2024-03-29T17:23:40Z
https://psq.bou.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=1385
علوم سیاسی
1735-0557
1735-0557
1380
4
سال چهارم - شماره سیزدهم - بهار 80
ضرورت تأسیس رشته فقه سیاسى
نجف
لک زایی
نظام سیاسى متأثر از فرهنگ سیاسى است. فرهنگ سیاسى به عنوان مجموعهاى از دانشها، ارزشها، احساسات و باورها و به طور مختصر محتواى باطنى انسان، تعیین کننده تلقى هیأت حاکمه و مردم از سیاست و رفتارهاى سیاسى است؛ همچنین فرهنگ سیاسى نوع رابطه میان مردم و نظام سیاسى را شکل مى دهد. نظام و هویت سیاسى، اجتماعى امروز ما ایرانیان محصول تعامل و داد و ستد فرهنگهاى مختلفى است. فرهنگ اسلامى و ملى به عنوان محتواى باطنى اصیل و بومى و فرهنگهاى غربى به عنوان عنصر وارداتى از مهمترین فرهنگ هاى مؤثر بر وضعیت ایران معاصر بوده اند.
2001
04
21
6
10
https://psq.bou.ac.ir/article_8889_dc31161518e8310444682a33caf393ee.pdf
علوم سیاسی
1735-0557
1735-0557
1380
4
سال چهارم - شماره سیزدهم - بهار 80
دین و دمکراسى در گفت و گو با آیه اللّه محمد رضا مهدوى کنى
2001
04
21
11
31
https://psq.bou.ac.ir/article_8890_74eeb96e4623f80db33e74a441780d5e.pdf
علوم سیاسی
1735-0557
1735-0557
1380
4
سال چهارم - شماره سیزدهم - بهار 80
فلسفه فقه سیاسى از دیدگاه فلاسفه اسلامى
علیرضا
صدرا
ماهیت و چیستى فقه سیاسى، اعم از اصل وجود و ضرورت، سنخ موجودیت، خاستگاه، نقش و آثار آن و رابطهاش با سیاست، موضوعى است که از نظر فلاسفه اسلامى دور نمانده است، به ویژه آن که آنان علم فقه را جزء و زیرمجموعه سیاست و علم سیاست قرار مىدادند. این مقاله کوششى است جهت تبیین فلسفه فقه سیاسى که به صورت کلى، در ضمن فلسفه سیاسى مطرح گردیده است.
2001
04
21
36
58
https://psq.bou.ac.ir/article_8891_1fc91b6e4d0b63bfe9dc70eca031a1b8.pdf
علوم سیاسی
1735-0557
1735-0557
1380
4
سال چهارم - شماره سیزدهم - بهار 80
اندیشه سیاسى ابى الصلاح حلبى
علی
خالقی
از دیدگاه شیخ ابى الصلاح حلبى (فقیه و متکلم قرن پنجم هجرى) انسان موجودى مکلّف آفریده شده و براى انجام درست تکالیفش و رهایى از شرّ نیازمند ریاستى مقتدر و با تدبیر است تا او را به خیر و رستگارى رهنمون کند. چنین ریاستى در عصر حضور، توسط معصوم علیه السلام که اعلم الناس به احکام دینى و تدبیر سیاسى است محقق مى گردد و در عصر غیبت از طریق فقیه عادل، که نیابت در ولایت از سوى معصوم را دارد، عملى مىگردد؛ از این رو هر حاکمیتى غیر از دو مورد فوق متغلّب بوده و از مشروعیت تهى است.
2001
04
21
59
81
https://psq.bou.ac.ir/article_8892_d364273751f9b88cd5c0546d8acc7131.pdf
علوم سیاسی
1735-0557
1735-0557
1380
4
سال چهارم - شماره سیزدهم - بهار 80
محقق کرکى و دولت صفوى
سیدمحمدعلی
حسینی زاده
کرکى از فقهاى بزرگ قرن دهم هجرى است که از اوایل ظهور دولت صفوى به همکارى با آن دولت پرداخت و از این جهت وى را مى توان پایه گذار همگرایى علما و دولت در دوره صفوى دانست. به لحاظ نظرى، اهمیت کرکى در طرح نظریه ولایت فقیه است. به دلیل شهرت علمى و سیاسى کرکى، نظریه ولایت فقیه در این دوره شیوع گسترده اى یافت به طورى که شاه طهماسب نیز در فرمان سال 936 بر آن صحه گذاشت.
