بازخوانی هویت دولت اسلامی در عراق و شام (داعش): فهم زمینه های فکری و سیاسی ـ اجتماعی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار علوم سیاسی دانشگاه تهران.

2 دانشجوی دکتری سیاستگذاری عمومی دانشگاه تهران.

چکیده

پیکارجویان سلفی- تکفیری دولت اسلامی عراق و شام (داعش) که پس از 29 ژوئن 2014 میلادی. به «خلافت اسلامی» تغییر نام دادند، گروهی از تروریست­های بین­المللی­اند که با زمینه­های متفاوت جغرافیایی از کشورهای مختلف عربی، آسیایی، اروپایی و افریقایی گرد هم آمده­اند. هدف اساسی داعش، احیای حکومت اسلامی و تسلط بر همه مناطق حیاتی و حکم بر مبنای دین با همۀ اصول و مؤسسات لازم می­باشد. اندیشۀ برتر داعش، تفکر «جهاد تنها راه حل» و به­دست­گرفتن سلاح برای مواجهه با نظام­ها (لیبرال، لائیک، بعث و هر آنچه غیراسلامی است) است. هدف ابتدایی رزمندگان داعش احیای حکم اسلام و تسلط بر همۀ مناطق حیاتی و اجرای احکام اسلام با همۀ قواعد و سیستم­های آن می باشد. داعش بر همین مبنا، قرائتی خاص و سنتی-ایدئولوژیک از دین اسلام است و می کوشد به راهبردهایی تروریستی تکیه کند و با استناد به اصول عقایدی و تاریخی، اعمال خشونت­بار خود را توجیه کند. مسئله داعشِ متأثر از تحولات داخلی عراق و سوریه و شکنندگی ساختارهای نظامی و سیاسی در این دو کشور، ناکارآمدی نیروهای نظامی در برخورد با حرکت­های چریکی و جنگ­های نامنظم، هراس عمومی و آشفتگی عمیق مدنی و مهم­تر از همه دستیابی  داعش به منابع مالی جدید و اعمال کنترل بر مناطق و مراکز حیاتی موجب شده است معمای تروریسم به یک شوک بزرگ و حتی به صورت محتمل به یک فاجعه بین­المللی مبدل شود.
پرسش اساسی نوشتار حاضر این است که زمینه های فکری و عملی شکل­گیری داعش در تفکر اسلامی کدام­اند و اختلافات و تمایزات تفکر اصیل اسلامی و تفکر داعش چیست؟ فرضیۀ اصلی نیز چنین است: ساختار فکری و عملی داعش، مبتنی بر قرائتی تجهیزی و ایدئولوژیک از اسلام است که دارای ریشه­های تاریخی و عقیدتی، منابع مادی- انسانی و آگاهی گسترده از عوامل جغرافیایی- سیاسی است و به دنبال بهره­گیری از راهبرد دولت­سازی می­باشد. در این پژوهش، ریشه­های شکل­گیری داعش، بنیان­های فکری- اسلامی داعش، ساختار سازمانی داعش و مؤسسات آن، موقعیت آن در نقشۀ سیاسی اهل سنت، نحوة سازماندهی و رابطه آن با القاعده بررسی می­شود.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Reviewing the Characteristics of Islamic Government in Iraq and Sham –Daesh- : Realizing the Intellectual, Political and Social Grounds

نویسندگان [English]

  • Ali Ashraf nazari 1
  • Abdolazim Asamiri 2
1 Associate professor of political sciences, Tehran University
2 Abdolazim Alsimri Ph. D student of public policy making, Tehran University
چکیده [English]

Salafi- Takfiri warriors of Islamic government in Iraq and sham –Daesh- who changed their name to “Islamic caliphate” after 29 June, 2014 A. C are considered a group of international terrorists gathering together with diverse geographical grounds from different Arabic, Asian, European, and African countries. The main purpose of Daesh is the renovation of Islamic government and domination on all vital areas and ruling based on religion with all the required principles and institutions. The superior thought of daesh is regarded as “war as the mere solution”, “holding weapon to encounter with liberal, laic, ba’th, as well as the Non- Islamic Systems”. The basic objective of daesh warriors is the renovation of Islamic decree and supremacy over the vital areas together with the execution of decrees of Islam with all its rules and systems. In this regard, daesh is considered a particular and traditional- ideological interpretation from Islam religion and it tries to rely on terrorist strategies and justify its brutal actions by referring to the belief and historical principles.
The issue of daesh is affected by the internal changes of Iraq and Syria, fragility of military and political structures in these two countries, inefficiency of military powers in encountering with cherik actions and unsystematic wars, public dread, profound civil chaos, and the most important of all is daesh achieving to the new financial sources and controlling on the central areas has led to changing the mystery of terrorism into great shock and even probably into an international catastrophe.
The main question of the present article is: “what are the intellectual and practical grounds of development of daesh in the Islamic thought as well as the disagreements and differences of Islamic dignified thought and daesh thought?
The main hypothesis is that the intellectual and applied structure of daesh would be on the basis of the outfitted and ideological interpretation from Islam, being of historical and belief roots, material- humanistic sources, immense awareness of geographical- political elements and subsequently, taking advantage of the strategy of developing government. In this research, it is investigated the roots of daesh development, its intellectual- Islamic foundations, organizational structure and institutions, its status in the political plan of Sunnites, the way of organizing and making relationship with Al- Qaeda.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic government of Iraq and Syria
  • Islam
  • hostility
  • Terrorism
  • jihad