دانشگاه باقرالعلوم(ع) قم
علوم سیاسی
1735-0557
2645-5773
23
شماره 92 - زمستان 99
2021
02
19
آسیبشناسی اخلاقی-سیاسی جامعه و راهکارهای دستیابی به جامعهی مطلوب اسلامی بر اساس سوره احزاب
7
23
FA
بتول
ملاشفیعی
دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشگاه آزاد اسلامی، کاشان
n.shafii82@gmail.com
عبدالکریم
بهجت پور
دانشیار گروه قرآن پژوهی، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، تهران
b.hr_hd@yahoo.com
محمد
ناصحی
استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه آزاد اسلامی، کاشان، ایران
dr.mnasehi@gmail.com
10.22081/psq.2021.69808
هدف اصلی این پژوهش، بررسی و شناسایی آسیبهای اخلاقی-سیاسی و راهکارهای دستیابی به جامعهی مطلوب اسلامی بر اساس سوره احزاب است. سوال اصلی این است که سورهی احزاب چه تصویری از آسیبهای اخلاقی-سیاسی، زمینههای آنها و راههای دستیابی به جامعهی مطلوب در اختیار ما قرار میدهد. این مقاله بر اساس روش توصیفی-تحلیلی انجام شده است. یافتهها حکایت از آن دارند که زمینهی اصلی ظهور و بروز آسیبهای اخلاقی-سیاسی، «نفاق رفتاری» است که مرتبهای جدیتر از نفاق پنهان و عقیدتی محسوب میشود. این امر به آسیبهای عمدهای از جمله شایعهپراکنی، عدم پیروی از رهبری جامعهی اسلامی و جسارت به ایشان منجر میشود. خدای متعال در این سوره، جامعهی مطلوب را جامعهای: مستقل، باتقوا، ارزشمدار و دارای الگوی برتر معرفی میکند؛ و راهکارهایی مانند: استواری در گفتار، ولایتپذیری و وفای به عهد را به آحاد جامعهی اسلامی پیشنهاد مینماید. متخلقشدن به این اوصاف اخلاقی، گامهای نخست برای دورشدن از آسیبهای یادشده در شکلگیری جامعهی مطلوب اسلامی است.
سوره احزاب,آسیبهای اخلاقی-سیاسی,جامعه مطلوب,نفاق,ولایتپذیری
https://psq.bou.ac.ir/article_69808.html
https://psq.bou.ac.ir/article_69808_1077d6b94b26100635a96b5693fd700f.pdf
دانشگاه باقرالعلوم(ع) قم
علوم سیاسی
1735-0557
2645-5773
23
شماره 92 - زمستان 99
2021
02
19
مسئولیت جمعی از نگاه امام علی(ع) در نهج البلاغه
24
50
FA
یدالله
هنری لطیف پور
گروه علوم سیاسی دانشکده علوم اقتصادی و اجتماعی دانشگاه بوعلی سینا، همدان
honari@basu.ac.ir
اکبر
عروتی موفق
عضو هیئت علمی، گروه معارف اسلامی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان
a_orvati@yahoo.com
10.22081/psq.2021.69809
هدف پژوهش حاضر بررسی مسئولیت جمعی از دیدگاه امام علی(ع) با استناد به نهجالبلاغه و شرحهای معتبر آن است. پرسش اصلی این است که آیا از نگاه امام علی(ع) در نهجالبلاغه میتوان با استناد به قاعدهی مسئولیت جمعی، کل اجتماع یا بخشهایی از آن را در قبال اعمالی که فرد یا گروههایی از جامعه مرتکب شدهاند، مسئول دانست؟ بههمیناعتبار آیا فرد یا گروههایی از جامعه در قبال افعال و رفتارهایی که جامعهی متبوع آنها مرتکب میشوند و خود در آنها نقشی نداشتهاند، مسئول هستند؟ پژوهش بر این فرض استوار است که امام علی(ع) در نهجالبلاغه، با ابتناء بر مبانی هستیشناختی و انسانشناختی ویژهی خود، ضمن پذیرش مسئولیت اخلاقی فرد نسبت به پیامدهای افعالش، مسئولیت جمعی را بهمعنای مسئولیت اخلاقی متقابل فرد و جامعه در قبال اعمال یکدیگر پذیرفته و مورد تاکید قرار داده است؛ تاجاییکه نهتنها شرکت در عمل یا معاونت در تمهید مقدمات آن، موجب مسئولیت مىشود، بلکه رضایت قلبى نسبت به یک عمل و سکوت در قبال آن نیز (حتی اگر از سر رضایت نباشد)، بهمنزلهی مشارکت در انجام آن عمل و موجب مسئولیت در قبال آثار و پیامدهای آن خواهد بود
