ORIGINAL_ARTICLE
پایههای مشروعیت حکومت اسلامی (با تأکید بر آرای آیتالله خامنهای)
لحاظ جمهوریت و اسلامیت بهعنوان دو پایۀ مشروعیت و تلقی نقش همسان یا پلکانی برای اقبال عمومی، نظریۀ مشروعیت مجموعی (دوگانه) را با ابهامهایی روبهرو کرده است. نوشتار حاضر ضمن توجه به این نظریه در سه مرحلۀ تعریف، توجیه و پیامدها، کوشیده است با موشکافی، دقت و ارائۀ دیدگاهی خاص، ابهامهای پیش رو را در هر یک از مراحل تبیین و حل کند. بر اساس مبانی کلامی، قدر متیقن نظریههای سهگانه درحوزۀ مشروعیت (انتصاب، انتخاب و دوگانه) آن است که حاکم در صورتی حق حاکمیت دارد که شرایط شرعی را داشته باشد، ولی اینکه افزون بر آن، لازم باشد شرط دیگری مانند اقبال عمومی را داشته باشد یا نه، محل اختلاف است. سبب این اختلاف، عدم تفکیک میان دو مقام حق حاکمیت و تشکیل (تصدی) حکومت است. بر اساس هیچیک از دیدگاههای سهگانه، معصوم و غیرمعصوم مجاز نیستند حکومتی را با زور برپا کنند؛ یعنی برای تشکیل حکومت، رضایت عمومی و اقبال مردمی شرط است، ولی در مرحله حق حاکمیت، همانگونهکه معصومان ـ چه مردم اقبال کنند یا نکنند ـ از اذن الهی برخوردارند، فقها نیز مجازند و حق حاکمیت دارند؛ حتی اگر بپذیریم حاکم در زمان غیبت معصوم، معیّن نیست و مردم در تعیین آن نقش دارند.
https://psq.bou.ac.ir/article_21861_fde3438f90ff6bc4105979dd5d5f9e65.pdf
2016-12-21
7
30
مشروعیت
مردمسالاری دینی
اسلامیت حکومت
توحید ربوبی
قاسم
ترخان
tarkhan86@gmail.com
1
استادیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
نهضت عاشورا و عقلانیت دینی و سیاسی ما
لازمه عقلانیت دینی و سیاسی ما در پاسداشت نهضت عاشورا، بازشناسی و تفکیک نقش سه متغیر مهم اهداف، روشها و ابزارها در این نهضت است. در این زمینه ویژگیهایی چون کلیت، ثبات، جهانشمولی، تقدس، مطابقت با فطرت بشری و نصوص دینی و نیز پذیرش حداکثری اهدافِ نهضت عاشورا، جایگاه آن را در خصوص روشها و ابزارها محوریتر میکند و حتی ماهیت و نقش آنها را تنها در پرتو اهداف معنادار میسازد. برایناساس، امر به معروف و نهی از منکر، بهعنوان مهمترین هدف دینی و سیاسی و دیگر اهداف نهضت عاشورا، ماهیت و نحوه کارکرد روشهایی چون عزاداری و ابزارهایی چون حسینیهها و تکایا را تعیین میکنند؛ زیرا روشها و ابزارها تنها در خدمت اهداف ارزشمندند. ضمن اینکه توجه به رابطه طولی سه متغیر شناخت، محبت و پیروی از امامان، بهویژه امام حسین(ع) در الگوگیری دینی و سیاسی از نهضت عاشورا اهمیت بسیاری دارد؛ زیرا ما را از افراط در عاطفهگرایی بهدور میدارد و بر اهمیت عقلانیت دینی و سیاسیمان میافزاید. نهایت اینکه، توجه به نقش هدایتگری دینی پیشوایان معصوم:، که امر به معروف از آن سرچشمه میگیرد، مهمتر از تمرکز بر طلب حاجتهای دنیوی و اخروی از آنهاست. پس عقلانیت دینی و سیاسی ما ایجاب میکند هدف از امامت و نهضت عاشورا را دنبال و از آن پیروی کنیم و در این راه تنها از روشها و ابزارهایی بهره بریم که سودمند و اثرگذار باشند؛ زیرا روشها و ابزارها، موقت و گذرا هستند و تقدس برنمیدارند.
