره)
eabbaspoor@yahoo.com
یکی از نظریات مهم ابن خلدون در «مقدمه»، نظریه خلافت است که با توجه به ضروریات دنیای اسلام ارائه شد. توجه به این نظریه نشان می دهد که او توجیه نظام خلافت را از اهداف نظری خود در علم عمران می داند و استمرار این نظام در نظریه او اهمیت خاصی دارد. در این مقاله، با مراجعه به کتاب مقدمه ابن خلدون، با روش اسنادی و با به رهگیری از روش شناسی بنیادین در علوم انسانی، مبانی معرفتی او را بیان میکنیم و کیفیت حضور این مبانی در نظریه خلافت را که به صورت قضیه شرطیه است، بررسی می کنیم و در پایان نتیجه میگیریم که با وجود مبانی معرفتی مزبور، ابن خلدون نمی تواند خارج از این محدوده که عمدتاً در مبانی اشعری ریشه دارد، نظریه پردازی کند.
خلافت,علیت,واقعگرایی,حسن و قبح شرعی,عادت
https://psq.bou.ac.ir/article_18961.html
https://psq.bou.ac.ir/article_18961_b76aaa7b383f3bec44b17bb779f92e30.pdf
دانشگاه باقرالعلوم(ع) قم
علوم سیاسی
1735-0557
2645-5773
18
شماره 69 - بهار94
2016
02
20
مقام نبی و فیلسوف در اندیشه سیاسی صدرالمتألهین
119
140
FA
شریف
لک زایی
استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
sharif_lakzaee@yahoo.com
مناسبات نبی و فیلسوف در فلسفه سیاسی اسلامی همواره موضوع بحث و گفتگو بوده است. این مسئله به ویژه در پاره ای از آثار فیلسوفان مسلمان به گونه ای مناقشه آمیز فهم شده است. برای مثال برخی از برتری فیلسوف بر نبی در فلسفه سیاسی فارابی سخن به میان آورده اند. در عین حال این مسئله در فلسفه دیگر متفکران مسلمان از جمله فلسفه متعالیه صدرالمتألهین شیرازی نیز جای بحث دارد. پرسش اصلی مقاله حاضر این است که جایگاه نبی در مقایسه با فیلسوف در فلسفه ملاصدرا چگونه تقریر شده است؟ مدعا این است که با توجه به آثار ملاصدرا، جایگاه نبی در این فلسفه برخلاف آنچه در مباحث برخی فیلسوفان مسلمان آمده است، فارغ از هر گونه ابهامی مطرح و در آن ضمن تبیین جایگاه فیلسوف، بر برتری نبی بر فیلسوف حکم شده است. روش تحقیق در مقاله منطق درونی و توصیف و تحلیل متن است. تمرکز نوشته حاضر بر مبحث تمایزات و اوصاف نبی از فیلسوف و جایگاه هر یک در اندیشه و فلسفه سیاسی صدرالمتألهین است. شاید بتوان گفت یکی از نتایج بحث این است که به منازعه و چالش برتری فیلسوف بر نبی در فلسفه سیاسی اسلامی خاتمه می دهد.
نبی,فیلسوف,حکیم,خلیفه خدا,فلسفه سیاسی اسلامی,فلسفه سیاسی متعالیه,صدرالمتألهین شیرازی
https://psq.bou.ac.ir/article_18962.html
https://psq.bou.ac.ir/article_18962_806418b1dba66f7ec79be3ed27f16e40.pdf
دانشگاه باقرالعلوم(ع) قم
علوم سیاسی
1735-0557
2645-5773
18
شماره 69 - بهار94
2016
02
20
بررسی شکلگیری حرکت سلفیه علمیِ مصر در دهه هفتاد میلادی
141
159
FA
سیدرحیم
موسوی
دکترای تاریخ اسلام دانشگاه اصفهان
مصطفی
پیرمرادیان
استادیار دانشگاه اصفهان
mostafapirmoradian@yahoo.com
سلفیه جریانی در میان مسلمانان است که به پیروی بیچونوچرا از عملکرد سلف، یعنی مسلمانان سنی قرون اولیه، اعتقاد دارد. با وجود این، جریان سلفی یکدست نیست و در داخل خود حرکتهای متنوعی را پرورانده است. یکی از مهمترین جریانهای داخلی سلفیه، جریان سلفیه علمی یا آلبانی است که در نیمه دوم قرن بیستم توسط شیخ محمد آلبانی در سوریه و عربستان شکل گرفت. این جریان در دهه هفتاد میلادی، همزمان با رونق اندیشههای سلفی در مصر، به این کشور وارد شد. اندیشه اصلی این حرکت این بود که مسلمانان از حقیقت اسلام به دور افتادهاند و باید در شناخت مجدد اسلام با استفاده از احادیث صحیح بکوشند و از فعالیت سیاسی دوری کنند. در این نوشتار به اندیشهها، چگونگی شکلگیری، گسترش این حرکت در مصر و افراد و مراکز مؤثر بر این گسترش پرداخته شده است. روش این تحقیق کتابخانهای است و از منابع اصلی، تحقیقات، مطالعات و زندگینامههای افراد به صورت بیوگرافی و اتوبیوگرافی، بهره گرفته شده است. در این پژوهش نتایج زیر به دست آمده است: ۱. این حرکت در اسکندریه شکل گرفت؛ چراکه این شهر دومین شهر بزرگ مصر و محل فعالیتهای جمعیتهای دیگر سلفی بود؛ ۲. از آنجا که این حرکت در دانشگاه شکل گرفت، به جناح علمی سلفیه تمایل یافت؛ ۳. رهبران آن اصالتاً شهری ـ و نه مهاجران روستایی ـ بودند؛ ۴. این رهبران در سنین پایین جذب اندیشههای سلفی شده بودند.
سلفیه علمی,مصر,ناصرالدین آلبانی,دانشگاه اسکندریه
https://psq.bou.ac.ir/article_18963.html
https://psq.bou.ac.ir/article_18963_f764d9a11970e178fa25366f088824c9.pdf