بازاندیشی جریان اصلاحی و نواندیشی حوزوی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

حجة الاسلام و المسلمین آقاجانی عضو هیأت علمی معاونت آموزش دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم

چکیده

حوزه کهن علوم اسلامی شیعه، علی­رغم تنگناها و فشارهای حاکمان جائر، انحطاط شرایط اجتماعی و تحجّر جاهلان، شاهد جریانی خلاّق، نواندیش و انتقادی در درون خود بود؛ جریانی که از بستر فرهنگ و اندیشه خودی سر برآورد و در برابر استبداد و خودکامگی ­ایستاد. این جریان، ریشه­های خود را از روح تعالیم دینی و مکتب اهل بیت: اخذ کرد و با نگاه به شرایط اجتماعی و اقتضائات آن، حرکتی اصلاحی و نواندیشانه­ را شروع نمود که هنوز به حرکت بالنده خود ادامه می­دهد. این نهضت علمی و اجتماعی، شباهتی به جریان­های روشنفکرانه ندارد. روشنفکری، واژه­ای غیر بومی است، که بیانگر مدل یا مدل­هایی است که تجربه تاریخی آن، مملوّ از خطرها و آفات است؛ از این­رو اطلاق آن بر جریان اصلاحی و نواندیشی حوزوی، بسیار تأمل برانگیز است.
نوشتار حاضر در صدد است با نگاهی جامعه شناختی، به بازشناسی ویژگی­ها و شاخص­های جریان اصلاحی و نواندیشی حوزوی بپردازد. تقلیدگریزی، حقیقت­طلبی و واقع­گرایی، توجه به مقتضیات زمان و مکان و بهره­گیری از روش­های مختلف معرفتی، بخشی از اصول روشی آن است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Rethinking reformist movements and neo-thinking in Islamic seminary schools

نویسنده [English]

  • Nasrollah Aghajani
Office of Islamic Propagation in Qom Seminary Schools
چکیده [English]

The older Shiite seminary schools in Qom, despite the oppression of tyrannical rulers, decadence of social conditions, and petrifaction of the ignorant, witnessed a new creative and critical thinking, a movement arising out of our own bed of culture and thought and resisting against despotism and authoritarianism. The movement, rooted in divine teachings and in the school of Ahl al-Bayt (the progeny of the Prophet), initiated a reformist movement which is still thriving and in motion. This scientific and social movement is not similar to intellectual movements, with intellectualism being a non-native word which shows a model / models whose historical experience is full of dangers and pests. As a result, one cannot apply it the reformist movement of the Shiite seminary schools. Based on a sociological approach, the present paper is to study the characteristics and indices of this reformist movement. Shunning imitation, seeking truth, being realistic, considering the circumstances of time and place, and making use of various epistemological methods are some the major features of this movement.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic seminary schools
  • neo-thinking
  • reformist movement
  • seminary school neo-thinking
  • seminary school reformism