اندیشه سیاسی رفاعه طهطاوى در بافت تاریخی مصر در سده نوزدهم؛ نقدی بر قرائت رایج

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی دانشگاه شهید بهشتی.

چکیده

رفاعه طهطاوى به عنوان طلبه الازهر در سال 1826م هیئت دانشجویان اعزامی از قاهره به پاریس را همراهی کرد و چند سالی آنجا اقامت داشت. طهطاوی پس از بازگشت، برای بهبود وضعیت طبقه کشاورز و اصلاح نظام آموزشی در مصر، دهه­ها کوشش کرد و اندکی پس از مهاجرت سید جمالالدین اسدآبادی به مصر از دنیا رفت. آثاری که در زمینه اندیشه‌های سیاسی به زبان فارسی نوشته شده، طهطاوی را نواندیش و از پیشگامان اندیشه نو سیاسی برشمرده‌اند، چنین تصویری را در آثاری به زبان‌های دیگر نیز می‌توان مشاهده کرد. نگارنده برای تحلیل این امر به دو عامل می‌تواند اشاره کند. نخست دسترسی نداشتن نخستین پژوهشگران به تمامی آثار طهطاوی و اکتفا کردن به سفرنامه مشهوری که طهطاوی در جوانی نوشته بود و دوّم پذیرش نتایج پژوهشگران نخستین از سوی محققان بعدی. این در حالی است که آثاری را که طهطاوی در سالهای پایانی حیات خود نوشته، از این تصویر فاصله قابل توجهی دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Refa’eh Tahtavi’s Political Thought in the Historical Context of Egypt in 19Th Centry, a Criticism on common interpretasion

نویسنده [English]

  • Mehran Esma’eeli
Assistant professor of history and civilization of Islamic nations, Shahid Beheshti University
چکیده [English]

Refa’eh Tahtavi is considered as one of the scholars of contemporary world. As an Alazhar seminary student in 1826, he directed the students sent to Paris and was settled there for some years. After returning, he considerably endeavored for decades to improve the status of farmer group and modify the training system, and then he passed away a little after the immigration of Seyed Jamaleddin Asadabadi to Egypt. Within the domain of political thought, it has been attributed two diverse attitudes to him. In one hand, the author of the Britannica encyclopedia has regarded him as a theorist who has been dedicated to the royal system without considering any right for the farmers.
Ahmad Amin and Mohammad al- Bahi have not deemed her to be the innovators of that era. On the other hand, Albert Hurani and following him, Hamid Enayat and Hassan Hanafi, have introduced him as the pioneers of political innovation.
This article is to answer this issue related to classifying Tahtavi’s political thought whether in the domain of the Islamic political thoughts or in that of the political innovation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Political thought
  • innovation
  • 19th century
  • Egypt