فقه و رهبری در اندیشه سیاسی فارابی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

چکیده

على رغم برداشت ناصواب بسیارى از محققان و نویسندگان معاصر، که رویکرد اندیشه
سیاسى فارابى را کشف و شهودى پنداشته، تصور کرده‏اند فارابى به راهى اوتوپیایى و
ماوراءالارضى گام نهاده است؛ همچنان که پیش از او مدینه فاضله افلاطونى، در دام آن گرفتار
شده بود. راقم این سطور را اعتقاد بر آن است که این تلقى، قرائتى است که از منظر افلاطون به
فارابى نظر کرده است و مع الاسف مؤسس فلسفه اسلامى و سیاسى [1]و بزرگترین فیلسوف
جهان اسلام را ناخواسته و یا ناآگاهانه به اتهام تقلید از فلسفه سیاسى کلاسیک یونانى به حاشیه
کشانده‏اند، که اگر در اعتقادشان صائب هم باشند در عمل به خطا رفته‏اند. زیرا فارابى علاوه بر
اخذ مکتب افلاطون، ارسطو و فلوطین و جمع بین آراى متناقض آنها[2]، بخشى از آن آرا را که با
مبانى دینى ناسازگار بوده حذف نموده بخشى را بازسازى و اصلاح کرده است و آراى بسیارى از
تفکر خویش بر آن افزوده است فلذا اهتمام به اندیشه فارابى در قیاس با اندیشه افلاطون و ارسطو
به مراتب از اولویت بیشترى برخوردار است .
 
     بر این اساس جا دارد قرائت جدیدى از اندیشه سیاسى وى با رهیافتى فلسفى، مورد مذاقه
قرار گیرد. در این راستا، نگارنده بعد از دو سال مطالعه و تحقیق بر روى تمام آثار
موجود[3]فارابى و تحقیقات پیرامونى سعى دارد با توجه به منظومه فکرى معلم ثانى، که تلفیقى
است از عناصر زمان، عمل سیاسى، اعتقاد شیعى و تفکر سیاسى از زوایاى مختلف، « فلسفه
سیاسى» او را مورد کنکاش و مطالعه قرار دهد.[4]و تحقیق حاضر، بخشى از این پروژه وسیع
است  .
 

عنوان مقاله [English]

.

نویسنده [English]

  • Mohsen Mohajer
 
     1 ـ فارابى، آراء اهل المدینه الفاضله، تحقیق دکتر البیر نصرى نادر ـ چاپ ششم، انتشارات
دارالمشرق، بیروت 1991 .
     2 ـ              "    ، احصاءالعلوم، تحقیق عثمان محمد امین، چاپ اول، مطبعة السعاده، مصر،
1350 ق .
     3 ـ              "   ، تحصیل السعادة، تحقیق دکتر جعفر آل یاسین، انتشارات دارالاندلس، بیروت،
1403 ق .
     4 ـ              "   ، التحلیل، تحقیق دکتر رفیق العجم، انتشارات دارالمشرق، بیروت، 1986 م .
     5 ـ                "   ،التنبیه على سبیل السعادة، تحقیق دکتر جعفر آل یاسین، انتشارات حکمت، تهران،
1371 ش .
     6 ـ                "   ، التوطئه، تحقیق دکتر رفیق العجم، انتشارات دارالمشرق، بیروت، 1985 م .
     7 ـ                "   ، الجدل، تحقیق دکتر رفیق العجم، انتشارات دارالمشرق، بیروت، 1986 م .
     8 ـ                "   ، الجمع بین رأى الحکیمین، تحقیق دکتر البیر نصرى نادر، انتشارات دارالمشرق،
بیروت، 1405 ق .
     9 ـ                 " ، الحروف، تحقیق دکتر محسن مهدى، انتشارات دارالمشرق، بیروت، 1990 م .
     10 ـ                "   ، السیاسة المدینه، تحقیق دکتر فوزى مترى نجار، المطبعه الکاثولیکیه، بیروت،
1964 م .
     11 ـ                 "   ، السیاسه، تحقیق یوحنا قمیر، دارالمشرق، بیروت .
     12 ـ                "     ، فصول منتزعه، تحقیق دکتر فوزى مترى نجار، دارالمشرق، بیروت، 1971 م .
     13 ـ                 "    ، فضیله‏العلوم، چاپ اول، هند، حیدرآباد دکن، دائره‏المعارف النظامیه،
1340 ق.
     14 ـ                "    ، القیاس، تحقیق دکتر رفیق العجم، دارالمشرق، بیروت، 1986 م .
     15 ـ                "    ، القیاس الصغیر على طریقه‏المتکلمین، تحقیق دکتر رفیق العجم، دارالمشرق،
بیروت، 1986 م .
     16 ـ               "     ، الملّة ، تحقیق دکتر محسن مهدى، دارالمشرق، بیروت، 1967 م .
 
     17 ـ فارابى، الملّة الفاضله، تحقیق دکتر عبدالرحمن بدوى، انتشارات دارالاندلس، بیروت .
     18 ـ داورى، رضا، فارابى مؤسس فلسفه اسلامى، انتشارات انجمن شاهنشاهى فلسفه ایران،
تهران، 1356 ش .
     19 ـ داورى، رضا، فارابى، طرح نو، تهران، 1374 .
     20 ـ ناظر زاده کرمانى، فرناز، فلسفه سیاسى فارابى، انتشارات دانشگاه الزهرا، 1376 .
     21 ـ سجادى، جعفر، اندیشه‏هاى اهل مدینه فاضله، اثر فارابى، انتشارات کتابخانه طهورى،
تهران، 1361 .
     22 ـ مهاجر، محسن، اندیشه سیاسى فارابى، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى.(در دست چاپ
است )