مسئولیت اخلاقی,مسئولیت جمعی,امام علی(ع),نهجالبلاغه
https://psq.bou.ac.ir/article_69809.html
https://psq.bou.ac.ir/article_69809_e9008ab9a381620cdc70c2ff0d263ba9.pdf
دانشگاه باقرالعلوم(ع) قم
علوم سیاسی
1735-0557
2645-5773
23
شماره 92 - زمستان 99
2021
02
19
اعتبار شورا در فتوا و حکم
51
75
FA
سید جواد
ورعی
0000000155313010
عضو هیئت علمی/ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
jvarai@rihu.ac.ir
10.22081/psq.2021.69810
هدف پژوهش حاضر بررسی اعتبار شورا در فتوا و حکم است. بدینمنظور با روش توصیفی تحلیلی، برای نشاندادن اعتبار شورا در فتوا و حکم، بهدلایل عقلی و نقلی متعددی استناد شده است. این دلایل عبارتاند از: «حکم عقل به اطمینانبخشتربودن نتیجهی شورا»، «آیات قرآن»، «روایات» و «سیرهی عقلا». «التزام به شیء و التزام به لوازم آن»، «قاعدهی عقلی ترجیح راجح بر مرجوح»، «مبنای نظم در عصر غیبت»، «ولایت جامعه بر فرد»، «توافق جمعی بر اعتبار رأی اکثریت» و «پرهیز از اختلاف و انشقاق در جامعه» ازجملهی دلایل اثبات اعتبار رأی اکثریت هستند که در این پژوهش مورد بحث قرار گرفتهاند. از مجموع دلایل عقلی و نقلی میتوان به این نتیجه رسید که شورا در قلمرو وسیعی معتبر بوده و پیروی از رأی شورای متخصصان نهتنها معتبر است، بلکه در بسیاری از موارد بر رأی فرد متخصص ترجیح دارد. ازنظر شمول ادلهی اعتبار شورا نسبت به فتوا و حکم قضایی یا ولایی مشکلی وجود ندارد، مگر اینکه دلایل اعتبار فتوا یا حکم قضایی و حکم ولایی اقتضای دیگری داشته باشد.
قرآن,شورا,فتوا,حکم,سیرهی عقلا,رأی اکثریت
https://psq.bou.ac.ir/article_69810.html
https://psq.bou.ac.ir/article_69810_805f643467d1498c13aa8e8834bd5e57.pdf
دانشگاه باقرالعلوم(ع) قم
علوم سیاسی
1735-0557
2645-5773
23
شماره 92 - زمستان 99
2021
02
19
ضرورت و الزامات نظاموارگی در رویکرد فقه حکومتی
75
100
FA
سیدسجاد
ایزدهی
دانشیار، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، قم، ایران
sajjadizady@yahoo.com
صدیقه
صدیق تقیزاده
دانشجوی دکتری، دانشگاه قرآن و حدیث تهران
ssedigh02@gmail.com
10.22081/psq.2021.69811
این مقاله با هدف تبیین رویکردی روزآمد و کارآمد از فقه حکومتی و الزامات آن، درصدد پاسخگویی به ضرورت و الزامات نظاموارگی در رویکرد فقه حکومتی بوده است. در پاسخ به سؤال فوق، گونهای از نظاموارگی در فقه حکومتی منطبق بر جامعیّت، انسجام و هدفمندی متناسب با اداره کارآمد حکومت دینی مورد توجه قرارگرفته است. با بهرهگیری از روشی متناسب با فلسفه مضاف و متأثر از نگاه درجه دوّم به فقه، به توصیف و تحلیل مبانی فقه و استنتاج الزامات این مبانی پرداخته شده است. برایناساس، ضمن تبیین نظاموارگی در رویکرد فقه حکومتی، ضرورتهای نظاموارگی فقهی متناسب با نظاموارگی دین و الزامات نظامواره، عناصر و ابواب درونی عرصه فقه مورد توجه قرار گرفته است؛ که از آن میان میتوان به اموری چون، الزامات متناسب با تدبیر نظام سیاسی و الزامات متناسب با نظام قانونگذاری نظام سیاسی اشاره کرد. در الزامات روششناسانه نظاموارگی به مواردی چون کلنگری و نگرش منظومهای، ملاحظه تأثیر احکام بر اداره جامعه، ملاحظه کارآمدی نظام سیاسی و ملاحظه احکام در امتداد مبانی کلامی اشاره شده است.
