2024-03-29T04:22:11Z
https://psq.bou.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=2328
علوم سیاسی
1735-0557
1735-0557
1393
17
شماره 67 - پاییز 93
قدرت در قرآن از منظر تفسیر فی رحاب القرآن الکریم آیت الله آصفی
نجف
لک زایی
مختار
شیخ حسینی
تفسیر "فی رحاب القرآن الکریم" آصفی از تفاسیر سیاسیای است که جنبههای مختلف سیاست اسلامی را در پرتو قرآن کریم تبیین کرده است. مفهوم قدرت را میتوان مهمترین مفهوم فلسفه سیاسی قلمداد کرد که با رویکردهای فلسفی مختلفی به آن پرداختهاند. این مقاله به بررسی چیستی، ابعاد، انتقال و آینده قدرت در قرآن از منظر تفسیر فی رحاب القرآن میپردازد. با توجه به رویکرد سیاسی این تفسیر میتوان به ترسیم جامعی از قدرت بر اساس آیات قرآن رسید و در پرتو آن به نقد رویکردهای غیرقرآنیِ قدرت پرداخت.
قرآن
قدرت
سیاست
آصفی
توحید و شرک
2015
09
06
7
27
https://psq.bou.ac.ir/article_14192_f395d17da4ce8843224ba0eec8c63265.pdf
علوم سیاسی
1735-0557
1735-0557
1393
17
شماره 67 - پاییز 93
مؤلفههای فهم فلسفة سیاسی اسلامی
محسن
رضوانی
دغدغه اصلی مقاله حاضر پاسخ به این پرسش است که فلسفه سیاسی اسلامی را چگونه میتوان فهمید. نگارنده مقاله مدعی است، فهم دقیق فلسفه سیاسی اسلامی در ارتباط با فهم درست سه مؤلفه «فلسفه سقراطی»، «آموزههای اسلامی» و «فلسفه سیاسی» است. تفسیرهای موجود و متناقض فلسفه سیاسی اسلامی ناشی از فهم نادرست و ناهماهنگ سه مؤلفه مزبور است. مقاله حاضر با تفسیر الهی از فلسفه سقراطی و نقد تفسیر الحادی از آن؛ تبیین متعالی از آموزههای اسلامی در مقابل آموزههای صرفاً آسمانی و زمینی؛ و تفکیک حقیقتجویی فلسفه سیاسی از واقعیتنگری تئوری سیاسی، به فهم نوینی از ماهیت فلسفه سیاسی اسلامی دست مییابد که زمینه را برای پژوهشهای بعدی فراهم میسازد.
فلسفه سیاسی
فلسفه سقراطی
فلسفه اسلامی
فلسفه سیاسی اسلامی
2015
08
23
29
44
https://psq.bou.ac.ir/article_14213_9b19916533903a508431fd3aec36527c.pdf
علوم سیاسی
1735-0557
1735-0557
1393
17
شماره 67 - پاییز 93
رابطه عالمان دینی و نظام اسلامی؛ نظریه ها و الگوها
عبدالوهاب
فراتی
ماهیت دولت و نحوه تعامل با آن، همواره به یکی از مناقشات علمی در سنت فقهی ما تبدیل شده است. اینکه دولت در فقدان امام معصوم علیه السلام از چه ماهیتی برخوردار است و وظیفه مومنان بویژه عالمان دینی در قبال آن چیست؟ دو پرسش مهمی اند در تمام ادوار عصر غیبت مورد توجه فقهیان ما قرار گرفته اند. این گفتگوها که معمولا ذیل دو عنوان« ولایه عن الجائر» و «اعانه الظالمین» مورد بحث قرار گرفته اند، می کوشد تا به پذیرش یا عدم پذیرش مسئولیتی در دولت های جائر و نیز مساعدت به آنها، پاسخی فقهی دهد. پاسخ به این دو پرسش، موجب طرح مبسوطی از مباحث فقهی شد که توجه به آنها برای ما در ذیل حکومت دینی زندگی می کنیم، بسیار ارزشمند است. اما آنچه با تاسیس «جمهوری اسلامی مبتنی بر ولایت فقیه» در ایران پس از انقلاب 1357 به یک مساله مهم تبدیل شد آن بود، اگر جور به معنای بنای دولت بدون اذن امام معصو(ع) باشد، اکنون که فقیهی جامع الشرایط بنا به دلالت ادله متعددی از جمله مقبوله عمر بن حنظله، ماذون و مامور به تشکیل حکومت دینی شده است، مصداق کدامین دولت است؟ و علماء چگونه باید با آن به تعامل بپردازند؟ و بر اساس چه مدلی با این دولت رابطه بر قرار نمایند؟ این سوالات، پرسش های مهمی اند که تا کنون پاسخ روشنی نیافته اند. برآیند گفتگوهای درون فقهی ما نشان می دهد که الگوهای تعامل روحانیت با دولت اسلامی بر حسب نظریه های موجود، متکثرند اما جملگی بر نوعی مشروعیت نظری یا عملی دولت فقیه، تاکید اما خواهان ضابطه مند کردن آنند.
