مبانى جامعه‏ شناسى در قرآن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

حجه‏الاسلام والمسلمین کریم خانمحمدى، عضو هیأت علمى دانشگاه باقرالعلوم علیه‏السلام

چکیده

نگارنده ضمن بررسى «ماهیت جامعه» از دیدگاه جامعه شناسان و
متفکران معاصر اسلامى معتقد است جامعه به لحاظ ماهوى فى الجمله
اصالت دارد، یعنى گرچه متفکران اسلامى اصالت به مفهوم «دورکیمى»
را قبول ندارند ولى در مورد جبرهاى اجتماعى به مفهوم «گورویچى»
اتفاق نظر دارند.

با فرض پذیرش اصالت، جامعه قانونمندى‏هاى ویژه‏اى خواهد
داشت که منحصر به فرد و جداى از قانونمندى‏هاى افراد است. این
قانونمندى‏ها از دیدگاه قرآن قابل شناخت است؛ قرآن دو روش
«تطبیقى» و «تحلیلى» را براى شناخت جامعه راهنمایى مى‏کند که در
واقع به شیوه جامعه شناختى مهر صحت مى‏گذارد.
روش تحلیلى مبتنى بر روش تطبیقى است. با مقایسه جوامع
مى‏توان عناصر سازنده و مخرب را شناخت و با مدل‏هاى به دست آمده
از روش تطبیقى، مى‏توان به جامعه خاص پرداخت. سه الگوى روش
تطبیقى، همزمان، در زمان و ترکیبى، نمونه‏هایى در قرآن دارند که سومى
به وضوح در سوره شعرا منعکس است. سرگذشت قوم سبا نیز الگوى
مناسبى از روش تحلیلى در قرآن مى‏باشد.

عنوان مقاله [English]

THE BASICS OF SOCIOLOGY IN THE QURAN

نویسنده [English]

  • Karim Khanmohammadi
چکیده [English]

Studying "the nature of society" from the viewpoint of
contemporary Moslem sociologists and intellectuals, the writer
believes that society lacks in an original nature on itsown. In other
words, though Moslem intellectuals reject the Durkheimian
notion of the originality of society, they agree on Gourvitchian
social determinism.
If we accept the originality of society, then the society will have
specific and unique regulations apart from the regulations of its
members. We can discover these regulations according to the
Quran, which presents the comparative and analytic approaches
for studying society. In fact, the Quran confirms the sociological
approach.
The analytic approach is based on the comparative approach.
Comparing societies, we can recognize the constructive and
destructive elements of a society. Afler forming models based on
the comparative approach, we can focus on specific societies. The
synchronic comparative model, the diachronic compartive model

and the synthetic model have all been used in the Quran. As an
example for the third model one can refer to chapter 26 - The
Poets.