نظام,نظاموارگی,نظام سیاسی,فقه حکومتی,روششناسی
https://psq.bou.ac.ir/article_69811.html
https://psq.bou.ac.ir/article_69811_721048e4bbd4600dae298e7a075f2ed5.pdf
دانشگاه باقرالعلوم(ع) قم
علوم سیاسی
1735-0557
2645-5773
23
شماره 92 - زمستان 99
2021
02
19
تحلیل نظام تایید اعتبارنامهی نمایندگی مجلس شورای اسلامی؛ با تاکید بر الگوی مطلوب
100
125
FA
حسن
خسروی
عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز شهرری
hkh.be82@yahoo.com
10.22081/psq.2021.69812
هدف پژوهش حاضر تحلیل نظام تایید اعتبارنامهی نمایندگی مجلس شورای اسلامی است. دراینراستا با رویکردی توصیفی-تحلیلی، ضمن آسیبشناسی و تحلیل نظام موجود و بهرهگیری از تجربهی سایر کشورها این نتیجه بهدست آمد که غالب تنشهای ناشی از عدمتایید اعتبارنامهها در مجلس شورای اسلامی، بهدلیل ناکارآمدی مدل پارلمانی در رسیدگی به اعتبارنامه است؛ برای جبران این نقیصه میتوان مدل ترکیبی «پارلمانی-قضایی» را پیشنهاد کرد. این مدل میتواند از دخیلشدن ملاحظات سیاسی مغرضانه پیشگیری کرده و موجبات اخذ تصمیم مبتنیبر عقلانیت، بیطرفی، نگرش حقوقی و قضایی، مصلحت-اندیشی، صیانت از حقوق منتخبین و شهروندان و نمایندگی اصیل را فراهم نماید
اعتبارنامه,نماینده مجلس,مجلس شورای اسلامی,پارلمان
https://psq.bou.ac.ir/article_69812.html
https://psq.bou.ac.ir/article_69812_89f0ed958909b0fa8465e4cbc9a541b3.pdf
دانشگاه باقرالعلوم(ع) قم
علوم سیاسی
1735-0557
2645-5773
23
شماره 92 - زمستان 99
2021
02
19
خوانش فرهنگ سیاسی در اندیشهی آیت الله خامنهای
126
150
FA
محمدرضا
عبداله نسب
دانشجوی کارشناسی ارشد، اندیشه سیاسی در اسلام، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.
mo.ab62@yahoo.com
منصور
میر احمدی
استاد، گروه علوم و اندیشه سیاسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
m_mirahmadi@sbu.ac.ir
10.22081/psq.2021.69813
هدف از این پژوهش، خوانش فرهنگ سیاسی در اندیشهی آیتالله خامنهای است. دراینراستا با روش توصیفی-تحلیلی و الگوی نظری <em>آلموند</em> و <em>وربا</em>، بیانات و آرای فرهنگی آیتالله خامنهای در سه ساحت: «شناخت»، «هویت» و «سنجش»، مورد بررسی قرار گرفته و سپس فرهنگ سیاسی مطلوب در اندیشهی ایشان تبیین و ترسیم شده است. نتایج نشان میدهند که در اندیشهی آیتالله خامنهای، فرهنگ سیاسی تحتتاثیر جهانبینی توحیدی و انسانشناسی اسلامی، با تشکیل عناصری همچون: آزادی، عقلانیت و نظارت، الگوی فرهنگ سیاسی کرامتمحور، بازتولید شده است
فرهنگ سیاسی,جهانبینی توحیدی,کرامت,آیتالله خامنهای,انسانشناسی
https://psq.bou.ac.ir/article_69813.html
https://psq.bou.ac.ir/article_69813_4c869aab5b4966bb60d8575f837fefd6.pdf
دانشگاه باقرالعلوم(ع) قم
علوم سیاسی
1735-0557
2645-5773
23
شماره 92 - زمستان 99
2021
02
19
ملودی ادبیات صلح در ژئوپلتیک آشوب
150
175
FA
زهره
رامین
استادیار، گروه زبان و ادبیات انگلیسی، دانشکده زبانها و ادبیات خارجی، دانشگاه تهران
zramin@ut.ac.ir
سید محمد
مرندی
استاد، زبان و ادبیات انگلیسی، زبان ها و ادبیات خارجی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
mmarandi@ut.ac.ir
فضه
خاتمی نیا
دانشجوی دکتری دانشگاه تهران
fezehkhataminia@gmail.com
10.22081/psq.2021.69814
هدف پژوهش حاضر پاسخ به این پرسش است که «ادبیات صلح بهمثابه یک عنصر نوظهور، چگونه به کاهش سطح آشوبزدگی و افزایش سطح همگرایی و ایجاد صلح کمک میکند؟» فرض این است که ادبیات صلح با درنظرگرفتن صلح بهمثابه یک چرخه و فرایند، بهجهت نوع روایت و خوانش متفاوتی که دارد و همچنین گسترهی مخاطبینی که شامل میشود، با ترویج کارکردهایی نظیر: باور به امکان تغییر، همدلی بهجای تنش و نوعدوستی بهجای تبعیض، عوامل آشوبزا (اسلامهراسی) را محدود کرده و درنتیجه سطح صلح را افزایش میدهد. این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی و با استفاده از نظریهی ماتریالیسم فرهنگی (رویکرد تلفیقی ویلیامز و سینفیلد) تحلیلی از رابطهی ادبیات، صلح و بازتاب مقولهی آشوبزدگی در جهان اسلام و پیامدهای آن ارائه کرده است. این تحلیل بهلحاظ زمانی به دورهی پسایازده سپتامبر تعلق دارد و با بازخوانی دو اثر خالد حسینی (بادبادکباز و هزار خورشید تابان) نشان میدهد که چگونه میتوان مولفههای ادبیات صلح را از این دو اثر استخراج کرد. جهان اسلام نیازمند بازخوانی میراث خود برای شکستن غیرواقعنماییهای موجود است. تصویرسازی آثار ادبی، ازاینجهت که مخاطب بسیار گستردهای دارد و از ماندگاری عمیقی برخوردار است، در تقابل با مولفههای آشوبزا قابلیتهای کاربردی ویژهای را داراست.
