Identifying the areas of inconsistency and the criteria for treating it in the problems of political jurisprudence

Document Type : Research Paper

Authors

1 Department of juricproudence Faculty of theology Ferdowsi u iversity of mashhad

2 Professor Department of Jurisprudence Faculty of Theology Ferdowsi University Of Mashhad (FUM)

3 Associate Professor Department of Jurisprudence Faculty of Theology Ferdowsi University Of Mashhad (FUM)

10.22081/psq.2019.66731

Abstract

 The purpose of the present research is to explain the approaches to the identification and treatment of inconsistency. In this research, some examples of political jurisprudential problems were studied; selling weapons to the enemies of religion, protecting misleading books and accepting mastership of a tyrant ruler. The results indicated that by reviewing various jurisprudential perspectives, some criteria can be found in jurisprudents’ practical approach, which includes the application of a decision by wisdom and the objectives of the Sharia in order to arrive at a chief criterion for the realms of inconsistencies and take account of the characteristics of a decision about the identification of inconsistency. Identifying inconsistency is determined by an expedient-based analysis of political problems, evidence-based analysis of political jurisprudence problems in the light of the purposes of the Sharia, separation of secondary laws from primary laws, and the need for generalizing decision evidence in the event of any inconsistency. The examples of a purpose-oriented analysis on different texts when distinguishing a chief criterion from an important criterion and benefitting from a decision by wisdom for fulfilling a chief criterion can be incorporated into jurisprudents’ practical approach to criteria for treating inconsistencies. 

Keywords


Article Title [العربیة]

تشخیص مجالات التزاحم وقواعد علاجه فی الفقه السیاسی

Abstract [العربیة]

یهدف البحث الحالی أساساً إلى بیان الاتّجاهات فی تشخیص وعلاج التزاحم. تُناقش فی هذا البحث بأُسلوب وصفی وتحلیلی بعضُ المصادیق من مسائل الفقه السیاسی من قبیل بیع السلاح لأعداء الدین، وحفظ کتب الضلال، وقبول الولایة للسلطان الجائر. تکشف النتائج عن أنّه بالإمکان إیجاد قواعد لمنحى الفقهاء بدراسة مختلف وجهات النظر الفقهیة ومن جملتها الإفادة من أحکام العقل ومقاصد الشریعة للحصول على معیار للأهمّ فی مجالات التزاحم والاهتمام بخصائص الحکم فی تشخیص التزاحم. ثم إنّ تشخیص مجالات التزاحم رهنٌ بتحلیل القضایا السیاسیة على أساس المصلحة، وتحلیل أدلّة مسائل الفقه السیاسی فی ضوء مقاصد الشریعة، وتمییز العناوین الثانویة من الأحکام الأوّلیة، وضرورة کون أدلّة الحکم عامّة فی حصول التزاحم. کما أنّ مصادیق تحلیل النصوص على أساس المقاصد لتشخیص معیار الأهمّ عن المهمّ والانتفاع بالحکم العقلی لتحقیق معیار الأهمّ بمثابة الاتّجاه العملی لدى الفقهاء فی تعاملهم مع قواعد العلاج فی التزاحم.

Keywords [العربیة]

