الگوی گفتمان‌سازی در اندیشه سیاسی آیت‌الله خامنه‌ای

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد، گروه مطالعات سیاسی، دانشگاه باقرالعلوم، قم، ایران.

2 دانشجوی دکتری مطالعات سیاسی، دانشکدۀ مطالعات تاریخی، سیاسی و منطقه‌ای، دانشگاه باقرالعلوم×، قم، ایران

10.22081/psq.2024.68225.2861

چکیده

گفتمان‌سازی به معنای جهت‌دادن افکار عمومی جامعه به سمت مفهوم خاصی است که یکی از لازمه‌های اجرایی‌شدن مفاهیم و ایده‌ها محسوب می‌شود. به‌رغم تلاش‌های مجامع علمی و فرهنگی، هنوز در خصوص گفتمان‌سازی مفاهیم و ایده‌های ارزشمند، وضعیت مطلوبی مشاهده نمی‌شود که یکی از علل آن، نبود الگوی مناسب گفتمان‌سازی است؛ بنابراین استنطاق آرای اندیشمندان اصیل اسلامی بسیار با اهمیت است. پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی - تحلیلی و روش تحلیل مضمونی استرلینگ، با بررسی بیانات آیت‌الله خامنه‌ای در خصوص گفتمان‌سازی، درصدد ارائه الگوی گفتمان‌سازی در اندیشۀ ایشان است. بنابر یافته‌های این پژوهش، الگوی گفتمان‌سازی از منظر رهبری معظم انقلاب اسلامی عبارت است از اینکه گفتمان به معنای عمومی‌شدن یک مفهوم در جامعه و جهت‌گیری افکار عمومی به سمت آن مفهوم است که برای تحقق این مفهوم، عواملی مانند نخبگان، عالمان، شاعران، ادیبان، مسئولان، هنرمندان، دانشجویان، طلاب و صداوسیما تعیین می‌شوند تا مفاهیمی مثل مسائل روز جامعه و مفاهیم دارای قابلیت گفتمان‌سازی را با رعایت شرایط آن (تفکر، تکرار، تبیین و ارائه الگو) از طریق برنامه‌های صداوسیما، نگارش، کرسی‌های آزاداندیشی، تبلیغ، شعر، کارهای هنری و امکانات دستگاه‌های مختلف کشور گفتمان‌سازی کنند. چنین گفتمانی نتایجی مانند پیشرفت و حل مشکلات کشور، تسهیل‌گری در امور کشور، افزایش انگیزۀ خدمت، فعال‌شدن مجریان، تبدیل فکر به عمل، ایجاد اقبال عمومی، رشد مردم و احساس مسئولیت را در پی خواهد داشت.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Discourse Creation Model in Ayatollah Khamenei’s Political Thought

نویسندگان [English]

  • gholam Reza Behrouzi Lak 1
  • Reza Kafili 2
1 Professor, Department of Political Studies, Baqir al-Olum University, Qom, Iran.
2 PhD Student of Political Studies, Faculty of Historical, Political, and Regional Studies, Baqir al-Olum University, Qom, Iran
چکیده [English]

Discourse creation involves directing public opinion toward a specific concept, which is essential for implementing ideas and concepts effectively. Despite efforts by academic and cultural institutions, there remains an inadequate level of discourse creation for valuable ideas and concepts, primarily due to the lack of an appropriate discourse model. Thus, examining the views of authentic Islamic thinkers is highly significant. This study, using a descriptive-analytical approach and Sterling’s thematic analysis method, seeks to establish a discourse model based on Ayatollah Khamenei’s statements on discourse creation. According to the study's findings, Ayatollah Khamenei’s discourse model views discourse as the process of a concept becoming prevalent in society and public opinion aligning with it. To realize this, key figures—including intellectuals, scholars, poets, writers, officials, artists, students, seminarians, and the national broadcasting network—are designated to foster discourse around socially relevant issues and discourse-ready concepts. They achieve this by meeting specific criteria (thought, repetition, clarification, and modeling) through TV programs, writing, free-thinking forums, promotion, poetry, artistic works, and the resources of various state institutions. Such a discourse is expected to yield outcomes like national progress, problem-solving, facilitating public affairs, increasing the motivation to serve, activating executives, translating ideas into action, generating public approval, fostering individual growth, and enhancing the sense of responsibility.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Discourse Creation
  • Political Thought
  • Ayatollah Khamenei
  • Public Opinion
  • National Broadcasting
  • Propagation
  • Elites