آشوب,ادبیات صلح,خالد حسینی,یازده سپتامبر,جهان اسلام,ماتریالیسم فرهنگی
https://psq.bou.ac.ir/article_69814.html
https://psq.bou.ac.ir/article_69814_5f648043548fd6a179c0dbf6d43756dd.pdf
دانشگاه باقرالعلوم(ع) قم
علوم سیاسی
1735-0557
2645-5773
23
شماره 92 - زمستان 99
2021
02
19
بازخوانی مواجهه راهبردی شبکههای فارسیزبان با نظریه مقاومت (با تاکید بر شبکههای بی بی سی فارسی و من و تو)
175
200
FA
محمد
جلیلی
0000-0002-7616-914X
گروه علوم سیاسی، دانشکده تاریخ و مطالعات سیاسی، دانشگاه باقرالعلوم ع، قم، ایران
jalilipv@gmail.com
مسعود
معینیپور
استادیار، گروه علوم سیاسی، دانشگاه باقرالعلوم(ع)، قم، ایران
moeinimasood@bou.ac.ir
10.22081/psq.2021.69815
یکی از کاربستهای دانش سیاست بینالملل، تبیین چگونگی مواجههی قدرتها در نظام جهانی است. طیف گستردهی نظریههایی که به چگونگی استفاده از فرهنگ بهمثابه متغیری اثرگذار در این مواجهه پرداختهاند، از «نظریهی هژمونی گرامشی» تا نظریات پسااستعماری و قدرت نرم، ادبیات نظری حائز اهمیتی را تولید کردهاند. با ظهور «تئوری مقاومت» در جهان اسلام، نظام مسائلی در روابط بینالملل شکل یافته و به رقابت بازیگران در دو سوی این مفهوم منجر شده است. پژوهش حاضر بیان میدارد که دیپلماسی رسانهای چگونه میتواند بر کامیابی عنصر مقاومت در تغییر نتیجهی این رقابت تاثیر بگذارد. بدینمنظور دو رسانهی فارسیزبان بیبیسی فارسی (دولتی) و شبکه من و تو (خصوصی) انتخاب گردیدهاند تا با استخراج نمونهی محتواهایی، فرایند کنشگری آنان نسبت به نظریهی مقاومت در جمهوری اسلامی ایران بررسی شود. با استفاده از روش تحلیل مضمون استرلینگ، در 6 مرحله با تلخیص مفاهیم همسنخ به عنوانی شاملتر تلاش کردهایم تا محتوای پنهان دادههای پراکنده را در محور اصلیشان دریابیم. درنهایت، دستاورد این پژوهش نشان میدهد که هر دو رسانهی مذکور در هر پنج شاخصهی منتخب از «نظریه مقاومت مقام معظم رهبری»، بهنحوی معنادار، رویکردی بازدارنده را پیگیری میکنند؛ مولفههایی همچون: (رهبری و شورای نگهبان، سپاه و نیروی قدس، مشارکت سیاسی و اتحاد و انسجام مردمی، پیشرفت علمی و خنثیسازی تحریمها و نیز الگوی فرهنگی زن مسلمان ایرانی).
قدرت نرم,رسانههای جمعی,نظریه مقاومت,بیبیسی فارسی,شبکه من و تو
https://psq.bou.ac.ir/article_69815.html
https://psq.bou.ac.ir/article_69815_069fcb779734202a9c370f9a2e4de6f1.pdf