https://psq.bou.ac.ir/article_21862_8fed3dc32c21512d91bd3b9c3c069edf.pdf
2016-12-21
31
60
عقلانیت دین
نهضت عاشورا
امام حسین(ع)
سیاست
قدرت الله
قربانی
qorbani48@gmail.com
1
دانشیار گروه فلسفه دانشگاه خوارزمی تهران
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
نسبت ولی فقیه و مرجعیت دینی (نقد و بررسی الگوها و نظریههای کلاسیک و جدید)
شاید یکی از مهمترین مسائل حکومت دینی، نحوه تعامل ولی فقیه با مجموعة سازمان روحانیت، بهویژه نهاد مرجعیت است که میتواند بخشی از تزاحمها یا همسوییهای جامعه دینی را با رهبری سیاسی تحت تأثیر قرار دهد. از یکسو، دیدگاههایی که مرجعیت دینی درباره نحوه تعامل خود با رهبری سیاسی دارد و از سوی دیگر، مرجع بودن یا نبودن شخص ولی فقیه میتواند به ابعاد این رابطه پیچیدگیهای خاصی بخشد و رابطۀ این دو نهاد را به یکی از موضوعهای حساس ذیل حکومت دینی بدل سازد. مروری بر رویه و متون استنادی موجود نشان میدهد، دراینباره، ایده و الگوی مورد وفاقی وجود ندارد که این رابطه را تحت پوشش قرار دهد و این تعامل بیشتر تحت تأثیر شرایط تاریخی و سیاسی دچار قبض و بسط شده است. بااینهمه، تأملات کنونی نشان میدهد چندین نظریه و الگو دراینباره وجود دارد که میتوان آنها را در دو رویکرد کلاسیک و جدید بازخوانی کرد و به ارزیابی نتایج روششناختی آنها پرداخت.
https://psq.bou.ac.ir/article_21863_0791ee50cba601c0b33168de1f0a4caa.pdf
2016-12-21
61
90
مرجعیت
ولایت
رجحان افقه
کارکرد نهاد مرجعیت
وظایف نهاد ولایت
عبدالوهاب
فراتی
forati129@yahoo.com
1
استادیار گروه علم سیاست پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
ملاک کرامتمندی انسان در اندیشه سیاسی کانت و علامه جعفری در قالب سه نظریه انسانگرایانه، افزوده و انسانیت بالقوه
در این پژوهش، مسئله کرامتمندی انسان در اندیشه سیاسی دو اندیشمند بزرگ غرب و اسلام واکاوی شده و این مهم در قالب سه نظریة انسانگرایانه، افزوده و انسانیت بالقوه صورت گرفته است. پرسش اصلی این است که: مبنای کرامتمندی انسان چیست؟ در کنار این مسئله، پرسشهای دیگری مطرح شد؛ همچون اینکه: آیا امکان سلب کرامت از انسان وجود دارد و اگر این امکان هست، با چه توجیهی؟ پاسخی که در قالب فرضیه به این پرسش داده شد، این است که کانت با نگاهی انسانگرایانه امکان سلب کرامت را از انسان منتفی میداند و علامه جعفری با نگاهی دینمدارانه انسان را خلیفه خدا برمیشمارد که در قبال جایگاه خود وظایفی دارد و در صورت نقض این وظایف، کرامتش نیز به دست خودش از او سلب میشود. این پژوهش بر اساس روش توصیفی ـ تحلیلی ابتدا اندیشههای این دو اندیشمند را تشریح و سپس آنها را در قالب موردنظر تحلیل کرده است.
https://psq.bou.ac.ir/article_21864_56ee4cb6820eb7bf6a19e1274c448454.pdf
2016-12-21
91
118
انسان
کرامت انسانی
کانت
علامه جعفری
کیفر
محمد
کمالی گوکی
mkamali77@yahoo.com
1
دانشجوی دکتری اندیشه سیاسی دانشگاه تربیت مدرس
AUTHOR
حجت
زمانی راد
hojjatzamanirad@gmail.com
2
دانشجوی دکتری اندیشه سیاسی دانشگاه تربیت مدرس
AUTHOR
ابوالفضل
شکوری
shakoori1392@chmail.com
3
دانشیار گروه علوم سیاسی دانشگاه تربیت مدرس
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
سیاست هویت و جنبشهای اجتماعی جدید
تجربه سیاسی در ایرانِ پس از انقلاب، نشان از اختلالهای کارکردی دولتها و ظهور شکلهای جدیدی از نزاعهای سیاسی در میان گفتمانها دارد. هریک از این گفتمانها هنگامی که بر دولت تسلط یافتند، به گفتمانی برتر تبدیل شدند و «دگرها»ی خود را به حاشیه راندند؛ بدینمعناکه برای تبیین جهان فرهنگی خود، در کنار بیان سازههای هویتی، تمایزها و غیریتها را با دیگران آشکار ساختند و رقیبان خود را طرد کردند. در نتیجه، هویتها به کانونهایی برای ستیز میان نیروهای سیاسی و اجتماعی تبدیل شدند. سوژه-های سیاسی طردشده، از راه بازنمایی هویت به مقابله با گفتمان دولت مسلط میپردازند و شکل جدیدی از جنبشهای اجتماعیِ معطوف به هویت پدید میآید. بنابراین، پرسش مقاله حاضر این است که چرا و چگونه هویت در کانون نزاعهای سیاسی قرار میگیرد و چگونه سیاسی شدن هویت به شکلگیری جنبشهای اجتماعی جدید میانجامد؟ از راه سیاست هویت میتوان به پاسخ این پرسش و تبیین واکنش سوژههای سیاسی پرداخت. بدین ترتیب، سیاست هویت به امکانهای سیاسی شدن سوژهها تحت تأثیر هویت اشاره دارد. هنگامی که گفتمانی مسلط میشود و هویت برآمده از گفتمان با منابع قدرت، پیوند برقرار میسازد، جماعتهایی که در این موقعیت به حاشیه رانده میشوند، از راه بازنمایی هویت به مقاومت در برابرگفتمان مسلط میپردازند و جنبشهای اجتماعی هویتبنیان شکل میگیرد.