مراجع

قرآن کریم.
آصفی، ر. (1383). نماز جمعه در عصر صفویه. ماه دین، شماره 80، صص. 12-17.
بورقانی فراهانی، س.؛ درویش روحانی، ل. (1395). گفتمان‌سازی الگوی اسلامی ایرانی از طریق رسانه‌ها (مطالعه موردی: برنامه‌های کودک سیمای جمهوری اسلامی ایران). در: مجموعه مقالات پنجمین کنفرانس الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت (دوره پنجم، ج.1).
بهرام‌پور، ش. (1379). تحلیل انتقادی گفتمان. تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.
تاجیک، م.ر. (1379). گفتمان و تحلیل گفتمانی. تهران: فرهنگ گفتمان.
تاجیک، م.ر. (1385). نظریه گفتمان و مطالعات اسلامى. علوم سیاسی، شماره 35،
صص. 261- 285.
حقیقت، س.ص. (1385). روش‌شناسی علوم سیاسی. قم: مفید.
خامنه‌ای، س.ع. (28/06/1372). بیانات در نهمین گردهمایى سراسرى «ائمّه جمعه. قابل دسترس در: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=4127
خامنه‌ای، س.ع. (08/11/1381). بیانات در دیدار جمعی از اعضای انجمن قلم‌. قابل دسترس در: https://khl.ink/f/3162
خامنه‌ای، س.ع. (15/11/1381). بیانات در دیدار مسئولان سازمان صدا و سیما. قابل دسترس در: https://khl.ink/f/7227
خامنه‌ای، س.ع. (22/02/1382). بیانات در دیدار دانشجویان دانشگاه شهید بهشتی. قابل دسترس در: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=3176
خامنه‌ای، س.ع. (11/09/1383). بیانات در دیدار مسئولان سازمان صدا و سیما‌‌. قابل دسترس در: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=3262
خامنه‌ای، س.ع. (9/11/1383). بیانات در دیدار جمعی از فرماندهان و کارکنان نیروی هوایی ارتش. قابل دسترس در: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=3270
خامنه‌ای، س.ع. (18/08/1385). بیانات در دیدار دانشگاهیان سمنان. قابل دسترس در: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=3362
خامنه‌ای، س.ع. (31/06/1386). بیانات در دیدار کارگزاران نظام‌. قابل دسترس در: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=3402
خامنه‌ای، س.ع. (14/02/1387). بیانات در دیدار بسیجیان استان فارس. قابل دسترس در: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=3432
خامنه‌ای، س.ع. (24/9/1387). بیانات در دیدار استادان و دانشجویان در دانشگاه علم و صنعت‌. قابل دسترس در: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=4992
خامنه‌ای، س.ع. (27/02/1388). بیانات در دیدار استادان و دانشجویان کردستان‌. قابل دسترس در: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=6917
خامنه‌ای، س.ع. (08/06/1388). بیانات در دیدار استادان دانشگاه‌ها. قابل دسترس در: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=7959
خامنه‌ای، س.ع. (22/09/1388). بیانات در دیدار با جمعی از طلاب و روحانیون. قابل دسترس در: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=8513
خامنه‌ای، س.ع. (19/12/1389). بیانات در دیدار اعضای مجلس خبرگان رهبری. قابل دسترس در: https://khl.ink/f/11622
خامنه‌ای، س.ع. (27/02/1390). بیانات در دیدار جمعی از کارگران. قابل دسترس در: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=12309
خامنه‌ای، س.ع. (13/07/1390). بیانات در دیدار جمعی از نخبگان و برگزیدگان علمی. قابل دسترس در: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=17466
خامنه‌ای، س.ع. (28/07/1390). بیانات در دیدار مسئولان اجرایی استان کرمانشاه‌. قابل دسترس در: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=17706
