بررسی تطبیقی حکومت در اندیشة سیاسی نائینی و مطهری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم، ایران

2 دانشجوی دکتری، پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی، تهران، ایران (نویسنده مسئول)

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی تطبیقی حکومت در اندیشة سیاسی نائینی و مطهری است. مسئله اصلی این است که چگونه می­توان وجوه اشتراک و افتراق اندیشة سیاسی نائینی و مطهری درباره حکومت را با ارجاع به شرایط حاکم بر دوره مشروطه و انقلاب اسلامی توضیح داد؟ به‌همین منظور با روش هرمنوتیک زمینه‌گرای اسکینر نشان داده شد که اختلاف‌نظری میان دو متفکر وجود ندارد. هر دو به مشروعیت الهی و مردمی فقیه در دوران غیبت امام معصوم باور دارند و نقش او نیز در جامعه نقش یک ایدئولوگ و
وظیفه­اش نظارت بر اجرای صحیح ایدئولوژی در جامعه اسلامی است. نائینی به‌دلیل حضور در فضای اصلاح‌طلبی، با نگاهی مثبت و تعامل‌گرایانه و با استفاده از ظرفیت­های مکنون در فقه شیعه، خواستار اصلاح روند حکمرانی و نه برچیدن آن بود؛ اما مطهری به‌دلیل قرارگرفتن در فضای انقلابی‌ای که مارکسیسم ایجاد کرده‌بود، با بهره­گیری از ظرفیت­های فکری شیعه و نگاهی منفی و انتقادی به مؤلفه‌های مارکسیسم، به‌دنبال تشکیل حکومت اسلامی با نظرات خاص خود بوده‌است

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Comparative Study of Government in Naini and Motahhari Political Thought

نویسندگان [English]

  • Sharif Lakzaee 1
  • Bahman Zarei 2
1 Associate Professor, Faculty of Political Scinece, Islamic Sciences and Culture Academy, Qom, Iran
2 PhD Student, Imam Khomeini and Islamic Revolution Research Institute, Tehran, Iran
چکیده [English]

The aim of the present study is a comparative study of government in Naini and Motahhari political thought. The main question is how to explain the commonalities and differences between Naini and Motahhari political thought about government by referring to the conditions prevailing during the constitutional period and the Islamic Revolution? For this reason, with Skinner's contextual hermeneutic method, it was shown that there is no difference of opinion between the two thinkers. Both believe in the divine and popular legitimacy of the jurist during the absence of the Infallible Imam, and his role in society is the role of an ideologist and his duty is to monitor the correct implementation of ideology in Islamic society. Naini, because of his presence in the reformist atmosphere, with a positive and interactive view and using the hidden capacities in Shiite jurisprudence, wanted to reform the process of governing and not to dismantle it; But Motahhari, because of his position in the revolutionary atmosphere created by Marxism, sought to form an Islamic government with his own views by using the Shiite intellectual capacities and looking negatively and critically at its components, by ideologizing religion

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic Government
  • Mohammad Hussein Naini
  • Morteza Motahhari
  • Constitutionalism
  • Liberalism

عنوان مقاله [العربیة]

استعراض مقارن للحکومة فی الفکر السیاسی لدى النائینی والمطهّری

چکیده [العربیة]

الهدف من البحث الراهن هو استعراض مقارن للحکومة فی الفکر السیاسی لدى النائینی والمطهّری. والسؤال الرئیسی هو کیف یمکن شرح القواسم المشترکة والاختلافات بین الفکر السیاسی لدى النائینی والمطهّری حول الحکومة من خلال الإشارة إلى الظروف السائدة إبان عهدَی الدستوریة والثورة الإسلامیة؟ لهذا السبب تمّ استخدام طریقة الهرمنیوطیقا السیاقیة لسکینر، حیث تبیّن أنّه لیس ثمّة اختلاف فی الرأی بین المفکّرَین، وأنّ کلیهما یؤمن بالشرعیة الإلهیة والشعبیة للفقیه فی عصر غیبة الإمام المعصوم، وأنّ دوره فی المجتمع هو دور المنظّر، کما أنّ واجبه مراقبة العمل وفق الأیدیولوجیا فی المجتمع الإسلامی. أمّا النائینی فلحضوره فی أجواء الإصلاحیة إنّما أراد بنظرة إیجابیة وتفاعلیة وعبر استغلال القدرات الکامنة فی الفقه الشیعی أن یُصلح عملیة الحکم لا أن یزیلها. ولکن المطهّری لمّا کان یعیش أجواءً ثوریة خلقتها المارکسیة فقد سعى من خلال أدلجة الدین فی تشکیل حکومة إسلامیة تنطلق من آرائه الخاصة، وذلک عبر استغلال قدرات الفکر الشیعی وبنظرة سلبیة ونقدیة لمکوّناته.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • الحکومة الإسلامیة
  • محمّد حسین النائینی
  • مرتضى المطهّری
  • الدستوریة
  • اللیبرالیة