رمزگشایی از فقه سیاسی احمدرضاخان بریلوی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران

10.22081/psq.2023.74346

چکیده

احمدرضاخان بریلوی، بنیان­گذار یکی از بزرگ‌ترین مکاتب فکری در مذهب حنفی ماتریدی در شبه­قاره است. این مکتب که به سبب انتساب به احمدرضا، مکتب بریلوی نامیده می‌شود، از نظر تعداد پیروان، گوی سبقت را از سایر رقبا در شبه­قاره ربوده و حتی دامنه­ی نفوذ آن به افریقا و اروپا نیز سرایت کرده است. در این میان، جدای از عقاید احمدرضاخان که وی را از رقیب اصلی آن یعنی مکتب دیوبند جدا می­کند، ایستارهای سیاسی وی نیز بسیار بحث­برانگیز بوده است؛ به گونه‌ای که برخی وی را از ایادی استعمار انگلستان شمرده و برخی نیز چنین مواضعی را نشانه­ی آینده‌نگری او دانسته­اند. در این پژوهش، مهم‌ترین فتاوای سیاسی او که می­توان آن را در قالب فقه سیاسی احمدرضا ارزیابی کرد، مورد بررسی قرار گرفته و تلاش شده است که علل واقعی صدور چنین فتاوایی رمزگشایی شود. پنج فتوای احمدرضاخان درباره­ی مسائل: دارالاسلام و دارالکفر، ترک موالات، جنبش خلافت، حزب کنگره و نظریه­ی دو ملّت، در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفته و نشان داده شده است که مواضع احمدرضا در تمامی این مسایل برخلاف مواضع مسلمانان شبه­قاره بوده است. به نظر می­رسد بیش از آن­که مواضع سیاسی احمدرضاخان ریشه در اندیشه­های فقهی وی داشته باشد، متأثر از فضای رقابت میان احمدرضاخان و دیوبندی‌ها که رهبری جریان­های سیاسی شبه­قاره را در آن زمان به دست داشته­اند، بوده است.‏

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Decoding Ahmed Raza Khan Barelvi’s Political Jurisprudence

نویسنده [English]

  • Seyyed Mahdi Alizadeh Mousavi
Assistant professor, University of Religions and Denominations, Qom, Iran
چکیده [English]

Ahmed Raza Khan Barelvi was the founder of a major intellectual school within the Maturidi Hanafi denomination in the Indian Subcontinent. The school is known as the Barelvi School, having more followers than its rivals in India. It has even spread to Africa and Europe. However, apartment from Ahmed Raza Khan’s beliefs, which distinguish him from the rival school of Deobandi, his political positions are very controversial. Some people believe that he was an agent of the British colonists, and others take his positions as signs of his foresight. This article studies his most important political fatwas, which can be viewed as Ahmed Raza Khan’s political jurisprudence, trying to decode the real grounds on which such fatwas were issued. We tackle five main fatwas issued by Ahmed Raza Khan on the land of Islam and the land of disbelief, non-cooperation (tark muwalat), caliphate movement, Indian National Congress, and two-nation theory. We show that Ahmed Raza’s positions on all of these issues were contrary to those of the majority of Muslims in the Indian subcontinent. It seems that his political positions were more influenced by rivalries with Deobandis (leaders of political movements in India at the time) than being rooted in his jurisprudential thoughts.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ahmed Raza Khan
  • Barelvi Schoo
  • Deobandi School
  • Indian Subcontinent
  • political jurisprudence

عنوان مقاله [العربیة]

فک رموز الفقه السیاسی لأحمد رضا خان البَریلوی

چکیده [العربیة]

أحمد رضا خان البریلوی هو مؤسّس إحدى أکبر المدارس الفکریة فی المذهب الحنفی الماتریدی فی شبه القارة الهندیة. هذه المدرسة التی تسمّى المدرسة البریلویة بسبب نسبتها لأحمد رضا، تفوّقت على المنافسین الآخرین فی شبه القارة الهندیة من حیث عدد المتابعین، وامتدّ تأثیرها حتى إلى إفریقیا وأوروبا. فی غضون ذلک، وبغض النظر عن معتقدات أحمد رضا خان التی تفصله عن منافسه الرئیسی أی المدرسة الدیوبندیة، فقد کانت مواقفه السیاسیة أیضًا مثیرة للجدل، حیث اعتبره البعض من عملاء الاستعمار البریطانی، ورأى آخرون أن مثل هذه المواقف هی علامة على بعد نظره. فی هذا البحث تم استعراض أهم فتاواه السیاسیة، حیث من الممکن تقییمها من خلال فقهه السیاسی، کما بُذلت محاولة لفهم الأسباب الحقیقیة لإصدار هذه الفتاوى. أیضًا تم فی هذا البحث استعراض فتاوى أحمد رضا خان الخمس فی القضایا التالیة: دار الإسلام ودار الکفر، وترک الموالاة، وحرکة الخلافة، وحزب المؤتمر ونظریة القومیة، کما تم الکشف عن أن مواقف أحمد رضا من کل هذه القضایا تتعارض مع مواقف المسلمین فی شبه القارة الهندیة. یبدو أن المواقف السیاسیة لأحمد رضا خان أکثر من أن تکون متجذّرة فی فقهه کانت متأثرة بأجواء المنافسة بینه وبین الدیوبندیین حیث کانوا زعماء التیارات السیاسیة فی شبه القارة الهندیة آنذاک

