2024-03-29T18:55:02Z
https://psq.bou.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=4381
علوم سیاسی
1735-0557
1735-0557
1396
20
شماره 78 - تابستان 96
تأملی در چگونگی تأثیر مناقشات کلام سیاسی بر رقابتهای سیاسی (با تأکید بر دوره تأسیس نظام جمهوری اسلامی ایران؛ 60-57 )
غلامرضا
بهروزی لک
علی
آقاجانی
محور مقاله حاضر، بررسی ابعاد و روند تأثیر مناقشات کلام سیاسی ـ بهعنوان یکی از عوامل مهم ـ بر رقابتهای سیاسی در دوره تأسیس نظام جمهوری اسلامی ایران است. برای این منظور با برخی دخل و تصرفات، از روش اسکینر در بررسی زمینههای ذهنی و عینی، و تقسیمبندی دیوید ساندرز در چهرههای ثبات و بیثباتی در واکاوی تأثیر مناقشات بر رقابتهای سیاسی الهام و بهره گرفته شده تا شرایط شکلگیری مناقشات کلامی ـ سیاسی و رقابتهای سیاسیِ برآمده از آن در دوره تأسیس جمهوری اسلامی بررسی شود. مهمترین مناقشات کلام سیاسی این دوره، ابعاد سیاسی توحید، جامعیت، مشروعیت، اسلام و حاکمیت ملی است. تغییر رژیم، تغییر حکومت، چالشهای مسالمتآمیز و چالشهای خشونتآمیز، چهار شکل اثرپذیری از مناقشات کلامی به شمار میآید. بر این پایه، مرامنامهها تأثیر مستقیم حداکثری، مواضع و رویکردهای سیاسی تأثیر مستقیم حداقلی، تأسیس احزاب سیاسی جدید تأثیر غیرمستقیم حداکثری و رخدادهای سیاسی تأثیر غیرمستقیم حداقلی است. مقاله بر آن است که این دوره شاهد افزایش رقابتهای سیاسی و افزایش بیقاعدگیهای رقابت سیاسی بر اثر افزایش مناقشات کلامی ـ سیاسی میباشد.
مناقشات کلام سیاسی
رقابت سیاسی
جمهوری اسلامی
بیقاعدگی رقابت سیاسی
2017
08
23
7
36
https://psq.bou.ac.ir/article_64346_db8e6ee4010f2d342acfe2e79656ca94.pdf
علوم سیاسی
1735-0557
1735-0557
1396
20
شماره 78 - تابستان 96
مبانی فکری سیاستنامهنویسی
منصور
میر احمدی
محمدرضا
مرادی طادی
این مقاله با فرض گرفتن جریانی به نام «سیاستنامهنویسی» در تاریخ اندیشۀ سیاسی سدههای میانۀ ایران، به دنبال آن است تا مبانی فکری این جریان اندیشه را بازخوانی کند. ازاینرو، با برشمردن پنج مؤلفۀ بنیادین، بر آن است تا وجوه مفهومی و معنایی آنها را در متون موسوم به خداینامهها و سیاستنامهها مشخص نماید. این پنج مؤلفه عبارتاند از: فرّ ایزدی، عدالت، توأمانی دین و سیاست، اَشَه، و شاه آرمانی. در این راستا، مقاله کوشیده است تا نهتنها این مفاهیم را برای کشف سازههای استدلالیشان درونکاوی کند، بلکه میخواهد چگونگی وابستگی و پیوستگی این مفاهیم را به یکدیگر نشان دهد. فرضیۀ این مقاله آن است که مجموعۀ این مفاهیم مؤلفههایی جدا از یکدیگر نیستند، بلکه خوشهای مفهومیاند که در ارتباطی نظاممند با همدیگر قرار دارند؛ بهنحویکه در هر مفهوم هالهای از معانی دیگر مفهومها حضوری نامحسوس، ولی درعینحال قابل شناسایی دارد.
فرّ ایزدی
عدالت
توأمانی دین و سیاست
اَشَه
شاه آرمانی
2017
08
23
37
64
https://psq.bou.ac.ir/article_64347_4dcd8e6c5089d4b90e2a6f6ef9b9d6d8.pdf
علوم سیاسی
1735-0557
1735-0557
1396
20
شماره 78 - تابستان 96
جهاد و نظم بینالملل سلفیسم جهادی و تحول معنایی جهاد
سید اصغر
کیوان حسینی
طیبه
محمدی کیا
گفتمان معاصر خلافت، جهاد را بهمثابه کنش اصلی خود در راه مبارزه با نظم بینالملل برگزیده و این وضعیت، یکی از مهمترین دشواریهای پدیدآمده در روابط بینالملل طی دو دهه اخیر را سبب شده است. بهرغم اهمیت این موضوع، تلاشهای صورتگرفته برای مطالعه و توضیح این وضعیت چندان ثمربخش نبوده است. مشخصاً این مطالعات از فهم ماهیت بینالمللی رفتار جهادی در پیوستگی با هویت دینی و تبار تاریخی آن بهصورت نسبی بازمانده است. پژوهش پیشِرو درصدد آن است که با لحاظ تبار تاریخی و هویت دینی گروههای جهادی، گامی در مسیر فهم ماهیت بینالمللی این گروهها و کارکرد نظمستیزشان در عرصه سیاست جهانی بردارد. هدف آن است که میان این حوزة تأمل (تبار تاریخی و کارکرد معاصر بینالمللی) ارتباطی منطقی برقرار گردد و برایناساس، توضیحی از ماهیت پدیده جهاد معاصر بهمثابه موقعیتی نوظهور و یگانه در زمینه و زمانه معاصر حاصل آید؛ پدیدهای که بیگمان امروزه در قامت عاملی بحرانزا در عرصه روابط بینالملل ظهور یافته است. برای انجام این مهم مباحث در دو سطح سامان یافته است. ابتدا و در بخش نخست مطالعه، تبارشناسی جهاد تعقیب گردیده است و سپس در بخش دوم، به توضیح نحوه و منطق حضور آن در عرصه بینالملل پرداخته شده است. روششناسی مطالعه در انجام این مهم، نظریه گفتمان است
نظم بینالملل معاصر
جهاد
سلفیسم
گفتمان خلافت
2017
08
23
65
87
https://psq.bou.ac.ir/article_64374_9a798501597cc69ddf70b824e246b79e.pdf
علوم سیاسی
1735-0557
1735-0557
1396
20
شماره 78 - تابستان 96
صلح پایدار در جهان متکثر
محمدتقی
قزلسفلی
یکی از مسائل اساسیِ نظریه سیاسی و بینالمللی، از گذشته تاکنون متوجه این مهم بوده است که چگونه میتوان از دریچه بصیرتی نو در عرصه فرمانروایی داخلی و فراگیر به ایجاد اخلاق صلح و امنیت پایدار کمک کرد. از چشمانداز عصر جهانی، مسئله صلحِ قابل اتکا، به محاق رفته است. بروز صلح شکننده در نظام بینالملل، توجه متفکرانی بزرگ، از جمله یورگن هابرماس، مایکل والزر، جان راولز و دریدا را برانگیخته است. برایناساس، نویسنده در نوشتار حاضر از این مفروضه اولیه خود دفاع خواهد کرد که امکان ارائه نظریهای برای صلح پایدار در جهان متکثر امروزی وجود دارد. مقاله حاضر پیش از ارائه و دفاع از مفروضه خود، با ابتنا به دیدگاههای متفکران مورد اشاره در این نوشته، به استناد چالشهای فرارو در جهان، چهار اصل بنیادی را در این زمینه به بحث خواهد گذاشت. مقاله به روش توصیفی ـ تحلیلی نوشته شده و از نظریه هنجاری ـ انتقادی بهمنظور عملی ساختن صلح در تراز غیرغربی و همسو با مشارکت جهانزیستهای فرهنگی متکثر بهره خواهد برد
صلح
جهانی شدن
گفتوگوی فرهنگی
راولز
هابرماس
2017
08
23
89
107
https://psq.bou.ac.ir/article_64375_8d9367dd823af7777f48cbe86edd7bf1.pdf
علوم سیاسی
1735-0557
1735-0557
1396
20
شماره 78 - تابستان 96
جان استوارت میل و یگانه اصل محدودکنندۀ آزادی
محسن
جوادی
سید محمد
حسینی سورکی
جان استوارت میل، فیلسوف لیبرالمسلک بریتانیایی، در رسالهای دربارۀ آزادی با تکیه بر مفهوم ضرر، درصدد ارائۀ اصل و معیاری برای تحدید دامنۀ اقتدار و دایرۀ دخالت دولت در حوزۀ خصوصی شهروندان و تعیین و تحدید مرز و محدودۀ آزادیهای فردی برآمد که امروزه با نام «اصل ضرر» شناخته میشود. تلاش و تأملات میل در این راستا و اصل ابداعی او، هرچند در نظر بسیاری تحسین و یا تلقی به قبول شده است و از زمان طرح و تدوین، بهعنوان یکی از اصول محوری لیبرالیسم شناخته میشود، ولی مدلول و محتوای این اصل و انگاره همواره مناقشهبرانگیز و آماج نقد و انتقادهای اساسی بوده و حتی برخی هواداران لیبرالیسم نیز با اذعان به کاستیها و کممایگی آن، در پی تجدیدنظر و ارائۀ تقریرهایی تعدیلیافته و منسجم از آن برآمدهاند. در این مقاله، پس از اشاره به پیشفرضهای میل در تدوین اصل ضرر، به تبیین، بررسی و نقد مبنا و مدعای «اصل ضرر» و واکاوی جایگاه آن در سیاق و ساختار نگرش لیبرالیستی و سودگرایانۀ میل پرداخته شده است