خامنه‌ای، س.ع. (14/10/1390). بیانات در سومین نشست اندیشه‌های راهبردی. قابل دسترس در: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=18453
خامنه‌ای، س.ع. (21/09/1391). بیانات در دیدار شرکت‌کنندگان در اجلاس جهانی
استادان دانشگاه‌های جهان اسلام و بیداری اسلامی. قابل دسترس در: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=21741
خامنه‌ای، س.ع. (14/12/1391). دیدار اعضای شورای عالی مرکز طراحی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت با رهبر انقلاب. قابل دسترس در: https://khl.ink/f/22126
خامنه‌ای، س.ع. (09/02/1392). بیانات در اجلاس جهانی علما و بیداری اسلامی. قابل دسترس در: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=22405
خامنه‌ای، س.ع. (06/12/1392). تشکیل جلسه سران قوا در حضور رهبر انقلاب. قابل دسترس در: https://khl.ink/f/25438
خامنه‌ای، س.ع. (15/12/1392). بیانات در دیدار اعضای مجلس خبرگان رهبری. قابل دسترس در: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=25696
خامنه‌ای، س.ع. (20/12/1392). بیانات در جلسه تبیین سیاست‌های اقتصاد مقاومتی. قابل دسترس در: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=25795
خامنه‌ای، س.ع. (11/11/1393). بیانات پس از بازدید از نمایشگاه دستاوردهاى فناورى نانو. قابل دسترس در: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=28830
خامنه‌ای، س.ع. (20/04/1394). بیانات در دیدار جمعى از دانشجویان. ‌قابل دسترس در: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=30255
خامنه‌ای، س.ع. (13/04/1394). بیانات در دیدار استادان دانشگاه‌ها. قابل دسترس در: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=30199
خامنه‌ای، س.ع. (04/06/1394). بیانات در دیدار رئیس‌جمهور و اعضاى هیئت دولت. ‌قابل دسترس در: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=30598
خامنه‌ای، س.ع. (06/02/1395). دیدار اعضای شورای عالی «مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت» با رهبر انقلاب. قابل دسترس در: https://khl.ink/f/32895
خامنه‌ای، س.ع. (06/03/1395). بیانات در دیدار رئیس و اعضای مجلس خبرگان رهبری. ‌قابل دسترس در: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=33198
خامنه‌ای، س.ع. (12/04/1395). بیانات در دیدار جمعى از دانشجویان. ‌قابل دسترس در: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=33694
خامنه‌ای، س.ع. (03/06/1395). بیانات در دیدار رئیس‌جمهور و اعضای هیئت دولت. ‌قابل دسترس در: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=34162
خامنه‌ای، س.ع. (07/02/1396). بیانات در دیدار شرکت‌کنندگان در مسابقات بین‌المللی قرآن. ‌قابل دسترس در: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=36331
خامنه‌ای، س.ع. (30/06/1396). بیانات در دیدار رئیس و اعضای مجلس خبرگان رهبری. ‌قابل دسترس در: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=37721
خامنه‌ای، س.ع. (07/03/1397). بیانات در دیدار جمعی از دانشجویان. قابل دسترس در: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=39710
خامنه‌ای، س.ع. (09/03/1397). بیانات در دیدار جمعی از شاعران و اهالی فرهنگ و ادب. ‌قابل دسترس در: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=39752
خامنه‌ای، س.ع. (10/05/1398). بیانات در دیدار جمعی از اعضای گروه‌های جهادی. قابل دسترس در: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=43234