کرکى به رغم ارتباط نزدیک با دولت صفوى، هرگز در آثار خود به دنبال اثبات مشروعیت مستقل صفویان و یا به عبارت دیگر، مشروعیت مستقل سلطنت نیست، گر چه بقا و تقویت دولت صفوى را در آن شرایط به نفع شیعه مى دانست و از این رو همواره در تقویت آن مى کوشید.
2001
04
21
82
102
https://psq.bou.ac.ir/article_8893_a27150561404819949dc53e394b72a86.pdf
علوم سیاسی
1735-0557
1735-0557
1380
4
سال چهارم - شماره سیزدهم - بهار 80
زندگى سیاسى در اندیشه محقق سبزوارى
نجف
لک زایی
جدىترین تأملات در حوزه زندگى سیاسى در عصر صفویه از سوى محمد باقر سبزوارى صورت گرفته است. وى از زاویه کارکردگرایانه به بحث از انواع نظام هاى سیاسى پرداخته و آن را تحلیل کرده است. در این نوشتار تعریف ویژه سبزوارى از زندگى اجتماعى، زندگى سیاسى، قانون، حاکم عادل، اهداف حکومت، نظام سیاسى فاضله، نظام سیاسى ناقصه، ویژگى هاى هیأت حاکمه، انواع طبقات و اصناف، طراحى سازمان حکومت، وظایف و حقوق مردم و تأکید بر ساده زیستى کارگزاران حکومتى در جهت تبیین ادعاى مذکور تفسیر شده است.
2001
04
21
103
123
https://psq.bou.ac.ir/article_9133_daa09059d03c650013611da515bb0ade.pdf
علوم سیاسی
1735-0557
1735-0557
1380
4
سال چهارم - شماره سیزدهم - بهار 80
جایگاه عدالت در اندیشه سیاسى محقق نراقى
سید عبدالقیوم
سجادى
مؤلفههایى چون قدرت، امنیت و آزادى به عنوان غایات حاکمیت سیاسى که در اندیشه برخى از متفکران قدیم و جدید مطرح گردیده، به نحوى در مفهوم عدالت محقق نراقى گنجانده شده است. به نظر ایشان قدرت سیاسى صرفا نقش ابزارى را براى اجراى عدالت بر عهده دارد. امنیت نیز به عنوان کار ویژه اساسى حکومت در پرتو عدالت اجتماعى مورد تأکید قرار مىگیرد و بالأخره برابرى فرصتها و امکانات اجتماعى براى کلیه شهروندان و افراد جامعه اسلامى جز از طریق عدالت حکام امکانپذیر نخواهد بود؛ بدین ترتیب عدالت، جوهره اصلى حکومت است که دیگر مؤلفهها در پرتو آن معنا و مفهوم خود را باز مىیابند.
2001
04
21
124
135
https://psq.bou.ac.ir/article_9134_4c2b7b5d666a468da93dafe673cadc02.pdf
علوم سیاسی
1735-0557
1735-0557
1380
4
سال چهارم - شماره سیزدهم - بهار 80
ولایت سیاسى در فقه شیعه (با تأکید بر دیدگاه امام خمینى قدس سره)
غلامحسن
مقیمى
دانشواژه «ولایت» علاوه بر کاربرد سیاسى، در حوزههاى دیگر علوم اسلامى، مانند کلام، فلسفه، فقه و عرفان نیز به طور وسیعى استعمال مىشود. در فقه سیاسى شیعه یکى از مهمترین مفاهیم سیاسى، ولایت به معناى «تدبیر سیاسى جامعه» است که بدون درک صحیح آن، فهم نظام سیاسى شیعه نیز ممکن نیست؛ از این رو فقها ضمن مفروض گرفتن اصل ولایت به معناى تدبیر سیاسى همواره از آن به عنوان حدود اختیارات حکومت مجتهدان بحث کرده اند. این «کلید واژه فقه حکومتى شیعه» در تاریخ معاصر، وارد عرصه نظریه پردازى نیز شده است و حضرت امام خمینى قدس سره با توجه به الزامات عصر خود، از آن، نظریه کارآمدترى ارائه کرده و بر مبناى آن نظام جمهورى اسلامى را تأسیس کردند. نوشته حاضر براى درک صحیح مفهوم «ولایت سیاسى» در اندیشه سیاسى شیعه به نگارش درآمده است.
