تحلیل مضمون جهاد در اندیشه آیت‌الله خامنه‌ای

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار، گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

چکیده

بسیاری جهاد را جنگ در راه خدا برای دفاع از دین و مبارزه با ظلم و بی‌عدالتی می‌دانند، اما با بررسی دقیق‌تر می‌توان به طیفی از معانی و برداشت‌های گوناگون از این آموزه مهم دینی دست ‌یافت که دارای ابعاد فردی و اجتماعی است؛ ظرفیت‌های اجتماعی و غیرنظامی فریضه جهاد جدی‌تر به‌نظر می‌رسد. هدف پژوهش حاضر تبیین مفهوم جهاد در اندیشه آیت‌الله خامنه‌ای است. داده‌های پژوهشی از بیانات ایشان طی سال‌های 1368 تا 1400 انتخاب‌ و با رویکرد کیفی و با استفاده از روش شبکه مضامین تحلیل شده‌است. تحلیل مضمون شبکه‌ای در سه‌گام استخراج مضامین پایه‌ای، سازمان‌دهنده و فراگیر و درنهایت مضامین فراگیر را به‌‌عنوان یافته‌های نهایی مورد تحلیل قرار می‌دهد. پنج مضمون فراگیر شناسایی‌شده جهاد در اندیشه آیت‌الله خامنه‌ای نشان می‌دهد جهاد آموزه‌ای بنیادی و فریضه‌ای الهی است که در همه ابعاد زندگی انسان نقش کلیدی ایفا می‌کند. جهاد با مفاهیمی هم‌چون خودسازی و دگرسازی، مسئولیت اجتماعی و امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر، مبارزه با هرگونه مانع و دشمن و نیز تلاش برای دست‌یابی به جامعه‌ای آباد و عدالت‌محور پیوندی عمیق و محکم دارد. در اندیشه آیت‌الله خامنه‌ای جامعه‌ای که در آن جهاد نباشد، جامعه‌ای تنبل و بی‌تفاوت است که همواره عقب‌‌مانده و شکست‌خورده باقی می‌ماند. از نظر ایشان رمز پیروزی و نجات در مقابل ظالمان و استکبار، توجه به جهاد در همه ابعاد زندگی است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Analysis of the Theme of Jihad in Ayatollah Khamenei’s View

نویسنده [English]

  • Asiyeh Mahdipour
Assistant professor, Department of Political Sciences, College of Law and Political Sciences, Shahid Chamran University of Ahvaz , Ahvaz, Iran
چکیده [English]

Many people believe that jihad is a fight on the path of God to defend the religion and combat injustice. A closer look, however, provides us with a range of interpretations of this major religious doctrine, which as individual and social dimensions. Jihad seems to have more serious social and non-military capacities. The present research aims to explicate the notion of jihad in Ayatollah Khamenei’s view. Data from his speeches from 1989 to 2021 have been selected and then analyzed with a qualitative approach, using the method of network of themes. The analysis of the network theme consists of three stages: extraction of basic themes, organizing themes, and global themes, and it finally analyzes the global themes as final results. Five global themes have been identified for jihad in Ayatollah Khamenei’s view, which shows that jihad is a fundamental doctrine and a divine obligation that plays a key role in all dimensions of the human life. Jihad is closely tied to notions such as construction of oneself and construction of others, social responsibility, enjoining the right and forbidding the wrong, fighting against all obstacles and enemies, and attempt to achieve a thriving, justice-based society. In Ayatollah Khamenei’ view, a society without jihad is an idle indifferent society that always lags behind and remains defeated. In his view, the secret to victory against the unjust rulers of the world is to give pride of place to jihad in all aspects of life.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ayatollah Khamenei
  • thematic analysis
  • jihad
  • construction of oneself
  • social responsibility

عنوان مقاله [العربیة]

تحلیل مضمون الجهاد فی فکر آیة الله الخامنئی

چکیده [العربیة]

یرى الکثیرون أنّ الجهاد حرب فی سبیل الله دفاعاً عن الدین ومناهضةً للظلم والإجحاف، ولکن من خلال الدراسة الفاحصة، یمکن للمرء أن یجد مجموعة من المعانی والتفسیرات المختلفة لهذه الفریضة الدینیة المهمّة، والتی لها أبعاد فردیة واجتماعیة؛ فإنّ القدرات الاجتماعیة والمدنیة لواجب الجهاد تبدو أکثر أهمّیةً. الهدف من البحث الراهن هو شرح مفهوم الجهاد فی فکر آیة الله الخامنئی. تمّ اختیار بیانات البحث من تصریحاته خلال السنوات 1368 إلى 1400 وتحلیلها بمنهج نوعی وباستخدام طریقة شبکة المضامین. یتمّ تحلیل المضمون الشبکی عبر ثلاث خطوات: استخراج المضامین الأساسیة والتنظیمیة والشاملة؛ وأخیراً القیام بتحلیل المضامین الشاملة باعتبارها النتائج النهائیة. تُظهر المضامین الشاملة الخمسة المکتشَفة للجهاد فی فکر آیة الله الخامنئی أنّ الجهاد فریضة أساسیة وواجب إلهی یلعب دوراً رئیسیاً فی جمیع جوانب الحیاة البشریة. للجهاد علاقة عمیقة ووثیقة بمفاهیم من قبیل إصلاح الذات والآخر، والمسؤولیة الاجتماعیة، والأمر بالمعروف والنهی عن المنکر، ومناهضة جمیع المعوّقات والأعداء، والسعی فی تحقیق مجتمع مزدهر ومرتکز على العدالة. وفقًا لفکر آیة الله الخامنئی، فإنّ المجتمع الذی لا یوجد فیه جهاد هو مجتمع کسول وغیر مبالٍ وسیبقى دائماً متخلّفاً ومهزوماً. وبحسب رأیه فإنّ سرّ الانتصار على الظالمین والخلاص من الغطرسة هو الاهتمام بالجهاد فی جمیع جوانب الحیاة.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • آیة الله الخامنئی
  • تحلیل المضمون
  • الجهاد
  • إصلاح الذات
  • المسؤولیة الاجتماعیة