روایت حکومت در اندیشۀ سیاسی آیت‌الله خامنه‌ای

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

2 دانشجوی دکتری، گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.

3 گروه علوم سیاسی

10.22081/psq.2024.67822.2848

چکیده

هدف پژوهش حاضر روندیابی نگاه آیت‌الله خامنه‌ای در مورد حکومت، شامل غایت حکومت، کیستی حاکم، محدودیت‌های اعمال قدرت و حق اعتراض بر حاکمیت، با بهره‌گیری از الگوی نظری غایت- مشروعیت جان مارو، با استفاده از روش تفهمی است؛ از‌این‌رو در پاسخ به این پرسش که فهم آیت‌الله خامنه‌ای از حکومت چگونه قابل تبیین است؟ این فرضیه مطرح شد که با توجه به حاکمیت‌یافتن فقیهان شیعی و نتایج سیاسی ناشی از فرایند مدرنیته (شهروند- حقوق)، نگاه ایشان به حکومت تلفیقی از تفسیر‌های مبتنی بر سنّت اسلامی- شیعی و تجربیات بشری ناشی از مدرنیته است. نتایج بیانگر آن است که در بخش غایت حکومت، هدف حکومت هدایت مردم به حیات طیبه همراه با رفاه مادی، عدالت‌محوری، ظلم‌ستیزی، امنیت، معنویت و اخلاق است. در بخش کیستی حاکم، آیت‌الله خامنه‌ای به ولایت فقها به نصب عام از طرف امام معصوم، به شرط تحقق این ولایت از سوی مردم معتقد است. محدودیت‌های اِعمال قدرت در اندیشۀ ایشان شامل محدودیت‌های درونی تقوا، عدالت و فقاهت و محدودیت‌های بیرونی قانون اساسی و قوانین عادی، خواست مردم، آزادی، مطبوعات و رسانه‌ها می‌باشد. در زمینۀ اعتراض بر حاکمیت، ایشان به مقابله با کنش براندازانه حکم می‌دهد و در حوزه اصلاحی، پذیرای کنش‌های اصلاح‌گرایانه در قالب نظام اسلامی است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Narrative of Governance in Ayatollah Khamenei’s Political Thought

نویسندگان [English]

  • Hossein Athari 1
  • Ahmad Valavinasab 2
  • mahdi najafzadeh 3
1 Associate Professor of Political Science, Faculty of Law and Political Science, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran
2 PhD Student, Department of Political Science, Faculty of Law and Political Science, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran
3 department of political science
چکیده [English]

The present study aims to trace Ayatollah Khamenei’s perspective on governance, covering the purpose of government, the identity of the ruler, the limitations on exercising power, and the right to protest against authority, using John Marrow’s teleology-legitimacy theoretical model and an interpretive approach. In response to the question of explaining Ayatollah Khamenei’s understanding of governance, a hypothesis is proposed that, given the rise of Shiite jurists to power and the political implications of modernity (citizen-rights), his view on governance is a synthesis of interpretations based on Islamic-Shiite tradition and human experiences derived from modernity. Findings indicate that, in terms of the purpose of government, its aim is to guide people toward a virtuous life along with material welfare, justice, resistance to oppression, security, spirituality, and ethics. Regarding the identity of the ruler, Ayatollah Khamenei believes in the guardianship of jurists generally appointed by the infallible Imam, contingent upon public acceptance of their authority. His view on limitations to power includes internal constraints such as piety, justice, and jurisprudential expertise, as well as external constraints like the constitution, ordinary laws, public will, freedom, and the press. On the issue of protest, he advocates countering subversive actions but is open to reformative actions within the framework of the Islamic system.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Government
  • Legitimacy
  • Comprehension Method
  • Ayatollah Khamenei
  • Guardianship of the Jurist
  • Authority