2001
04
21
136
158
https://psq.bou.ac.ir/article_9138_e1d46939dab3ff3ea1e07c8318aec5dd.pdf
علوم سیاسی
1735-0557
1735-0557
1380
4
سال چهارم - شماره سیزدهم - بهار 80
سازوکارهاى آزادى سیاسى در اندیشه آیه اللّه بهشتى
شریف
لک زایى
آیه اللّه بهشتى آزادى را گوهر آدمى و نشان دهنده هویت و شخصیت انسان مىداند و معتقد است انسان مىتواند در زندگى خود دست به انتخابگرى بزند و زندگى، محیط، جامعه و نظام سیاسى خویش را ساخته و در آن تأثیر بگذارد. در این راستا مردم در نظام سیاسى از حق رأى و آزادى انتخاب برخوردارند و مىتوانند در برابر امور نامطلوب واکنش نشان داده، انتقاد و اعتراض کنند و بر عملکرد مسؤولان نظارت داشته باشند. از دیگر سوى، کارگزاران نظام سیاسى نیز در هر سطحى مى باید به مردم پاسخگو باشند.
2001
04
21
159
179
https://psq.bou.ac.ir/article_9139_b0a62f621d8e49cabd7c668116083b1c.pdf
علوم سیاسی
1735-0557
1735-0557
1380
4
سال چهارم - شماره سیزدهم - بهار 80
فلسفه حق در اندیشه سیاسى آیه اللّه مطهرى
حسین
توسلى
امروزه با شبکه نسبتاً سامان یافته ترى از مفاهیم مواجهیم که مى تواند در مقام تبیین منظومه فکر سیاسى اندیشمندان و ساماندهى انبوه اظهارات پراکنده، نقش مهمى ایفا کند؛ از جمله مفاهیم معدودى که مىتوان آن را از مقولههاى کلیدى در حوزه فلسفه سیاسى قلمداد کرد، «حق» است که در زمره مقوله هاى ارزشى قرار مىگیرد. دیدگاه هر متفکر در این باره پایه هاى اصلى نظریه او را درباب نظم مطلوب سیاسى تشکیل مىدهد.
در این مقاله مؤلف سعى کرده است تا بخشى از اندیشه سیاسى آیه اللّه مطهرى را ذیل عنوان «حق» تشریح و تبیین کند.
2001
04
21
180
205
https://psq.bou.ac.ir/article_9144_e96f144a7cc5d38758b93cf35c69a416.pdf
علوم سیاسی
1735-0557
1735-0557
1380
4
سال چهارم - شماره سیزدهم - بهار 80
تبارشناسى نظریه حکومت در اندیشه امام خمینى قدس سره
جلال
درخشه
سالهاى پس از انقلاب مشروطیت ایران یکى از دوره ه اى اساسى تبیین و تطور اندیشه سیاسى شیعه به شمار مى آید که فرآیند تاریخى ادبیات شیعه را وارد مرحله جدیدى کرد و موجب شد تا دانشوران و متفکران دینى، کاوشى بنیادین، به منظور پاسخ گویى به شرایط جدید را آغاز نمایند؛ اما مهم ترین کوشش در جهت پاسخ به بحران نظرى و خلأ تئوریک موجود در عرصه حکومت را امام خمینى قدس سره انجام داد. طرح نظریه ایجابى ایشان در حکومت به منظور پیوند میان امامت شیعى، اصل اجتهاد و قانون بشرى یک تحول اساسى در ساختار اجتماعى و سیاسى جامعه اسلامى بود. این مقاله تلاش مى کند تا دیدگاه امام خمینى قدس سره را در عرصه حکومت مورد پژوهش قرار دهد.
2001
04
21
206
225
https://psq.bou.ac.ir/article_9146_1f444d6a0c10db8f747bf262bead1c3f.pdf
علوم سیاسی
1735-0557
1735-0557
1380
4
سال چهارم - شماره سیزدهم - بهار 80
گزیده «رساله جهادیه» و معرّفى کتاب «اجوبة المسائل» تألیف: مولى غلامرضا آرانى کاشانى (1192 ـ 1265 ق)
ابوالفضل
حافظیان
مولىغلامرضا آرانى از علماى بنام کاشان در قرن سیزدهم هجرى است که در علوم اسلامى (فقه، اصول، ادبیات و حدیث) تبحّر داشته و آثار ارزندهاى از خود به جاى گذاشته است.