خامنه‌ای، س.ع. (28/02/1399). بیانات در ارتباط تصویری با نمایندگان تشکل‌های دانشجویی. قابل دسترس در: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=45639
خامنه‌ای، س.ع. (06/02/1401). بیانات در دیدار جمعی از دانشجویان. قابل دسترس در: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=50102
خامنه‌ای، س.ع. (21/04/1402). بیانات در دیدار مبلغین و طلاب حوزه‌های علمیه سراسر کشور. قابل دسترس در: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=53333
خمینی، س. ر. ا. (1385). صحیفه نور (ج17، چاپ چهارم). تهران: مؤسسه حفظ و نشر آثار امام خمینی&.
خمینی، س. ر. ا. (1386). نقطه عطف (چاپ هشتم). تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی&.
رجبی، ر. (1398). جریان گفتمان‌سازی قرآن در جهت مبارزه با نفاق. رساله دکتری. دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل.
سلیمانی، م.؛ وفا، ج.(1399). الگوی گفتمان‌سازی مقاومت از منظر قرآن. پاسداری فرهنگی انقلاب اسلامی، 9(20)، صص. 31-66.
شیخ‌زاده، م.؛ بنی‌اسد، ر. (1399). تحلیل مضمون؛ مفاهیم، رویکردها و کاربردها. تهران: لوگوس.
صادقی نیری، ر.؛ میری اقدم، ف.س. (1398). شیوه‌های گفتمان‌سازی قرآن و سنّت در ارتباط با تکریم شخصیت زنان. تفسیرپژوهی، شماره 11، صص. 133-160.
صدرا، م. (1386). نظریه‌های گفتمان، از زبان‌شناسی تا علوم سیاسی. مطالعات انقلاب اسلامی، شماره 9 -10، صص. 171-208.
صفار، م. (1391). بصائر الدرجات فی علوم آل محمد| (ج.1، مترجم: ع.ر. زکی‌زاده‌رنانی،  چاپ ششم). قم: وثوق.
ضیمران، م. (1378). میشل فوکو: دانش و قدرت. تهران: هرمس.
عرفت‌پور، ز. (1395). ‏تصویرپردازی هنری در قرآن کریم: با تکیه بر سوره‌های دهر، مدثر، ق، مرسلات، مطففین. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
فرکلاف، ن. (1379). تحلیل انتقادی گفتمان (مترجمان: ف. شایسته‌پیران، م.ج. غلامرضاکاشی، ر. ذوقدارمقدم، پ. ایزدی، م. نیستانی، ش. بهرام‌پور، ر. کریمیان، چاپ سوم). تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.
قرائتی، م. (1383). تفسیر نور (ج.10، چاپ یازدهم). تهران: مرکز فرهنگى درس‌هایى از قرآن.
کسرایی، م.س.؛ پوزش شیرازی، ع. (1388). نظریه گفتمان لاکلا و موفه ابزاری کارآمد در فهم و تبیین پدیده‌های سیاسی. سیاست، 39(3)، صص. 339-360.
مجلسی، م.ب. (1384). بحار الأنوار (ج. 76، چاپ چهارم). قم: انتشارات اسلامیه.
مطهری، م. (1391). یادداشت‌های استاد مطهری (ج.1، چاپ سیزدهم). تهران: انتشارات صدرا.
منظم قلعه‌جوقی، س.؛ حسینی‌دانا، ح.ر. و محمدی، ا. (1400). ارائه الگوی گفتمان‌سازی اقتصاد مقاومتی از طریق رسانه‌های اجتماعی در عرصه ارتباطات بین‌الملل. پژوهشنامه رسانه بین‌الملل، شماره 8، صص. 117-146.
میرزاجانی بیجارپسی، م. (1400)گفتمان‌سازی قرآن در جهت مبارزه با رانت، اولین همایش ملی علوم انسانی وحکمت اسلامی، تهران. در: https://civilica.com/doc/1381520
میرزاجانی بیجارپسی، م.؛ صادقی نیری، ر. (1399). گفتمان‌سازی قرآن در جهت مبارزه با کم‌فروشی. مطالعات تفسیری، شماره 42، صص. 179-200.
میرزاجانی بیجارپسی، م.؛ صادقی نیری، ر.؛ عبدالرحیمی، ع.ر. (1398). گفتمان‌سازی قرآن در جهت مبارزه با رشوه و آسیب‌های اجتماعی ناشی از آن. سلامت اجتماع، 6(3)،
صص. 370-357.
میلز، س. (1400). میشل فوکو (مترجم: م. نوری، چاپ پنجم). تهران: نشر مرکز.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار