عدالت سیاسی از منظر قرآن و روایات: تأملی در برابری سیاسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیأت علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه مفید

چکیده

مسئله پژوهش حاضر این است که: بر اساس آموزه‎های قرآنی و روایی، عدالت سیاسی چه نسبتی با برابری سیاسی مطرح در نظام‎های مردم‏سالار دارد؟ پاسخ این است که برابری مطرح درنظام‎های مردم‏سالار درسه عرصه فلسفی (مقدمه و زمینه‏ساز برابری سیاسی)، سیاسی و غیرسیاسی (لازمه‎ برابری سیاسی) با روح آموزه‎های دینی هماهنگ است؛ درعین‏حال، تفسیر دینی از برابری سیاسی و نیز برابری غیرسیاسیِ ملازم با برابری سیاسی، تفاوت‎هایی جزئی با برابری مطرح در نظام‎های مردم‎سالار دارد. به‏منظور اثبات فرضیه، دوآموزه‎‎ کلامی ـ فقهیِ «اباحه» و «عدم ولایت» مبنای تحلیل قرآنی ـ روایی قرار گرفته است. آن روی سکه، اصل اباحه مشروعیت‏یابی توافقات اجتماعی شهروندان جامعه‎ دینی، برای تنظیم قواعد عمومی جامعه است و اینکه قوانین دولتی زمانی مشروع است که افزون بر هماهنگی با قوانین مصرّح شرعی، از خواست مردم سرچشمه گیرد. همچنین اصل عدم ولایت، بیانگر مشارکت حداکثری مردم در اداره‎ سیاسی، عدم دخالت دولت در حوزه‎ خصوصی و نظارت مردم بر تصمیم‏های سیاسی است. آموزه‎های دینی هماهنگ با دو اصل یادشده، برابریِ ذاتیِ انسان‎ها را تأیید می‏کنند، ولی در برابری سیاسی، بین حاکمیت و حکومت تفاوت قائل‎‏اند و در برابری‎های اقتصادی و اجتماعی، همراه با تأیید برابری نسبی مطرح در نظام‎های مردم‏سالار، از آن فراتر رفته، با قاطعیت تمام وظایف گسترده‎ای را متوجه جامعه و حکومت می‏سازند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Political Justice in View of Quran and Narrations:A Reflection on the Political Justice

نویسنده [English]

  • Shafi’ee Mahmood
Associate professor of Mofid University
چکیده [English]

The present research studies the kind of relationship between the political justice and the political equality considered within the democratic systems on the basis of Qur’anic and narrative instructions. The answer is that the justice considered within the democratic systems is consistent with the religious instructions in the three domains of philosophical - the introduction and providing the ground for the political equality, political as well as non political– the necessity of political justice consistent with the religious instructions.
Nevertheless, the religious interpretation of the political as well as non political justice along with political justice is of trivial difference from the justice considered within the democratic systems. To approve the hypothesis, two theological- jurisprudential instructions, “Ebaheh” and “Absence of Wilayat” have been regarded as the foundation of Qur’anic and narrative analysis. The principle of Ebaheh is related to the legitimacy of the social agreements of citizens in the religious society towards stetting of the public regulations and the fact that governmental regulations are considered legitimate provided that they originate from the wants of people and they are compatible with the religious rules. Besides, the principle of the absence of Wilayat states the cooperation of majorities in the political management, no interference of government in the private domains as well as the people’s observation pertaining to the political decisions.
The religious instructions in accordance with the two aforementioned principles prove the natural equality of humans whereas in the political equality; they consider difference between governorship and government. Moreover, in regard with the economic and social equalities along with proving the relative equality considered within the democratic systems, they overwhelmingly remind the expanded duties in charge of the society and government.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Political justice. Democracy. Political equality. Ebaheh. Absence of Wilayat