جور
عدل
دولت ماذون
حرمت نفسی/ غیری
اعانه
منصب فقیه
2015
08
23
45
74
https://psq.bou.ac.ir/article_14206_22d8b1f1ed18287b5258286129c0f65c.pdf
علوم سیاسی
1735-0557
1735-0557
1393
17
شماره 67 - پاییز 93
جایگاه نظام سیاسی در نگرش های فلسفی به زبان: نشانگی، تصویری و کاربردی
محمود
فلاح
تفکر پیرامون نسبت زبان و اندیشه، رابطهای است که در فرآیند تاریخی معکوس شده است؛ یعنی اگر در دوران قدیم، زبان ابزاری برای بیان اندیشه و فهم آدمی بود، در دوران جدید زبان نه تنها ابزار اندیشه نیست، بلکه این اندیشه است که محصول زبان و موقعیت نشانهای زبان است. در این مقاله از منظر نسبت زبان و اندیشه یا زبان و جهان به موضوع مورد نظر یعنی «نظام سیاسی» پرداخته شده است. در این جا، مفهوم نظام سیاسی را به عنوان مدلول زبانی در نظر گرفتیم که جامعه در پی یافتن آن است. بدین صورت که نسبت زبان و جهان را متناظر نسبت زبان در هر یک از نظریههای سه گانه (نشانگی، تصویری و کاربردی) با نظام سیاسی مورد جستجو قرار داده شده است. یعنی نظام سیاسی آن چیزی است که از طریق زبان یا نشانههای زبانی سیمای خود را نمایش خواهد داد و افراد جامعه از این طریق در پی دست یافتن به آن هستند. چه بسا حکمی که بین زبان و جهان در هر کدام از نظریههای سه گانه روا باشد را بتوان بر محدودة مفهومی نظام سیاسی تعمیم داد. اگر نظام سیاسی در رویکرد نشانگی خود را با جهان ماوراء تنظیم کرده و درپی وحدت با آن امر و معنای مطلق و ثابت است، ولی طبق نظریة تصویری، دیگر خبری از جهان ماوراء نیست، اما همان کمالبینی و منطبق بودن با امر واقع در آن وجود دارد و می توان به یک نظام سیاسی دست یافت که طبیعی، جهانشمول و مطابق واقع بوده و هیچ نقضی نداشته باشد. در نظام کاربردی از آنجا که معنا در فرآیند کاربرد برساخته میشود، در نتیجه معنا در همه جا و همیشه یکسان نخواهد بود و چنین وضعیتی، فضا را برای ممکن و محتمل بودن معانی متعدد، همواره باز نگه میدارد. این نگاه سبب میشود بتوان نظام سیاسیای طرح و تدوین کرد که ناشی از توافق عمومی و عملی جامعه باشد. افراد جامعهای که در فرآیند زندگی اجتماعی و بسته به نیازها و ضرورتها، قواعد نظام سیاسی را تغییر داده و زندگی خود را سامان می دهند.
