2
حجه الاسلام محمود شفیعى دانشجوى دکترى علوم سیاسى و عضو هیأت علمى دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام(مترجم)
چکیده
سید مرتضى (355 ـ 436 ه) فرزند سید حسین موسوى بغدادى در دوره خلافت مطیعللّه عباسى و پادشاهى بهاء الدوله بویهى در بغداد به دنیا آمد. سید مرتضى بر خلاف پدرش که منصب قضاوت در حکومت داشت، هیچ گونه منصب سیاسى را نپذیرفت. با این حال پس از شیخ مفید، رهبرى شیعیان بغداد بر عهده او قرار گرفت.
سید مرتضى در رشتههاى مختلف از علوم معقول و منقول از جمله فقه، اصول و کلام صاحب نظر بود و کتابهاى زیادى در زمینههاى مختلف تألیف کرد. سید را مى توان پدر عقلگرایى در مکتب شیعه معرفى نمود؛ او اوّلین تکلیف را عقلى و نه نقلى مى داند:
هر آن که روى مطالب ما در این کتاب الذخیره اندیشه نماید، قسمش مى دهیم که در هیچ یک از رهیافتها و دلایل آن از ما تقلید ننماید، و بر اساس حسن ظن از اندیشه و تأمل به خاطر بسنده کردن به این که ما به اندازه کافى زحمت کشیده ایم، باز نماند، بلکه در هر گزارهاى مانند شخصى که از ابتدا مىخواهد شروع کند، نظر نماید و از این طریق تلاش نماید، حق را از باطل، راست را از دروغ تشخیص دهد و در هر مطلبى که اندیشه مىکند، اعتدال گرایى را از دست ندهد.
)