نسبت «آگاهی»، «هویت» و «قدرت» در مسئله‌های تمدنی جهان اسلام؛ (بررسیِ ریشه‌های فقدان «خودمشاهده‌گری» در میان نخبگان مسلمان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم، ایران

چکیده

این مقاله در پی بیان و تحلیل ریشه‌های نبود خودمشاهده‌گری در میان نخبگان جهان اسلام است، اینکه چرا نخبگان مسلمان در حوزه و دانشگاه در مورد نظام نیازها و الگوی مسئله‌های خود، فکری بومی و پژوهشی مستقل انجام نمی‌دهند. بدین‌سان پرسش اصلی در این باره، چرایی و چگونگی غفلت تمدنی ما از خلأها و نیازهای تمدنی خود است. در این پژوهش با رصد کردن برخی از نمونه‌ نیازهای کلان جهان اسلام (مانند موضوع آب، موضوع سلامت، موضوع نظم) و آن‌گاه طرح دیدگاه‌های نخبگانی که در معرض پاسخ به چنین سئوالات هستند، خلأهای علمی در میان مسلمانان ریشه‌یابی و تحلیل می‌شود. در این مطالعه، غرب‌زدگی در نگاه به نیازهای نوین تمدنی، نبود جامعه‌شناسیِ «جهان اسلام»، «شناخت انتزاعیِ نظام مسائل»، سرعت چالش‌های جهان اسلام و واکنش‌های دیرهنگام نخبگان، به‌مثابه عوامل خودفراموشی جهان اسلام و بی‌توجهی نخبگان به نظام نیازهای خود مطرح گردیده‌اند. این مجموعه عوامل، موجب ضعف و عقب ماندگی از یک سو و التقاط و بی‌هویتی از سوی دیگر شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The ratio of "consciousness", "identity" and "power" in the problems of civilization in the Islamic world; (Examining the roots of the lack of "self-observation" among Muslim elites)

نویسنده [English]

  • habibollah babaei
Assistant Professor, Islamic Sciences and Culture Academy, Qom, Iran
چکیده [English]

This article seeks to express and analyze the roots of the lack of self-observation among the elites of the Islamic world, why Muslim elites in the seminary and the university do not do indigenous thought and independent research on the system of needs and the pattern of their problems. Thus, the main question in this regard is why and how our civilization neglects its gaps and needs of civilization. In this study, by observing some examples of major needs of the Islamic world (such as water, health, order) and then outlining the views of those elites who are exposed to such questions, scientific gaps among Muslims are rooted out and analyzed. In this study, Westernization in looking at the new needs of civilization, lack of sociology of the "Islamic world", "abstract knowledge of the system of problems", the speed of challenges in the Islamic world and late reactions of elites have been suggested as factors of self-forgetfulness and elites' indifference to their needs.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Self-Observation
  • Need of Civilization
  • Islamic World
  • Westernization
  • Colonialism

عنوان مقاله [العربیة]

الصلة بین (الوعی) و (الهویة) و (القوّة) فی المشاکل الحضاریة للعالم الإسلامی (استعراض جذور انعدام ملاحظة الذات self-observation بین النخب المسلمة)

چکیده [العربیة]

یهدف البحث الراهن إلى تحلیل جذور انعدام ملاحظة الذات بین نخب العالم الإسلامی، وذلک انطلاقًا من سؤال: لماذا لا تقوم النخب المسلمة فی الحوزة والجامعة بالتفکیر والبحث المحلّی حول نظام الاحتیاجات وأنماط مشاکلها؟ ولذا فالسؤال الأساسی هو عبارة عن: لماذا وکیف أغفلت حضارتنا الفراغات والاحتیاجات الحضاریة؟ وقد اعتُبر فی هذا البحث کلّ من التغریب فی النظرة إلى الاحتیاجات الحضاریة المستجدّة، وانعدام سوسیولوجیا تخصّ (العالم الإسلامی)، و (المعرفة التجریدیة لنظام المشاکل)، وسرعة تحدّیات العالم الإسلامی، وردود الفعل المتأخّرة من قبل النخب، اعتُبرت جمیعها عواملَ لنسیان الذات فی العالم الإسلامی وعدم اهتمام نُخَبه بالنسبة نظام احتیاجاتهم

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • ملاحظة الذات
  • الحاجة الحضاریة
  • التغریب
  • الاستعمار
  • الوعی
  • الهویة
  • القوّة
  • النخب المسلمة