فلسفه زبان
زبان نشانگی
زبان تصویری
زبان کاربردی
نظام سیاسی
2014
08
23
75
108
https://psq.bou.ac.ir/article_14215_f08fbddb5eeff2156b695819ac739f37.pdf
علوم سیاسی
1735-0557
1735-0557
1393
17
شماره 67 - پاییز 93
پارادایمهای علم: آیا علم سیاست دارای پارادایم میباشد؟
محمد
پزشکی
درباره این موضوع که آیا علم سیاست نیز مانند دیگر علوم اجتماعی دارای پارادایمهای مسلط میباشد یا نه و اگر پاسخ مثبت است این پاردایمها کدامند، بین نویسندگان و صاحب نظران این دانش اختلاف نظر وجود دارد. مقاله حاضر مدعی است که علم سیاست نیز مانند دیگر علوم اجتماعی دارای پارادایم میباشد. هدف از مقاله حاضر معرفی پارادایمهای مسلط در علم سیاست رایج و اجزای آنها است. از نتایج این نوشته میتوان در برای فلسفه علم سیاست، روششناسی سیاسی، روشهای پژوهش در سیاست و بررسی پارادایمیک بودن دانشهای سیاسی برآمده در جهان اسلام استفاده کرد.
علم سیاست
پارادایم
توماس کوهن
مقاله حاضر بخشی از پروژهای است که تحت عنوان «درآمدی بر فلسفه علم سیاست بر اساس فلسفه اسلامی» در پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی انجام شده است
2015
08
23
109
132
https://psq.bou.ac.ir/article_14216_ed497dc7d30fd48c9c87e829c14761d9.pdf
علوم سیاسی
1735-0557
1735-0557
1393
17
شماره 67 - پاییز 93
مبانی دینی سرمایه اجتماعی و نسبت آن با حکمرانی خوب
محمد
علینی
غلامرضا
غفاری
علیرضا
زهیری
بحث سرمایه اجتماعی مبحثی نوظهور است که از دهه 1970 در ادبیات توسعه در کنار سایر سرمایهها ـ فیزیکی، انسانی و اقتصادی ـ مطرح شده است و مفهومی میانرشتهای بهویژه در رشتههای علوم سیاسی، اقتصاد و جامعهشناسی است؛ امّا مفهوم آن که به روابط و پیوندهای انسانها مربوط میشود و موجب همکاری متقابل آحاد جامعه و استحکام پایههای اجتماع و سیاست میگردد، در آموزههای دینی بهویژه دین اسلام بهوفور یافت میشود. دینِ اسلام دینی اجتماعی است و دستورهای آن بر اساس همبستگی و پیوستگی افراد شکل گرفته است. آموزههای دین اسلام در ابعاد اعتقادی، اخلاقی و مناسکی آن منجر به پیدایی و تقویت سرمایه اجتماعی در شکل درونگروهی در مرحله اول و برونگروهی در مرحله بعد میگردد. همچنین میان حکمرانی خوب و سرمایۀ اجتماعی پیوند وثیقی وجود دارد. مهمترین جنبه الگوی حکمرانی خوب، ابتنای آن بر مشارکت فعال مردم و نهادهای مدنی است که آنان بخشی از حکمرانی تلقی میشوند. شایان ذکر است آنچه اهمیت بیشتری دارد کیفیت این بخش از حکمرانی است؛ چرا که در این الگو صرفاً مشارکت مردم مورد توجه نیست، بلکه کیفیت مردم و نهادهای مدنی و مناسبات و ارتباط آنها و به عبارتی سرمایه اجتماعی است که بسیار مهم محسوب میگردد. این مقاله در پی بیان ویژگیها و مؤلفههای سرمایه اجتماعی بهگونهای است که امکان شکلگیری حکمرانی خوب را فراهم سازد.
سرمایه اجتماعی
حکمرانی خوب
آموزههای دین اسلام
همبستگی اجتماعی و سیاسی
2015
08
23
133
166
https://psq.bou.ac.ir/article_14217_c7da9cff373e792473b9e99350df0f76.pdf