اقتدار مدنی روحانیت و چالش‏های نوین آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی

چکیده

روحانیت از این جهت که سازمانی شکل‏گرفته بر پایه‌ یکی از نیازهای اصلی اجتماعی، یعنی نیاز به دین است، یکی از نهادهای جامعه مدنی و البته قدرتمند‌ترین آنها در ایران به شمار می‌آید. کارویژه ذاتی این نهاد، فهم دین، تبلیغ و ترویج دین و اجرای مناسک آن است که البته در شرایط خاص تاریخی، ممکن است وظایف تاریخ‏مندی بدانها اضافه کند. نهادهای مدنی به‏عنوان واحدهای تشکیل‌دهندة جامعه مدنی، در مقابل نهادهای سیاسی مطرح می‌شوند. وجه اصلی متمایزکننده آنها این است که «کنش جمعی» خود را بدون اجبار و آمریت سیاسی سامان می‌دهند؛ ازاین‏رو، مدنیت سازمانی مثل روحانیت، از یک سو در گرو سیاسی‏ نشدن و حفظ استقلال آن از حاکمیت سیاسی و از سوی دیگر، حفظ اعتبار و کارآمدی آن در جامعه اسلامی است. بااین‏همه، در سالهای پس از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی و ورود روحانیت به برخی از ارکان حکومت اسلامی، به وجه مدنی این نهاد آسیب رسیده و از توانمندی آن در چنین حوزه‏ای کاسته شده است. این مقاله بدون اینکه تأکیدی بر لزوم بازگشت روحانیت به کارکردهای سنتی خود داشته باشد و به حضور خود در حکومت اسلامی پایان بخشد، تنها می‏کوشد عوامل تقلیل‏دهنده اقتدار اجتماعی روحانیت را طی چند دهه اخیر تحلیل کند. اینکه این عوامل کدام‏اند و چگونه توانسته‏اند مدنیت این نهاد را تحت‏الشعاع قرار دهند، پرسش‏هایی است که این مقاله درصدد بررسی آنهاست.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Civil Authority of Clericalism and its Modern Challenges

نویسنده [English]

  • Abdolvahhab Forati
Associate professor in department of politics, Islamic thought and culture research center
چکیده [English]

Clericalism is considered as one of the institutes of civil society and the most authoritative in Iran because it is a developed organization based on one of the main social needs that is the religion. The main function of this institute is the comprehension of religion, propagation of it and performing its rituals. Moreover, in the specific historical conditions, it is added some history-wise duties to it. The civil institutes as the components of civil society are stated beside the political institutes. The main distinguishing aspect is that organizational civility like clericalism depends on not being political and keeping its independence from political sovereignty on one hand and on the other hand preserving its validity and efficiency in the Islamic community. Nevertheless, during the years after the glorious victory of Islamic revolution and the involvement of clergymen in some principles of Islamic government, its civil aspect has been affected and its efficacy has decreased in this very domain. This article is to merely analyze the decreasing elements of social authority of clergymen during the recent decades without putting emphasis on the necessity of clergymen revisiting their traditional functions and terminating their presence in the Islamic government. The article is to investigate these elements and their way of shedding light on the civility of this institute.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Political System
  • trust crisis
  • getting conventionalized
  • game of power
  • anti discourse
  • efficacy
  • change of situation