آرانى در خانوادهاى علمى و مذهبى به سال 1192 قمرى در آران متولد شد و مقدمات تحصیلى را در آران گذراند. وى براى تکمیل تحصیلات به عتبات عراق مشرّف شد و در محضر عالمان بزرگى همچون سیدعلى طباطبایى و سید محمّدطباطبایى و ملااحمد نراقى علوم نقلى را فرا گرفت؛ سپس به اصفهان رفت و در حوزه آن شهر، دروس عقلى را از ملاعلى نورى آموخت و نیز به پاى درس حجهالاسلام شفتى و میرزاى قمى حاضر شد. تلمّذ در محضر عالمان بزرگ شیعى، و پشت کار و جدیت ملاغلامرضا در تحصیل و توفیقات الهى، او را به قلهاى رفیع از علم و عمل رساند.
2001
04
21
226
239
https://psq.bou.ac.ir/article_9157_c1479a1cfa34cd12f3e4b0fd035cfee8.pdf
علوم سیاسی
1735-0557
1735-0557
1380
4
سال چهارم - شماره سیزدهم - بهار 80
تاریخ اندیشه یا عمل سیاسى
ابوالفضل
شکوهى
یکى از نکته هایى که در بررسى تاریخ اندیشه فقها درباره حکومت و ولایت سیاسى فقیه باید مورد توجه قرار گیرد، تمایز بین اندیشه فقهى فقها درباره سیاست و حکومت و موضعگیرىهاى عملى آنان است. گاهى برخى از نویسندگان مرتکب یک سوء تفاهم کوچک یعنى خلط دو مطلب شده اند و موضع گیرىهاى عملى فقها در برابر حکام را استنباط فقهى آنان تلقى کردهاند.
علت این امر آن است که موضعگیرى هاى عملى فقها یک مبناى فکرى دارد که باید آن را راهکارهاى اجرایى و نظریات موقت نامید. هر چند که این نوع اندیشه مبناى فقهى دارد، اما درباره نوع حکومت و دولت مشروع از نظر آنان نیست، بلکه درباره نوع رفتار مشروع در برابر حکام جائر است که بر اساس تقیه، مماشات با ظالم، محدود کردن ظالم، امر به معروف و نهى از منکر و نهایتا انقلاب علیه ظالم و اقدام به تشکیل حکومت انجام مى شد. بر اساس همین سوء تفاهم، ادعاهاى بزرگى شده است مبنى بر این که فقهاى شیعه چهار عصر را پشت سرگذاشته اند: یکم، عصر عزلت، یعنى ده قرن اولیه تاریخ ایران پس از اسلام که عصر فقه خصوصى یا سلطنت غصبى قلمداد شده است؛ دوم، عصر سلطنت اسلامى از صفویه تا مشروطیت؛ سوم، عصر مشروطیت تا انقلاب اسلامى؛ چهارم، عصر
جمهورى اسلامى، که در هر یک از این اعصار یک «نظریه دولت در فقه شیعه» حاکم بوده است.
2001
04
21
240
244
https://psq.bou.ac.ir/article_9158_59a421c3cd5e96f08d1935bf368b5b1b.pdf
علوم سیاسی
1735-0557
1735-0557
1380
4
سال چهارم - شماره سیزدهم - بهار 80
سیاست در «موسوعه امام على علیه السلام»
محمد اسماعیل
نباتیان
«موسوعه امام على علیهالسلام» تلاشى است بدیع براى دست یابى آسان پژوهشگر سیره، اندیشه و سوانح حیات امام على علیهالسلام به مآخذ مورد نیاز. یکى از مشکلاتى که همواره پیش روى محققان اندیشه و سیره امام على وجود داشته، پراکندگى اخبار و نصوص مربوط به زندگى امام در کتب متعدد شیعه و سنى و با گرایشهاى مختلف تاریخى، اخلاقى، سیره نویسى، سیاسى و ادبى بوده است، به ویژه این مسأله در مورد احادیث و اخبار منقول از خود آن حضرت مصداق بیشترى دارد. از سوى دیگر، عدم تقسیم بندى موضوعى این نصوص و اخبار، دست یابى به کلام امام یا خبر خاصى را درباره ایشان مشکل مى سازد و بعضا ممتنع ؛ به طور مثال نهج البلاغه به عنوان مهمترین اثر در زمینه شناخت اندیشه و کلام امام على، با هدف گرد آورى متون ادبى تألیف شده است؛ از این رو فقط بعضى از خطبهها، نامه ها و کلمات آن حضرت کنار هم چیده شده بدون این که این خطبه ها یا نامه ها ربط منطقى با هم داشته باشند.
