مشارکت سیاسی در نظم‌های غیرمردم‏سالار (نظم ولایت، خلافت و سلطنت)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی

10.22081/psq.2018.66173

چکیده

مشارکت سیاسی مردم در گونه‌های متفاوت از نظام سیاسی و متناسب با مبانی و ساختار آن نظام، رویکرد متفاوت یافته است. در حالی ‌که در نظام‌های مردم‌سالار، مردم، رکن اساسی در تعیین کارگزاران و تصمیم‌سازی شمرده می‌شوند، در نظام‌های غیرمردم‌سالار نیز مردم از جایگاهی متناسب با ساختار آن نظام برخوردارند. برخلاف نظام ولایی که گستره مناسبی از جایگاه مردم و مشارکت سیاسیِ آنان را باور دارد، در نظام خلافت و سلطنت، نه‏تنها جایگاه مضیّقی برای مشارکت سیاسی مردم در نظر گرفته شده، بلکه نظام سیاسی به‌ گونه‌ای است که ظلم و نابرابری (تعدی به حقوق مردم) در ساختار آن به ‌صورت نهادینه وجود دارد. این مقاله، ضمن تبیین و توصیف مؤلفه‌های سه گونه نظام سیاسی ولایت، خلافت و سلطنت، جایگاه مردم و ظرفیّت‌های هرکدام از این نظام‌های سیاسی را در خصوص مشارکت سیاسی مردم ـ بر اساس سیر تحوّل تاریخ‌مدار شکل حکومت در تاریخ اسلام، یعنی نبوّت، ولایت، خلافت و سلطنت ـ مورد بررسی و مقایسه قرار ‌می‌دهد؛ گرچه حداکثری یا حداقلی بودن مشارکت سیاسی، دلیلی بر مطلوبیّت گونه نظام سیاسی نیست و این قضیه ملاک ارزشیابی نظام سیاسی نخواهد بود، بلکه آنچه ملاک ارزیابی و مطلوبیّت نظام است، مبانی و هنجارهایی است که گونه متفاوت و متمایز مشارکت سیاسی بر آن‌ مبتنی است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Political Cooperation in Non-Democratic Systems (Systems of Wilayat, Caliphate and Sultanate)

نویسنده [English]

  • Seyed Sajjad Izedehi
Associate professor of Islamic thought and culture institute
چکیده [English]

The political cooperation of people in various forms of political system compatible with the foundations and structure of that system has taken a different approach. People are considered as the fundamental principle in regard with choosing the agents as well as the decision making in the democratic systems. However, in non- democratic systems, people are of position within the structure of that system. In opposition to the authoritative or velaee system which considers the appropriate position of people and their political cooperation, in the caliphate and sultanate system, a low position is considered for the people in regard with the political cooperation and there is meanness and inequality in its structure in an institutionalized way as well. This article clarifies and describes the elements of three political systems of Wilayat, caliphate and sultanate and compares the people’s position in each of these political systems related to their political cooperation based on the trend of government development throughout the history of Islam i.e. prophecy, Wilayat, caliphate, and sultanate. The majority or minority political cooperation is not regarded as the reason for the favorability and the criteria of evaluation of political system and what is the criteria for evaluation and favorability of the system are the fundamentals and norms on them the different and distinguished kind of political cooperation is based

کلیدواژه‌ها [English]

  • political cooperation
  • democracy
  • authoritative system
  • caliphate
  • sultanate
  • Political System