سیاستگذاری راهبردی ج.ا.ا در برابر اقدامات آمریکا در جنوب غرب آسیا (2001ـ2021)

Document Type : Research Paper

Authors

1 PhD student in Political Science, Public Policy, Islamic Azad University, Science and Research Unit, South Tehran, Tehran, Iran

2 Professor at Tehran University

3 Department of Political Science,Faculty of Law & Politics,Islamic Azad University South Tehran Branch, Tehran, Iran

10.22081/psq.2025.65615.2739

Abstract

سیاستگذاری راهبردی ایران در برابر اقدامات منطقه‌ای آمریکا تابعی از ویژگی‌های ساختاری نظام بین‌الملل و همچنین الگوی کنش بازیگران منطقه‌ای نوظهور بوده است. از آنجایی که ایالات‌متحده نقش قدرت بزرگ جهانی در سیاست بین‌الملل را ایفا می‌کند، از سازوکارهای کنش تهاجمی در محیط منطقه‌ای بهره می‌گیرد. نظریه‌پردازان روابط بین‌الملل به این موضوع اشاره دارند که قدرت‌های بزرگ درصدد «هژمونی منطقه‌ای» خواهند بود.

ایران نیز برای مقابله با در برابر اقدامات و سیاست‌های منطقه‌ای آمریکا از «نقش ملی قدرت منطقه‌ای» و «جهت‌گیری راهبردی مقاومت در برابر سیاست تهاجمی آمریکا» بهره‌ گرفته است. تحقق چنین اهدافی نیازمند به‌کارگیری الگوی کنش مبتنی بر «قدرت‌سازی منطقه‌ای» و بهره‌گیری از «تاکتیک ائتلاف‌سازی و موازنه‌سازی» در برابر بازیگران منطقه‌‌ای و کنش تهاجمی آمریکا در جنوب‌غرب آسیا خواهد بود. راهبرد ایران برای تحقق چنین اهدافی مبتنی بر «بازدارندگی متعارف نامتقارن» در جنوب‌غرب آسیا است.

هدف اصلی پژوهش آن است که شاخص‌های قدرت ملی آمریکا و ایران در جنوب‌غرب آسیا تحلیل شود. ارزیابی‌های انجام شده بیانگر آن است که ایالات‌متحده «نقش ملی قدرت جهانی» را ایفا نموده و ایران «نقش ملی قدرت منطقه‌ای» را در جنوب‌غرب آسیا ایفا کرده‌اند. از آنجایی که هر قدرت بزرگ جهانی می‌بایست حوزه قدرت خود در محیط منطقه‌ای را ارتقا دهد، بر این اساس نشانه‌هایی از تعارض در حوزه سیاستگذاری راهبردی ایران و آمریکا به وجود آمده است.

Keywords