بررسی علل و زمینه‌های گذار ناموفق دموکراتیک در مصر در پرتو خیزش عربی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه علوم سیاسی، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران.

2 دانشیار، گروه روابط بین‌الملل، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران

3 دانشیار، گروه روابط بین‌الملل، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران.

چکیده

تا پیش از شروع خیزش مردمی در جهان عرب، مصر در زمرۀ آن دسته از کشورهای شمال آفریقا بود که ثبات داشت؛ ولی به اندک‌زمانی خیزش مردمی به این کشور نیز راه یافت. دغدغۀ این پژوهش آن است که ضمن پرداختن به ادبیات نظری و همچنین واکاوی چیستی و چرایی این تحولات در مصر، علل و زمینه‌های گذار ناموفق دموکراتیک در مصر را بررسی کند. پرسش اصلی پژوهش حاضر این است که در پرتو تحولات بهار عربی، چه دلایلی سبب گذار ناموفق دموکراتیک در مصر گردید؟ فرضیه‌ای که در پاسخ به این پرسش مورد آزمون قرار گرفت آن است که گذار ناموفق دموکراتیک در مصر معلول شرایط و عواملی همچون ضعف نسبی متغیر‌های نوسازی به‌ویژه در‌آمد سرانه و طبقۀ متوسط نحیف، نبود جامعه سیاسی در مصر و نبود مصالحۀ نخبگان و نقش و رفتار ارتش و وضعیت پراتوری جامعه مصر بوده است. مقاله به روش توصیفی - تحلیلی، به گردآوری داده‎ها از طریق اسنادی و ارتباط منطقی داده‌ها می‌پردازد و سپس روابط علّی معلولی میان پدیده‌ها استخراج می‌شود. تحلیل نهایی داده‎ها نظریۀ بنیان است و بر اساس نظریۀ «گذار به دموکراسی» صورت می‎گیرد. این نظریه، زیرنظریه‎های مختلفی دارد که با شرح هر‌یک خروجی‌های تحلیلی آنها مشخص می‎شود. نتیجه اینکه چه در مصر و چه در همۀ جوامعی که گذر ناموفق به دموکراسی را تجربه می‌کنند، این گذر ناموفق سبب می‌شود که وارد دوران ناامیدی از دستیابی به دموکراسی بشوند؛ همچنین این زمینه‌های داخلی در گذار ناموفق به دموکراسی بسیار مهم‌تر از زمینه‌های بیرونی است و در هنگام بررسی ناکامی گذار به دموکراسی، توجه به متغیرهای داخلی می‌بایست در اولویت قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Analysis of the Causes and Contexts of Egypt’s Unsuccessful Democratic Transition in Light of the Arab Uprising

نویسندگان [English]

  • Khosro Aram 1
  • AliReza Rezaei 2
  • Ghasem Toraby 3
1 PhD Candidate, Department of Political Science, Hamedan Branch, Islamic Azad University, Hamedan, Iran
2 Associate Professor, Department of International Relations, Hamedan Branch, Islamic Azad University, Hamedan, Iran
3 Associate Professor, Department of International Relations, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Hamedan, Iran
چکیده [English]

Before the onset of the popular uprisings in the Arab world, Egypt was among the stable countries of North Africa. However, it was not long before popular unrest spread to this nation as well. This study aims to explore the theoretical literature and investigate the nature and reasons behind these developments in Egypt, specifically examining the causes and contexts of the country's unsuccessful democratic transition. The main research question is: what factors led to Egypt's unsuccessful democratic transition in light of the Arab Spring? The hypothesis tested in response to this question posits that the failed democratic transition in Egypt resulted from conditions and factors such as the relative weakness of modernization variables—especially per capita income and a fragile middle class—the absence of a political community in Egypt, a lack of elite reconciliation, the role and behavior of the military, and the status of the community in Egypt. Employing a descriptive-analytical method, the article collects data through documents and establishes logical connections among the data, subsequently extracting causal relationships between phenomena. The final data analysis is founded on the theory of transition to democracy, which encompasses various sub-theories that clarify their analytical outputs. The conclusion drawn is that whether in Egypt or in all societies that experience an unsuccessful transition to democracy, such a failure leads to a period of disillusionment regarding the attainment of democracy. Additionally, the internal contexts contributing to this unsuccessful transition are significantly more important than external factors, and when assessing the failures in transitioning to democracy, prioritizing internal variables is essential.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Egypt
  • Arab Spring
  • Democracy
  • Arab Uprising
  • Elites
بشیریه، ح. (1384). گذار به دموکراسی. تهران: نشر نگاه معاصر.
بشیریه، ح. (1385). گذار به دموکراسی. تهران: نشر نگاه معاصر.
بی‌زبان، ع.ر. (1396). تحلیل تطبیقی موانع گذار به دموکراسی در خاورمیانه. علوم اجتماعی، 26(78)، صص. 249-297.
پورحسن، ناصر (1395). «دولت عمیقِ» نظامیان و «کودتای جامعۀ مدنی» در مصر (با تأکید بر تحولات سال‌های 2011-2015)، فصلنامه مطالعات سیاسی جهان اسلام، دوره 5، شماره2، شهریور، صص 53-74.
قاضی مرادی، ح. (1400). گذارها به دموکراسی. تهران: انتشارات اختران.
قزویی حائری، یاسر (1390). سونامی در جهان عرب: گفتاریی پیرامون تحولات اخیر (2011) در جهان عرب، تهران، انتشارات امیرکبیر.
میرترابی، س. (1394). تحلیل قیام‌های مردمی در خاورمیانه از منظر اقتصاد سیاسی نفت. تحقیقات سیاسی و بین‌المللی، 7(24)، صص. 91-137.
نیاکوئی، س.ا. (1391). کالبدشکافی انقلاب‌های معاصر در جهان عرب. تهران: انتشارات میزان.
نیاکوئی، س.ام. (1395). کودتای نظامیان در مصر و ترکیه، زمینه‌ها و نتایج متفاوت. تحقیقات سیاسی و بین‌المللی، شماره 27، صص. 65-96.
نیاکویی، س.ا. (1399). زمستان عربی و معمای دموکراسی در خاورمیانه. تهران: نشر سخن.
هانتینگتون، س. (1381). موج سوم دموکراسی در پایان سده بیستم. ا. شهسا (مترجم). تهران: نشر روزنه.