مواجهه با عوامل غیرمعرفتی مؤثر بر ادراک عدالت اجتماعی مبتنی بر رابطه سیاست و رسانه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم، ایران.

10.22081/psq.2024.68889.2880

چکیده

گاهی از عدالت در جامعه سخن می‌گوییم که به عادلانه‌بودن یا نبودن مناسبات جامعه در تمام حوزه‌ها اشاره دارد و گاهی از ذهنیت و احساس مردم به وضعیت عدالت حرف می‌‌زنیم. ادراک عدالت همان ذهنیت مردم به وضعیت عدالت است که لزوماً با وضعیت واقعی عدالت در جامعه یکسان نیست و این ادراک می‌‌تواند انسجام سیاسی و نظم اجتماعی را تحت الشعاع قرار دهد. بی‌توجهی به ادراک عدالت اجتماعی در نظام سیاسی- اجتماعی می‌‌تواند ما را با چالش‌های جدی، همچون کاهش مشارکت سیاسی و وفاق ملی مواجه کن؛ از‌این‌رو مهم‌ترین هدف مقاله بررسی عوامل مؤثر بر ادراک عدالت در جامعه سیاسی است. با این هدف، مسئلۀ اصلی این است که چه عواملی بر شکل‌گیری این ادراک مؤثر است؟ عوامل متعددی بر ادراک عدالت تأثیر دارد که در دو دسته عوامل معرفتی و غیر‌معرفتی قابل تقسیم‌بندی هستند. این مقاله کوشیده است با روش توصیفی تحلیلی، عوامل غیر‌معرفتی مؤثر بر ادراک عدالت را تبیین کند و سپس با توجه به رابطه سیاست و رسانه، به ضرورت و راهکارهای اجمالی بهره‌برداری از رسانه برای اصلاح ادراک عدالت اجتماعی بپردازد. اساساً رسانه و نظام سیاسی رابطۀ بسیار مهمی با هم دارند که بدون توجه به ادراکات رسانه‌ای نمی‌توان نظام سیاسی را مدیریت کرد. مبتنی بر رابطه رسانه و سیاست، حکمرانی مطلوب زمانی اتفاق می‌افتد که دولت‌ها و حاکمیت‌ها از ظرفیت رسانه برای اصلاح ادراک عدالت اجتماعی کمک بگیرند.از آن جهت که دولت‌ها و رسانه‌های در حاکمیت و تمام رسانه‌هایی که مسئله ادراک عدالت را برای حیات سیاسی جامعه ضروری می‌‌شمارند، ذیل نظریه‌هایی مانند کاشت، چارچوب‌سازی، مارپیچ سکوت و غیره، باید برای این ادراک تلاش کنند. قوانین روان‌شناختی اجتماعی، رسانه، طبقه اجتماعی، احساس محرومیت و رفاه ذهنی ازجمله بحث‌های غیر‌معرفتی است که ادراک مردم نسبت به عدالت را می‌‌سازد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Facing Up to Non-Epistemic Factors Affecting the Perception of Social Justice in Terms of the Relationship between Politics and Media

نویسنده [English]

  • Ahmad Olyaei
Assistant Professor, Islamic Culture and Sciences Academy, Qom, Iran
چکیده [English]

Sometimes, we speak of justice in society, which refers to the fairness or unfairness of societal relations across all domains. Other times, we discuss people's perceptions and feelings about the state of justice. The perception of justice refers to how people mentally interpret justice, which does not necessarily align with the actual state of justice in society. This perception can significantly impact political cohesion and social order. Ignoring perceptions of social justice within a political-social system may lead to serious challenges, such as a decline in political participation and national unity. The primary goal of this article is to examine the factors influencing perceptions of justice within a political society. With this aim, the main question addressed is: What factors shape this perception? Numerous factors influence perceptions of justice, which can be divided into epistemic and non-epistemic categories. This article aims to analyze non-epistemic factors affecting the perception of justice using a descriptive-analytical method. It further explores, in terms of the relationship between politics and media, the need for and general strategies for leveraging media to enhance perceptions of social justice. Essentially, media and the political system share a vital relationship; without addressing media perceptions, a political system cannot be effectively managed. In terms of the media-politics relationship, optimal governance occurs when governments and authorities utilize media resources to improve perceptions of social justice. Governments, state-affiliated media, and other media outlets that consider perceptions of justice essential for societal political life must strive to shape this perception under theories such as cultivation, framing, and the spiral of silence. Social psychological principles, media, social class, feelings of deprivation, and subjective well-being are some of the non-epistemic factors that shape public perceptions of justice.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Social Justice
  • Perception of Justice
  • Non-Epistemic Factors
  • Social Factors
  • Media
* قرآن کریم.
* نهج‌البلاغه.
اباذری، ی.؛ چاووشیان، ح. (1381). از طبقه اجتماعی تا سبک زندگی. علوم اجتماعی. شماره20، صص. 3-27.
ارونسون، ا. (1387). روان‌شناسی اجتماعی (مترجم: ح. شکرکُن، چاپ پنجم). تهران: رشد.
ازکمپ، ا. (1392). روان‌شناسی اجتماعی کاربردی (مترجم: ف. ماهر). مشهد: آستان قدس رضوی.
ایروانی، م.؛ خداپناهی، م.ک. (1371). روان‌شناسی احساس و ادراک. تهران: انتشارات سمت.
باقری‌فر، ع. (1394). اهمیت و عوامل اثرگذار بر فرایندهای ادراکی در سازمان‌ها. در: اولین همایش علمی پژوهشی روان‌شناسی، علوم تربیتی و آسیب‌شناسی جامعه.
باکاک، ر. (1381). مصرف (مترجم: خ. صبری). تهران: شیرازه.
باورز، ج.(١٣٩١). مقدمه‌ای بر طراحی دوبعدی: درک فرم و کارکرد (مترجم: س. صالحی و م. زاهدی). تهران: حرفة هنرمند.
بخاری، م. (1422 ق). صحیح البخارى (ج.7). دمشق: دار ابن‌کثیر.
بشیریه، ح. (1383). تاریخ اندیشه‌های سیاسی در قرن بیستم (لیبرالیسم و محافظه‌کاری) (ج.2). تهران: نشر نی.
بهارلو، ح. و همکاران (1396). مقایسۀ سبک‌های اسناد و باور به دنیای عادلانه بین افراد روان‌رنجورگرا، برون‌گرا و عادی. پژوهش‌های علوم شناختی و رفتاری، 7(12)،
صص. 35-5.
پناهی، م.ح. (1389). نظریه‌های انقلاب: وقوع، فرایند و پیامدها. تهران: انتشارات سمت.
تمییزی، ر. (1389). تبیین نسلی تغییر ارزش‌ها و ارتباط آن با رفاه اجتماعی شهروندان تهرانی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه تهران.
جمعی از نویسندگان‌ (1387). انقلاب اسلامی. تهران: دفتر نشر معارف.
جوادی آملی، ع. (1387). تفسیر موضوعی قرآن. قم: انتشارات اسراء.
چلبی، م. (1382). جامعه‌شناسی نظم. تهران: نشر نی.
حرّعاملی، م. (1387). وسائل الشیعة. (ج.17 و 27). قم: نشر اسلامیه.
خامنه‌ای، س.ع. (25/4/1376). بیانات در جمع فرماندهان و پرسنل نیروی انتظامی. قابل دسترس در: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=2844
خامنه‌ای، س.ع. (22/11/۱۳۹۷). بیانیه گام دوم انقلاب.
دهقان، ع.ر. (1387). بررسی تأثیر رسانه‌ها بر افکار عمومی. نامه علوم اجتماعی، شماره 13، صص. 3-25.
راش، م. (1393). جامعه و سیاست. م. صبوری (مترجم) تهران: سمت.
راغفر، ح.؛ فدوی اردکانی، م. (1393). چهارچوبی تحلیلی در نظریۀ توسعه: فرهنگ، قدرت و نابرابری. بررسی مسائل اقتصادی ایران، 1(2)، صص. 91-115.
رضائیان، ع. (1386). مبانی مدیریت و رفتار سازمانی. تهران: انتشارات سمت.
رضاپور، ا. (1375). درک عدالت در میان جوانان. (استاد راهنما: محمد‌صادق مهدوی). پایان‌نامه کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
رفیع‌پور، ف. (1370). جامعۀ روستایی و نیازهای آن. تهران: شرکت سهامی انتشار.
ریو، ج.م. (1385). انگیزش و هیجان. (مترجم: ی. سیدمحمدی). تهران: نشر ویرایش.
زاهدی اصل، م.ر. (1373). مفاهیم رفاه اجتماعی و تأمین اجتماعی. در: مجموعه مقالات سمینار جامعه‌شناسی و توسعه. (ج.2). تهران: سمت.
سپاه‌منصور، م. و همکاران (1394). نقش واسطه‌ای مقایسه اجتماعی در رابطه با حمایت اجتماعی ادراک‌‌شدۀ والدین و همسالان با مادی‌گرایی در دانش‌آموزان دورۀ متوسطه. شناخت اجتماعی، 4(8)، صص. 89ـ101.
سلیمی، غ.ر.؛ پورعزت، ع.ا. (1389). بررسی تأثیر رابطه ادراک بی‌عدالتی در سازمان بر گسترش میل به فساد اداری. اندیشه مدیریت راهبردی، شماره 7، صص. 131-159.
شاپوریان، ر. (١٣٨٦). اصول کلی روان‌شناسی گشتالت. تهران: یساولی.
شاکری، م. (1384). رسانه‌های جمعی و انتخابات ریاست ‌جمهوری. قم: مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما.
شمس اسفندآباد، ح. (1384). روان‌شناسی تفاوت‌های فردی. تهران: انتشارات سمت.
طالبان، م.ر. (1373). تحلیل اجتماعی از خشنودی شغلی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
طباطبایی، س.م.ح. (1383). المیزان فی تفسیر القرآن (ج. 16). قم: جامعه مدرسین.
طوسی، م. (1387ق). المبسوط فی فقه الإمامیه (ج.8، محقق و مصحح: م.ت. کشفى). قم: جامعه مدرسین.
فیتز پتریک، ت. (1381). نظریه رفاه: سیاست اجتماعی چیست؟ (مترجم: ه. همایون‌پور). تهران: نشر گام نو.
قاسمی، و همکاران. (1389). تحلیلی جامعه‌شناختی بر احساس عدالت در بین معلمان شهر زنجان. علوم اجتماعی، شماره 51، صص 107-137.
کاظمی نجف آبادی، م.؛ آذربایجانی، ع.ر. (1396). درنگی در مفهوم احساس عدالت قضایی. حقوق اسلامی، شماره 54، صص. 136-158.
کشاورز، ح. و همکاران. (1395). اثر گشتالت‌درمانی بر اضطراب فراگیر و اضطراب امتحان دانشجویان. فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی، شماره 7، صص. 85-102.
کورمن، آ.ک. (1370). روان‌شناسی صنعتی و سازمانی. (مترجم: ح. شکرکن). تهران: رشد.
کاپلستون، ف. (1393). تاریخ فلسفه (فیلسوفان انگلیسى، از هابز تا هیوم). (ج.5). سروش.
گر، ت.ر. (1377). چرا انسان‌ها شورش می‌کنند؟ (مترجم: ع. مرشدی‌زاده). تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی.
گونتر، ب. (1384). روش‌های تحقیق رسانه‌ای (مترجم: م. نیکو). تهران: اداره‌کل پژوهش‌های سیما.
گیدنز، آ. (1383). جامعه‌شناسی (مترجم: م. صبوری). تهران: نشر نی.
ماکارو، د. (1378). رفاه اجتماعی (ساختار و عملکرد). (مترجمان: م.ت. جغتایی و ف. همتی). تهران: انتشارات دانشگاه علوم بهزیستی و توان‌بخشی.
مجلسی، م. ب. (1403ق). بحار الأنوار (ج.28). بیروت: مؤسسة الوفاء.
مشیرزاده، ح. (1371). درآمدی نظری به جنبش‌های اجتماعی. تهران: پژوهشکده امام خمینی&.
مطهری، م. (1380). مجموعه آثار (ج.4). تهران: صدرا.
مک‌کوایل، د. (1385). نظریه ارتباطات جمعی (مترجم: پ. اجلالی، چاپ دوم). تهران: دفتر مطالعات و توسعه رسانه‌ها.
منصوری، ع.ع.؛ محمدزاده، ر. (1391). نقش عوامل معنوی در معرفت با تکیه بر قوه وهم از نگاه ملاصدرا. پژوهشنامه فلسفه دین، 10(1)، صص. 5-22.
مهدی‌زاده، س.م. (1389). نظریه‌های رسانه: اندیشه‌های رایج و دیدگاه‌های انتقادی. نشر همشهری.
میجلی، ج. (1378). رفاه اجتماعی در جهان (مترجم: م.ت. جغتایی). تهران: انتشارات دانشگاه علوم بهزیستی و توان‌بخشی.
میرسندسی، س.م. (1389). تحلیل درک مردم از عدالت. مطالعات اجتماعی ایران، شماره 4، صص. 84-96.
میرسندسی، س.م. (1390). چشم‌انداز جامعه‌شناسی به عدالت. مؤسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی.
الوانی، س.م. (1386). مدیریت عمومی. تهران: نشر نی.
وبر، م. (1389). دین، قدرت و جامعه. (مترجم: ا. تدین). تهران: نشر هرمس.
هزارجریبی، ج. (1390). بررسی احساس عدالت اجتماعی و عوامل مؤثر بر آن. جامعه‌شناسی کاربردی، 22(43)، صص. 41-62.
Willsdon, C.A.P. (2000). Mural Painting in Britain 1840-1940: Image and Meaning. Oxford: Oxford University Press.
Gurr, T.R. (1970). Why Men Rebel? Princton University Press.
Hegtvedt, K. A. & Barry, M. (1995). Justice and Injustice. In: Sociologica Perspective on Social Encyclopedia, pp. 257-280.
Robinson, R. V. & Bell, W. (1978). Equality, Success,and Social Justice in England and the United States. American Sociological Review, 43(2), pp. 125-143.
James, W. (2008). The Will to believe. New York: Henry Holt.