  • الفقه السیاسی
  • الفقه الحکومی
  • التزاحم
  • المصلحة
اب‍ن‌ ادریس‌، م‍ح‍م‍د ب‍ن‌ اح‍م‍د (1410ق). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوى. قم: دفتر انتشارات اسلامى، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم‌، چاپ دوم.
ابن بابویه، محمد بن على (1413ق). من لا یحضره الفقیه. قم: بی‌نا، چاپ دوم.
ابن شعبه، حسن بن علی (1404ق). تحف العقول. قم: جامعه مدرسین.
اسلامی، رضا (1387). اصول فقه حکومتی. قم: دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم.
انصاری، مرتضی بن محمدامین (1415ق). المکاسب. قم: کنگره‌ی جهانى بزرگداشت شیخ اعظم انصارى‌.
ـــــــــــ، (1428ق). فرائد الأصول. قم: مجمع الفکر الاسلامی، چاپ نهم.
ایروانى، على بن عبدالحسین نجفى (1406ق). حاشیة المکاسب. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى.
تبریزى، جواد بن على (1416ق). إرشاد الطالب إلى التعلیق على المکاسب. قم: موسسه اسماعیلیان، چاپ سوم.
حرعاملی، محمد بن حسن (1409ق). وسائل الشیعۀ. قم: مؤسسة آل‌البیت:‏.
حق‌پناه، رضا (1390). حکم اولی و ثانوی در قرآن معیار و نمونه‌ها. آموزه‌های فقه مدنی، (4)،
138-111.
حکیم، محسن (1408ق). حقائق الأصول. قم: کتاب‌فروشی بصیرتی، چاپ پنجم.
خمینى، سید روح‌اللّه (1415ق). المکاسب المحرمة. قم: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى.
خویى، سید ابوالقاسم (بی‌تا). مصباح الفقاهة (المکاسب). (نرم‌افزار جامع فقه اهل بیت نور).
راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1412ق). مفردات ألفاظ القرآن. لبنان: دارالعلم، الدارالشامیة.
صاحب جواهر، محمدحسن (1404ق). جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام. (قوچانی، عباس؛ آخوندی، علی؛ مصحح). ]بی‌جا[: دار إحیاء التراث العربی‌، چاپ هفتم‌.
صدر، محمدباقر (1417ق). بحوث فی علم الاصول. بیروت: الدار الاسلامیه.
طباطبایی قمی، تقی (1426ق). مبانی منهاج الصالحین. قم: منشورات قلم الشرق.
طباطبایی کربلایی، علی‌بن محمدعلی (1418ق). ریاض المسائل. قم: موسسه آل‌البیت:.
طوس‍ی‌، م‍ح‍م‍دب‍ن‌ ح‍س‍ن‌ (1400ق). النهایة. بیروت: دارالکتاب العربی، چاپ دوم.
ـــــــــــ، (1407ق)‌. تهذیب الأحکام. تهران: دارالکتب الإسلامیة.
علامه حلی، حسن‌ بن یوسف (1414ق). تذکرۀ الفقهاء. قم: مؤسسه آل‌البیت:.
ـــــــــــ، (1412ق). منتهى المطلب.]بی‌جا[: مجمع البحوث الإسلامیة.
علی‌اکبریان، حسن‌علی (1395). درآمدی بر فلسفه احکام. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
علی‌دوست، ابوالقاسم (1388). فقه و مصلحت. تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
فراهیدی، خ‍لی‍ل ‌بن‌ اح‍م‍د (1410ق). العین. (مخزومى، مهدی؛ سامرایی، ابراهیم؛ مصحح). قم: نشر هجرت،‌ چاپ دوم‌.
فقیهی، سید‌ مهدی (1391). شکوه کارآمدی فقه سیاسی. ]بی‌جا[: زمزم هدایت.
کلینی، محمد بن یعقوب (1407ق). الکافی. تهران: دارالکتب الإسلامیة.
کاشف الغطاء، حسن بن جعفر (1422ق). أنوار الفقاهة. نجف: مؤسسه کاشف الغطاء.
لارى، سید عبدالحسین (1418ق). التعلیقة على المکاسب. قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة.
مجلسى، محمدباقر بن محمدتقى (1403ق). بحار الأنوار. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
م‍ح‍ق‍ق‌ حلی، ج‍ع‍ف‍رب‍ن‌ ح‍س‍ن (1408ق).‌ شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام. قم: موسسه اسماعیلیان، چاپ دوم.
م‍ح‍ق‍ق‌ ک‍رکی‌، ع‍لی‌ ب‍ن‌ ح‍سی‍ن (1414ق). جامع المقاصد فی شرح القواعد. قم: موسسه آل‌البیت:، چاپ دوم‌.
مشکینى اردبیلى، على (1374). اصطلاحات الأصول و معظم أبحاثها. قم: الهادی، چاپ ششم.
مظفر، محمدرضا (1430ق). أصول الفقه. قم: ‏موسسۀ النشر الاسلامی، چاپ پنجم.
مقدس اردبیلى، احمد بن محمد (1403ق). مجمع الفائدة و البرهان. قم: دفتر انتشارات اسلامى، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم‌.
م‍ی‍راح‍م‍دی‌، م‍ن‍ص‍ور (1392). درس‌گفتارهایی در فقه سیاسی‬. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
ـــــــــــ، (1389). ملاحظاتی بر چالش‌های فقه سیاسی‬. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
منتظری، حسینعلى (1415ق). دراسات فی المکاسب المحرمة. (جلد3). قم: نشر تفکر.
نورى، حسین بن محمدتقى (1408ق). مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل. قم: بی‌نا.
واعظ حسینى بهسودى، محمد سرور (1417ق). مصباح الأصول (تقریرات اصولی ابوالقاسم خویى). قم: مکتبة الداوری، چاپ پنجم.
یزدى، سید محمدکاظم طباطبایى (1421ق). حاشیة المکاسب للیزدی. (جلد2). قم: موسسه اسماعیلیان، چاپ دوم.