https://psq.bou.ac.ir/article_21865_397447c3a90c0e33a012575a24930ade.pdf
2016-12-21
119
140
سیاست هویت
هویت مقاومت
سیاست فرهنگی
جنبشهای اجتماعی
ناجنبشهای اجتماعی
سیدمحمدتقی
آلسیدغفور
1
استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه باقر العلوم(ع)
AUTHOR
علیرضا
زهیری
d_zahiri@yahoo.com
2
دکتری علوم سیاسی و محقق پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
راهبردهای اخلاق سیاسی در اسلام
رعایت اخلاق در عرصۀ سیاست، از مسائل و موضوعاتی است که روزبهروز اهمیت آن برای همگان آشکارتر میشود. در یک نظام اسلامی که اسلام و قوانین الهامبخش آن پایۀ اصلی و جزء لاینفک آن است، بیش از هر چیز توجه به اصول و آموزههای اخلاقی ضرورت دارد. در این مطالعه به راهبردهایی میپردازیم که با الهام از وحی و کلام پیشوایان معصوم و نیز بنیانگذار نظام جمهوری اسلامی، امام خمینی و مقام معظم رهبری میتوان از آن در توسعۀ اخلاق سیاسی در نظام و جامعۀ اسلامی استفاده کرد. نتایج این تحقیق میتواند اولاً، بهعنوان طرح عملی و کاربردی در اختیار سیاستمداران و کارگزارانی قرار گیرد که درصدد اجرای دستورات اخلاقی اسلام در مناسبات سیاسی خویش هستند و ثانیاً، برای سازمانها و نهادهای متولی اشاعۀ فرهنگ سیاسی اسلامی راهگشا باشد.
https://psq.bou.ac.ir/article_21866_08ab7a549d8ddfd233e63f26442e81cf.pdf
2016-12-21
141
158
اخلاق
سیاست
اسلام
امام علی(ع)
راهبرد اخلاق سیاسی
حامد
مشکوری
mashkoury@gmail.com
1
دکتری علوم سیاسی دانشگاه باقرالعلوم(ع)
AUTHOR
علیرضا
صدرا
sadra@ut.ac.ir
2
دانشیار گروه علوم سیاسی دانشگاه تهران
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی فقهی وظایف حکومت اسلامی درباره عبادات
عبادات در اسلام و فقهُ العبادات در ابواب فقهی، از جمله مباحثی است که گرچه جنبه فردی آن بر جنبههای دیگر غلبه دارد، با یکسری مسائل اجتماعی و حکومتی در تعامل و ارتباط است که حکومت نیز درباره اجرا، تحقق، حمایت و نظارت بر حسن اجرای آن در جامعه وظیفه، رسالت و بهتبع آن اختیاراتی دارد. این مقاله درصدد واکاوی طرح ادله اجتهادیِِ وظیفهمند بودن حکومت در خصوص ابعاد سهگانة تحقق، حمایت و نظارت در عرصه عبادات است. نویسنده با تکیه بر ادله اجتهادی میکوشد وظایف یادشده را برای حکومت اسلامی در عرصه عبادات مستدل کند.
https://psq.bou.ac.ir/article_21867_d79f2aaead6ca502f3cea0bb372cf5ea.pdf
2016-12-21
159
175
حکومت اسلامی
عبادات
ادله فقهی
اجرا
ضمانت
نظارت
نجفعلی
غلامی
n.gholami900@gmail.com
1
استادیار دانشگاه خوارزمی
AUTHOR