2001
04
21
245
251
https://psq.bou.ac.ir/article_9159_ee27f0bf837508c574c3c3a1986838cd.pdf
علوم سیاسی
1735-0557
1735-0557
1380
4
سال چهارم - شماره سیزدهم - بهار 80
بررسى پدیده اینترنت در منطقه خلیج فارس
نقى
طبرسا
کشورهاى خلیج فارس در قبال اینترنت داراى دو نگرانى عمده هستند :
اوّل، آسیب به ارزشهاى دینى، فرهنگى و ملى، مانند اشاعه تصاویر و صحنه هاى مستهجن ، توهین به دین اسلام ، تأثیرات بر نقش زنان ، ضعف هنجارهاى قومى و فرهنگى منطقهاى؛
دوم، امنیت ملى: البته نگرانى هاى مربوط به امنیت ملى در اکثر کشورهاى منطقه خلیج فارس گستردهتر از تعریف سنتى تهدید نظامى از سوى کشورهاى خارجى است و این موارد در حقیقت هر چیزى که براى دستگاه حاکمه و منافع آنها خطر محســـوب گردد را شامل مىشود؛ از قبیل مطالبه حق حاکمیت ،برگزارى انتخابات آزاد و بهره مندى از مظاهر دمکراسى ، هراس از استفاده تروریستها از اینترنت ،آسیب پذیرى آنان در زمینه هاى تجارى و امنیت ارتباطات ، گسترش دامنه تبلیغات گروههاى سیاسى مخالف در تبعید ، اطلاعات جنگى و عملیات جاسوسى . یادآور مى شود نظیر چنین نگرانى هایى در سایر کشورها نظیر فرانسه،چین و مالزى نیز وجود دارد.
در این میان، ظهور و بروز نسل جدید جوان در منطقه خلیج فارس، بخش تجارت داخلى و شرکتهاى خارجى مقیم که نیاز به همکارى با کشورهاى دیگر دارند، محافل دانشگاهى به ویژه آنانکه در جریان جهانى شدن و شبکه اینترنت به عنوان ابزار آن هستند، نیاز به اینترنت در این کشورها را در میان مسؤولان این جوامع به خود جلب کرده است. در حقیقت خواست این گروههاست که دولتهاى موجود در خلیج فارس را واداشته است تا کمیته هایى را براى بررسى پیامدهاى مثبت و منفى اینترنت تعیین کنند که اغلب نتایج به دست آمده عموما مبتنى بر توصیه به احتیاط قبل از استفاده اینترنت بوده است که بیان کننده کنترلى قابل قبول و نه کامل از طریق سرورهاى پروکسى و حفاظ بندهاى قوى است. با این وجود ، پذیرش اینترنت در این نقطه از جهان با محدودیت و از روى احتیاط صورت مى گیرد. به طور کلى نه کشور حوزه خلیج فارس ( شامل ایران ، عراق ، یمن و شش کشور عضو شوراى همکارى ) با در اختیار داشتن 5/2 درصد جمعیت جهان و سهم بیشترى از این مقدار از سرمایه جهانى ، امروزه سهمى اندک از اینتــرنت را دارا هستند.
2001
04
21
252
274
https://psq.bou.ac.ir/article_9164_d3b4451a1935f755890657450a22b0a5.pdf
علوم سیاسی
1735-0557
1735-0557
1380
4
سال چهارم - شماره سیزدهم - بهار 80
چکیده پایان نامه ها
2001
04
21
282
292
https://psq.bou.ac.ir/article_9165_2b9987318c25799d19fcac12cd5f6dc6.pdf
علوم سیاسی
1735-0557
1735-0557
1380
4
سال چهارم - شماره سیزدهم - بهار 80
ملخّص المقالات
حسن
حکیم
2001
04
21
293
296
https://psq.bou.ac.ir/article_9166_6d068a9217f0cc72b38e2391da584c6d.pdf
علوم سیاسی
1735-0557
1735-0557
1380
4
سال چهارم - شماره سیزدهم - بهار 80
خلاصه مقالات به زبان انگلیسى
على اصغر
سلطانى
2001
04
21
1
5
https://psq.bou.ac.ir/article_12021_a8b4bc2cbd2fed83c57ff5c05abe8712.pdf