لیبرالیسم
اصل ضرر
جان استوارت میل
حد و مرز آزادی
پدرسالاری
2017
08
23
109
130
https://psq.bou.ac.ir/article_64376_16db32e7bd173f44a544ec469baaaba8.pdf
علوم سیاسی
1735-0557
1735-0557
1396
20
شماره 78 - تابستان 96
نظریه انتقادی؛ الگویی برای تعامل دین و دولت در جمهوری اسلامی ایران
علی
ملکی
انقلاب اسلامی مرجعیت دوباره دین را در حوزههای مختلف زندگی، از جمله دولت مطرح کرد، ولی تبیین مناسب رابطه دین و دولت در قالب الگوهای رسمی و غیررسمی، قرین موفقیت نبوده و چالشهای نظری و عملی به دنبال داشته است. هدف این مقاله، ارائه راهکاری برای تبیین رابطۀ دین و دولت از طریق کنش ارتباطی در حوزه عمومی و از طریق دموکراسی گفتوگویی بهدور از سلطه قدرت و ثروت است تا در کاربست آن عقلانیتهای مختلف از یکهتازی در عرصه دولت بپرهیزند. این نوشتار با رویکرد تحلیلی به تبیین نظریه انتقادیِ مبتنی بر کنش ارتباطی میپردازد و گفتوگو در حوزه عمومی را پیشنهاد میکند تا گفتوگوی دین و دولت در امور مبهم، از طریق رضایت و اقناع عمومی باشد
رابطه دین و دولت
جمهوری اسلامی
نظریه انتقادی
کنش ارتباطی
حوزه عمومی
2017
08
23
131
152
https://psq.bou.ac.ir/article_64377_00d4daea176586c346e4869a5c5c41ee.pdf
علوم سیاسی
1735-0557
1735-0557
1396
20
شماره 78 - تابستان 96
تلاشهای اخوان المسلمین مصر پس از کودتا؛ از گسست درونی تا انشعاب احتمالی
پوریا
پرندوش
سقوط حکومت اخوانیِ مصر به رهبری محمد مُرسی در پی کودتای ارتش در سال 2013، این سازمان و بهطور کلی آینده اسلام سیاسی را در این کشور دچار پرسش وجودی و ماهوی کرده است. نوشتار حاضر در کنار بررسی وضعیت اخوان پسا ـ کودتا و جریانهای گوناگون و گاه مقابل هم در این سازمان، به دنبال بررسی امکان و احتمال گسست و چگونگی آن در این سازمان است. برای این منظور افزون بر طبقهبندی گرایشهای کنونی و دستهبندیهای درونی اخوان، در تلاش برای پاسخ به این پرسش است که: آیا اخوان امکان بازسازی دوبارة خود را دارد؟ علاوه بر این، امکان دگردیسی اخوان و تحول و تغییر پارادایم کنش این گروه به سمت رادیکالیزاسیون اسلامی ـ جهادی بررسی خواهد شد. نوشتار حاضر با مفروض گرفتن دیالکتیک سهگانة عوامل داخلی، منطقهای و بینالمللی، به تأثیر و تأثر این متغیرها بر آینده و تشکیلات اخوان نظر دارد. برای این منظور به جهتگیری بینالمللی حول محور اخوان و تلاشهای آنها در این زمینه بهصورت خلاصه میپردازد و در پایان، سناریوهای پیشِروی این گروه را در بازی سیاسی داخلی مصر پس از بررسی چگونگی و چرایی امکانِ گسستِ سازمانی در اخوان و پتانسیل انشعاب آن بررسی خواهد کرد. پژوهش حاضر از روش تحقیق کتابخانهای به همراه تحلیل متون و اسناد دستِ اول موجود در کنار تحلیل گفتار شخصیتهای اصلی اخوان، بررسی مصاحبههای افراد و مسئولان اخوانی و نخبگان سیاسی مصر استفاده کرده و همچنین به بررسی دادههای میدانی و آماری موجود مرتبط نیز پرداخته است. به باور نوشتار حاضر، استفاده از یک تئوری خاص بهمنظور شناخت وضعیتِ حال حاضر راهگشا نخواهد بود و با توجه به ماهیت چندگانه بررسی کنونی، ضرورت نگرش توصیفی ـ تحلیلیِ عمیق با رویکرد طراحیِ مدل را در چرایی وضعیت حاضر، بدون وابستگی به نظریهای خاص پیشنهاد میکند
اخوان المسلمین
کودتا
مصر
اسلام سیاسی
رادیکالیسم اسلامی
انقلاب
2017
08
23
153
178
https://psq.bou.ac.ir/article_64378_cd7adc11f14755e85198f853de223e2e.pdf