حوزه علمیه به عنوان نهادى که متکفّل معارف دینى است، با معارف سیاسى چه نسبتى دارد؟ در پاسخ به پرسش مذکور و کندوکاو درباره آن، این مفروض بنیادین مورد توجه نگارنده است که اقبال و ادبار حوزههاى علمیه به هر شاخه از دانش، درگرو مقدار و میزان ارتباط آن رشته از دانش با امور مورد توجّه دین مبین اسلام است. بنابراین، گفتوگو پیرامون سؤال مطرح شده در آغاز این بحث ،وقتى دقیقتر خواهد بود که درباره مفهوم دین و ترسیم محتوا و اجزاى آن اندکى درنگ کنیم.