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • أحمد رضا خان
  • المدرسة البریلویة
  • المدرسة الدیوبندیة
  • شبه القارة الهندیة
  • الفقه السیاسی

مراجع

احمد، م. )0221(. االمام احمدرضاخان و اثره فی الفقه الحنفی. الهور، ااکتتان: مؤسته اشرد.
الهی ظهیر، ا. )0258(. البریلویه عقائد و تاریخ. الهور، ااکتتان: إدارة ترامان التنة.
انوار احمد خان البغدادی )بیتا(، االمام احمدرضاخان الحنفی الماتریدی حیاته و خدماتاه، بیروت:دارالملاک
للطباعة و النشر..
بریلوی، ا.ر. )9111(. العطایا النبویة فی الفتاوی الرضویة. ااکتتان: رضا فاوندیشن.،
بریلوی، ا.ر. )0882(. المحجة المؤتمنة فی آیة الممتحنة. کراچی: مجلس دعوت اسامی:
www.alahazratnetwork.org/wp-content/uploads/2020/03/100-
mahajjah_al_mutaminah.pdf
بریلوی، ا.ر. )9105الف(. أجلی األعالم أن الفتوی مطلقا علی قول االمام. کراچی: مکتبة المدینة..
بریلوی، ا.ر. )9105ب(. إعالم األعالم بأن هندوستان داراإلسالم. کراچی:مکتبة المدینة..
بریلوی، ا.ر. )9105 ج(. دوام العیش من االئمة من قریش. کراچی: مکتبة المدینة:
www.alahazratnetwork.org
بریلوی، ا.ر. )9115 ب(. إرائة األدب لفاضل النسب )رساله 32 از مجموعه فتاوای رضویه(. ااکتتان: دعوت
اسامی.
بیهاری، ظ. )9118(. حیات اعلیحضرت. گنجبخش رود الهور، ااکتتان: مکتبه نبویه.
ثابت، م.خ. )بیتا(. إنصاف االمام. دار المقطم للنشر و التوزیع، قاهره.
رضوی س.ق.ه و کریمی، م. )0828(. جنبش خالفت. در دانشنامه اهان اسام، ج.01
علیازاده موساوی، س.م. )0820(. نظاام سیاسای در اندییاه ساید اباواالعلی ماودودی. تهاران: انتشاارات
امیرکبیر.
علیزاده موسوی، س.م. )0829(. مکتب دیوبند و جنبش جماعت تبلیا . قام: دفتار تبلیغاات اساامی حاوزه
علمیه.
قادری، ب.ا. )0011(. سوانح امام احمدرضا. ااکتتان: انتشارات نوریه..
متعود، ا. محمد، د. )0095(. بریلوی اور تار ماواالت )فاضال بریلاوی و تار ماواالت(، اداره متاعودیه،
کراچی.
متعود، ا.م. )0220(. الشیخ احمد رضا خان البریلوی و شی مان حیاتاه و افکااره و خدماتاه، تراماهمحماد
عارد الله مصباحی، مؤسته رضا، کراچی.
- Ahmad, M. (2020). Da‘wah Activities of The Pakistani Barelwis: Case of
the Da‘wat-i-Islami. Journal of Islamic Thought and Civilization
(JITC),10(1).
- Alam, A. (2008). Making Muslims: Identity and Differences in Madrasas,
in Madresas in South Asia. Ed. by Jamal Malik. Routledge.
- Ali, A. (2017). Partition of India and Patriotism of Indian Muslims, The
1041 زمستان / صدم / شماره پنجم و یست سال ب11
Milli Gazette Online.
- Burki, Sh.J. (1999). Pakistan: Fifty Years of Nationhood. (3rd Ed.).
Boulder, CO: Westview Press.
- Gandhi, M. (1994). The Gandhi Reader: A Sourcebook of His Life and
Writings. Grove Press.
- Gilmartin, D. (1988). Empire and Islam. Punjab and the Making of
Pakistan; University of California Press Berkley.
- Kanishka, S (2017). Indian National Congress: From 1885 till 2017, a
brief history of past presidents. The Indian Express.
- Nasim , Y. (2019) Why Allama Mashriqi opposed the partition of India?
Global Village Space. Retrieved.
- Ozcan, A. (1977). Pan-Islamism: Indian Muslims, the Ottomans and
Britain, 1877-1924, Leiden.
- Qureshi, N. (1979) The ‘Ulamā’ of British India and the Hijrat of 1920,
Modern Asian studies, P41-59. Cambridge University Press.
- Sirriyeh, E. (1998). Sufis and Anti-Sufis: The Defense, Rethinking and
Rejection of Sufism in the modern world. University of Leeds, United
Kingdom: Routledge.
- Talbot, I. (1999). Pakistan's Emergence. In: The Oxford History of the
British Empire: Historiography. Ed. by R.W. Winks. Oxford: Oxford
University Press

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار