تحلیلى بر واپسین نظریه مهندس مهدى بازرگان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

حجة الاسلام خردمند کارشناسى ارشد فلسفه و کلام موسسه آموزش عالى باقرالعلوم

چکیده

مهدى بازرگان (1286 ـ 1373ش) در واپسین سال‌هاى زندگى خود، به تبلیغ جدایى دیانت از سیاست پرداخت و هفت دلیل به نفع آن بر ساخت. چگونگى این دلیل‌ها، شگفتى ناظران و داوران آگاه را برانگیخت. پرسش اصلى آن است که آیا مطالب مهندس بازرگان، استدلال است یا اعتراض؟ ظاهر عبارات ایشان، فرضیّه اول را تأیید مى‌کند ولى دقّت و ژرف‌نگرى در بحث‌هاى ایشان و قرائن دیگر این فرضیّه را تایید نمى‌کند و به همین جهت چاره‌اى جز پذیرش فرضیّه دوم باقى نمى‌ماند. در نتیجه نمى‌توان بازرگان را از طرفداران سکولاریسم شمرد. او از روى تلخ کامى و در واکنش به وضع اجتماعى موجود و انتقاد به مخالفان، صرفآ اعتراضى سیاسى بیان کرده و تذکّرى اخلاقى داده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Argumentation or rejection? A critical review of the latest theories of Mahdi Bazargan

نویسنده [English]

  • Mohammad Kheradmand
MA in Islamic Philosophy and Theology Bagher-al-Olum Universiy
چکیده [English]

Mahdi Bazargan (1907-1994) during the latest years of his life tried to propagandize the idea of the separation of religion and state, proposing seven astonishing arguments. The main is question is whether the materials he proposed are argumentation or rejection. The appearance of the material may validate the first hypothesis, but pinpointing his arguments does not support this hypothesis, leaving no alternative except accepting the second hypothesis. As a result, one cannot consider Bazargan as an advocate of secularism. Because of embitterment and in reaction to the existing social conditions, he merely expressed a political rejection and moral advice.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mahdi Bazargan
  • secularism
  • Islam and politics
  • the goal of the rise of prophets
  • straining political power
  • ethics and politics