مراجع

قرآن کریم.
احمدوند، ش.؛ اسلامی، ر. (1397). اندیشه سیاسی در ایران باستان. تهران: انتشارات سمت.
ارسطو. (1387). سیاست. مترجم ح. عنایت. (چاپ پنجم). تهران: انتشارات شرکت سهامی کتاب‌های جیبی.
اشرفی، ا.؛ علی‌زاده، قدسی. (1395). ولایت مطلقه فقیه در اندیشۀ سیاسی آیت‌الله خامنه‌ای. فصلنامه علمی- پژوهشی پژوهشنامه انقلاب اسلامی. سال ششم. شماره 21. ص. 23-50.
باوی، م. (1378). مهار قدرت در اندیشۀ امام خمینی. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی&.
حقیقت، س.ص. (1392). مبانی اندیشه سیاسی در اسلام. قم: انتشارات دانشگاه مفید.
خامنه‌ای. س.ع. (02/1/1383).بیانات در دیدار زائرین و مجاورین حرم مطهر رضوی. قابل مشاهده در: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=3227
خامنه‌ای. س.ع. (1/1/1394). بیانات در حرم مطهر رضوی. قابل مشاهده در: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=29236
خامنه‌ای. س.ع. (1/2/1379). بیانات در دیدار جوانان در مصلای بزرگ تهران. قابل مشاهده در: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=3003
خامنه‌ای. س.ع. (11/7/1401). بیانات در مراسم مشترک دانش‌آموختگی دانشجویان دانشگاه‌های افسری نیروهای مسلح. قابل مشاهده در: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=51048
خامنه‌ای. س.ع. (11/9/1383).بیانات در دیدار مسئولان صداوسیما. قابل مشاهده در: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=3262
خامنه‌ای. س.ع. (12/4/1395). بیانات در دیدار جمعی از دانشجویان. قابل مشاهده در: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=33694
خامنه‌ای. س.ع. (1393). رسالۀ آموزشی. (جلد اول). تهران: انقلاب اسلامی، .
خامنه‌ای. س.ع. (14/3/1378). خطبه‌های نماز جمعه تهران در دهمین سالگردحضرت امام خمینی&. قابل مشاهده در:https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=2955
خامنه‌ای. س.ع. (14/3/1378). خطبه‌های نماز جمعه در دهمین سالگرد رحلت امام خمینی&. قابل مشاهده در: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=2955
خامنه‌ای. س.ع. (14/3/1380). بیانات در دوازدهمین سالگرد رحلت امام خمینی&. قابل مشاهده در: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=3068
خامنه‌ای. س.ع. (14/3/1385). بیانات در مراسم هفدهمین سالگرد ارتحال حضرت امام خمینی&. قابل مشاهده در: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=3341
خامنه‌ای. س.ع. (14/3/1400). سخنرانی تلویزیونی به مناسبت سی و سومین سالگردرحلت امام خمینی&. قابل مشاهده در: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=47991
خامنه‌ای. س.ع. (15/5/1382). بیانات در دیدار کارگزاران نظام. قابل مشاهده در: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=3186
خامنه‌ای. س.ع. (15/8/1383). بیانات در خطبه‌های نماز جمعه. قابل مشاهده در: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=3258
خامنه‌ای. س.ع. (19/10/1388). بیانات در دیدار مردم قم در سالگرد قیام نوزده دی ماه. قابل مشاهده در: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=8599
خامنه‌ای. س.ع. (21/12/1369). بیانات در دیدار با مدیران و مسئولان بخش‌های خبری صدا و سیما. قابل مشاهده در: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=2432
خامنه‌ای. س.ع. (22/11/1397).بیانیه گام دوم انقلاب خطاب به ملت ایران. قابل مشاهده در: https://farsi.khamenei.ir/message-content?id=41673
خامنه‌ای. س.ع. (22/3/1366).خطبه‌های نماز جمعه تهران. قابل مشاهده در: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=21495
خامنه‌ای. س.ع. (25/6/1394).بیانات در دیدار  فرماندهان سپاه انقلاب اسلامی. قابل مشاهده در: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=30791
خامنه‌ای. س.ع. (26/9/1382). بیانات در دیدار استادان و دانشجویان قزوین. قابل مشاهده در: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=5703
خامنه‌ای. س.ع. (28/2/1380).بیانات در خطبه‌های نماز جمعه. قابل مشاهده در: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=3066
خامنه‌ای. س.ع. (29/3/1379). بیانات در دیدار با نمایندگان دوره ششم مجلس شورای اسلامی. قابل مشاهده در: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=3013
خامنه‌ای. س.ع. (30/5/1398). دیدار رئیس جمهور واعضای هیئت دولت با رهبر انقلاب. قابل مشاهده در: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=43319
خامنه‌ای. س.ع. (30/6/1395). بیانات در دیدار با اقشار مختلف مردم به مناسبت عید غدیر. قابل مشاهده در: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=34429
خامنه‌ای. س.ع. (30/6/1395). بیانات در دیدار با اقشار مختلف مردم به مناسبت عید غدیر. قابل مشاهده در: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=34429
خامنه‌ای. س.ع. (4/12/1377). بیانات در جلسه پرسش و پاسخ با مدیران مسئول و سردبیران نشریات دانشجویی. قابل مشاهده در: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=7571
خامنه‌ای. س.ع. (6/11/1388). دیدار مردم مازندران در سالگرد حماسه شش بهمن . قابل مشاهده در: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=8678
خامنه‌ای. س.ع. (6/12/1388). بیانات در دیدار اعضای مجلس خبرگان رهبری. قابل مشاهده در: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=8988
خامنه‌ای. س.ع. (7/4/1401). بیانات در دیدار مسئولان و رئیس قوه قضائیه. قابل مشاهده در: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=50545
خامنه‌ای. س.ع. (8/6/1384).بیانات دردیدار رئیس جمهور و اعضای هیئت دولت. قابل مشاهده در: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=3304
خامنه‌ای، س.ع. (1400 الف). ولایت و حکومت. (چاپ ششم). تهران: مؤسسه فرهنگی هنری ایمان جهادی.
رجایی، ف. (1402). دردمند امر سیاسی ایرانی. سیاست نامه، شماره 26، صص. 143-156.
رضایی، ا.؛ خجسته باقرزاده، ح. (1399). الگوی مفهوم نظام رسانه‌ای در اندیشه امام و رهبری. پژوهش‌های ارتباطی، 22(4)، صص. 9-40.
زارع‌پور، م.(1375). حدیث ولایت، (جلد جهارم). تهران: سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی.
سعدی شیرازی، م. (1390). گلستان. (چاپ سوم). تهران: انتشارات منشأ دانش.
سید امامی، ک. (1390). پژوهش در علوم سیاسی. (چاپ سوم). تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
عالم، ع. (1392). بنیادهای علم سیاست. (چاپ بیست و پنجم). تهران: نشر نی.
فخریان، ا. (1402). ولایت و انسان‌سازی. تهران، نشر شهید کاظمی، چاپ سوم.
فره‌رو، گ. (1370). فرشتگان محافظ مدنیت. مترجم: ع. آگاهی. تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
فی، ب. (1390). پارادایم‌شناسی علوم انسانی. مترجم: م. مردیها. پژوهشکده مطالعات راهبردی.
فیرحی، د. (1400). دولت مدرن و بحران قانون. تهران: نشر نی.
کاشف‌الغطا، ع. (1388). کشف الغطاء عن مبهمات الشریعه الغراء. (چاپ دوم، ج.1). تهران: بوستان کتاب.
لک‌زایی، ن. (1389). چالش سیاست دینی و نظم سلطانی. (چاپ سوم). قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
مرادزاده، ع. (1396). اندیشه و رفتار سیاسی آیت‌الله خامنه‌ای. تهران: انتشارات ناد.
مرندی، س.ع. (1402). وظایف و اختیارات رهبری از نگاه آیت‌الله خامنه‌ای مبتنی بر روش تحلیل مضمون. مطالعات راهبردی، 26(1)، صص. 1-36.
منوچهری، ع. (1390). رهیافت و روش در علوم سیاسی. (چاپ سوم). تهران: انتشارات سمت.
منوچهری، ع. (1395). فراسوی رنج و رویا. (جلد دوم). تهران: پژوهشگاه تاریخ اسلام، مؤسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی.
واعظی، ا. (1390). بررسی عدالت در اندیشه آیت‌الله خامنه‌ای. تهران: دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای.
ویسهوفر، یوزف (1380)، ایران باستان، ترجمه مرتضی ثاقب‌فر (چاپ چهارم). تهران: انتشارات ققنوس.
یوسف‌زاده، ح. ع. (1392). حکومت اسلامی در عصر غیبت از نگاه علمای عصر صفوی. حکومت اسلامی، 18 (70)، صص. 93-120.
Marrow, J. (2005). History Of Western Politica Lthought. London: Palgrave macmilian.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار