ویژگی‌های فرهنگ سیاسی نخبگان حاکم از منظر سعدی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، دانشگاه مازندران، مازندران، ایران.

2 دانشجوی دکتری، گروه علوم سیاسی، دانشگاه مازندران، مازندران، ایران

چکیده

ادب فارسی بخش مهمی از تاریخ اندیشۀ ایرانی را نمایندگی می‌کند و در این میان، مصلح‌الدین سعدی شیرازی یکی از مهم‌ترین ستون‌های فرهنگ و ادب فارسی است و از او با عنوان «فردوسی ثانی» یاد می‌کنند. هدف این مقاله آن است تا اندیشۀ سیاسی سعدی را از چشم‌انداز ویژگی‌ها و مولفه‌هایِ فرهنگ سیاسی صاحبان قدرت بررسی کند. تمرکز بر ابعاد فرهنگ سیاسی (شناختی، ارزیابی، احساسی) در آثار سعدی، در کانون توجه این پژوهش است. نگرش، ایستارها، ارزش‌ها و احساسات سعدی که نشانِ فرهنگ سیاسی و تعیین‌کنندۀ جهت‌گیری او دربارۀ نخبگان حاکم زمانه او می‌باشد، در متون او قابل ردیابی است. از این منظر، تلاش شده است از دیدگاه سعدی فرهنگ سیاسی نخبگان حاکم فهم شود. نتایج پژوهش نشان می‌دهد فرهنگ سیاسی نخبگان حاکم از دیدگاه سعدی به صورت عینی و آرمانی به اشکال مختلف از احساس ناامنی سیاسی، عقل‌گرایی، عدالت‌گرایی، اعتدال‌گرایی بازتاب یافته است. به نظر می‌رسد این ویژگی‌ها از فرهنگ سیاسی نخبگان حاکم در آثار سعدی برجستگی بیشتری دارد. مبنای کار این مقاله، کلیات سعدی بر اساس تصحیح و طبع محمد‌علی فروغی است. پژوهش حاضر با رویکرد تفسیری و روش کیفی از نوع تحلیل محتوا بوده و گرد‌آوری داده‌ها به صورت کتابخانه‌ای انجام شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Characteristics of the Political Culture of Ruling Elites from Saadi's Perspective

نویسندگان [English]

  • MohammadTaghi Ghezelsofla 1
  • Abouzar Delavar 2
1 Associate Professor, University of Mazandaran, Mazandaran, Iran
2 PhD Candidate in Political Science, University of Mazandaran, Iran
چکیده [English]

Persian literature represents a major part of the history of Iranian thought. Among its figures, Muslih al-Din Saadi Shirazi stands as a cornerstone—often hailed as the "second Ferdowsi." This article explores Saadi’s political thought through the lens of the characteristics and components of the political culture of ruling authorities. It focuses in particular on the cognitive, evaluative, and emotional dimensions of political culture as reflected in Saadi’s works. His outlook, attitudes, values, and sentiments—markers of his political culture and his position on the ruling elite of his time—can be traced throughout his writings. From this angle, the study seeks to understand the political culture of ruling elites as envisioned by Saadi. The findings suggest that, in Saadi’s view, this culture is manifested both realistically and ideally in various forms—ranging from feelings of political insecurity to rationalism, a commitment to justice, and a moderate approach. These characteristics appear to be especially prominent in Saadi’s portrayal of the political culture of ruling elites. The study draws primarily on Kulliyat-i Saadi, based on the edition by Mohammad Ali Foroughi. Methodologically, the research adopts an interpretive approach and uses qualitative content analysis, with data collected through library sources.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Saadi’s political thought
  • political culture
  • ruling elites
  • Iranotopia

مراجع

آدامز، ی.؛ دایسن، ر. (1399). پنجاه متفکر بزرگ سیاسی. پ. ایزدی (مترجم). تهران: ثالث.
آل‌غفور، س.م.ت. (1375). نقش فرهنگ در ساختار ایران معاصر. نقد‌و‌نظر، 2(3-4)،
صص. 112-137.
ابراهیمی دینانی، غ.ح. (۱۳۹۲). حکمت نظری و حکمت عملی در آثار سعدی. سعدی‌شناسی، شماره ۱۶، صص. ۲۴ - ۳۲.
احمدوند، ش. ؛ شجاعی، س.‌م.س. (1401). حکمرانی و مشروعیت اطاعت در گلستان سعدی. ماهنامه علمی جامعه‌شناسی سیاسی ایران، سال پنجم، شماره۴، صص. ۱۴۸۶ - ۱۴۹۹.
اخوان‌کاظمی، ب. (1383). پیوند ادب و سیاست: عدالت و قیام در اندیشۀ سیاسی سعدی. اطلاعات سیاسی اقتصادی، شماره 203- 204، صص. 128- 133.
ازغندی، ع.ر. (1379). ناکارآمدی نخبگان سیاسی ایران بین دو انقلاب. (چاپ دوم). تهران: قومس.
ازغندی، ع.ر. (۱۳۹۱). اندیشه‌های سیاسی سعدی. تهران: نشر قومس.
ازغندی، ع.ر.؛ دلاور، ا. (1389). نقش فرهنگ سیاسی نخبگان حاکم در سقوط محمدرضا شاه (بررسی موردی نخست‌وزیر هویدا از بهمن1343تا مرداد 1356). رهیافت‌های سیاسی و بین‌المللی، شماره23، صص. 51-75.
اسکینر، ک. (1393). بینش‌های علم سیاست. ف. مجیدی (مترجم). تهران: فرهنگ جاوید.
امیدبخش، ع.ر.؛ جلالی، م.ا. (۱۴۰۰). بررسی رابطۀ خدایگان و رعیت در آرای سیاسی سعدی از منظر تاریخ‌گرایی نو. ادب پارسی، 12(2)، صص. ۹۳ - ۱۲۴.
ایونز، م.(1383). نخبه‌گرایی. م. شهابی (مترجم). فرهنگ اندیشه، سال سوم، شماره دهم. صص.11-33.
بشیریه، ح. (1381). جامعه‌شناسی سیاسی (نقش نیروهای اجتماعی در زندگی سیاسی). تهران:
نشر نی.
بشیریه، ح. (۱۳۸۴). آموزش دانش سیاسی: مبانی علم سیاست نظری و تأسیسی. تهران: نگاه معاصر.
بشیریه، ح. (1387). موانع توسعه سیاسی در ایران. تهران: گام نو.
ثروت، م. (1388). سیاست مدن از دید سعدی. تاریخ ادبیات، 3(60)، صص. 5-19.
جوینی، ع. (1387). تاریخ جهانگشای جوینی. م. قزوینی (مصحح). تهران: هرمس.
حق‌جو، س. (۱۳۸۱). حکمت سیاسی سعدی (اخلاقی واسطۀ میان فرادست و فرودست و ادبیت آن). پژوهشنامه علوم انسانی و اجتماعی، 2(6-7)، صص. ۹۷ - ۱۱۷.
خورشیدی، م.؛ حقیقت، س.ص. (۱۳97). سعدی و سنّت‌های فکری سازندۀ عرف سیاسی. پژوهشنامه علوم سیاسی، شماره 21، صص. 37- 7۲.
دشتی، ع. (1356). قلمرو سعدی. (چاپ پنجم). تهران: امیرکبیر.
دلاور، ا. (1387). فرهنگ سیاسی نخبگان در دوره پهلوی دوم. گفتگو، شماره52،
صص. 140-111.
رفیع‌پور، ف. (1378). آناتومی جامعه: مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی کاربردی. تهران: شرکت سهامی انتشار.
روشه، گ. (1383). تغییرات اجتماعی. م. وثوقی (مترجم). (چاپ پانزدهم). تهران: نشر نی.
زرین‌کوب، ع. (۱۳۷۹). حدیث خوش سعدی: دربارۀ زندگی و اندیشۀ سعدی. تهران: انتشارات سخن.
زونیس، م. (1387). روان‌شناسی نخبگان سیاسی ایران. پ. صالحی، س. امین‌زاده و ز. لبادی (مترجم). تهران: چاپخش.
سریع‌القلم، م. (1386). فرهنگ سیاسی ایران. تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
سعدی، م. (۱۴۰۲). کلیات سعدی. بر اساس تصحیح و طبع م.ع. فروغی؛ ب. خرّمشاهی (تصحیح، مقدمه، تعلیقات و فهارس). (چاپ نهم). تهران: دوستان.
طباطبایی، س.ج. (۱۳۹۵) اندرزنامه‌نویسی خلاف آمد عادت سعدی. سعدی‌شناسی، شماره ۱، صص. ۱۱۷ - ۱۵۳.
طباطبایی، س.ج. (1400). تاریخ اندیشۀ سیاسی در ایران: ملاحظاتی در مبانی نظری. تهران: مینوی خرد.
ظهیری‌ناو، ب.؛ پاک‌مهر، ع. (۱۳۸۷). اندیشه‌های سیاسی و حکومتی سعدی در بوستان و گلستان. پژوهشنامه علوم انسانی، شماره ۵۸، صص. ۹۹- ۱۲۲.
فولر، گ. (1387). قبله عالم. ع. مخبر (مترجم). تهران: نشر مرکز.
قزلسفلی، م.ت. (1401). دلهرۀ هستی؛ درآمدی بر اندیشۀ سیاسی اضطراب. تهران: خاموش.
قوام، ع. (1394). سیاست‌شناسی: مبانی علم سیاست. تهران: سمت.
کوزر، ل. (1377). زندگی و اندیشۀ بزرگان جامعه‌شناسی. م. ثلاثی (مترجم). تهران: علمی.
ماسه، ه. (1369). تحقیق دربارۀ سعدی. غ.ح. یوسفی (مترجم). تهران: توس.
منوچهری، ع. (1397). پارادایم نصیحت. تهران: پژوهشکدۀ تاریخ اسلام.
موحد، ض. (۱۳۹9). سعدی. (چاپ هفتم). تهران: نیلوفر.
میلانی، ع. (۱۳۸۷). تجدد و تجددستیزی در ایران. (چاپ هفتم). تهران: اختران.
هاتسک، ا.؛ ویکنز، جی.ام. (1383). گلستان و بوستان: پیشگفتار. تهران: هرمس و مرکز گفتگوی تمدن‌ها.
هراری، ی.ن. (۱۳۹۷). انسان خردمند: تاریخ مختصر نوع بشر. ن. گرگین (مترجم). تهران: فرهنگ نشر نو.
هلد، دیوید. (1384). مدل‌های دمکراسی. ع. مخبر (مترجم). تهران: روشنگران و مطالعات زنان.
هیوود، ا. (1400). سیاست. ع. عالم (مترجم). تهران: نی.
 
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار