کارکرد اخلاقی نهادها و دلالت‌های توسعه‌ای آن برای ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

3 استاد دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

10.22081/psq.2023.66073.2764

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی کارکرد اخلاقی نهادها و دلالت‌های توسعه‌ای آن برای ایران است. در پژوهش حاضر تلاش گردید تا ضمن تشخیص مسأله در حوزه‌ی روابط دولت و مردم در ایران که به صورت بی‌اعتمادی و عدم همکاری معرفی می‌شود، در چهارچوب نظریِ فراهم آمده از تلفیق رویکرد فرونتیک و رهیافت نهادگرایی، و نیز پیوند رویکرد اخلاقی معطوف به فضیلت ارسطو، با ایده‌های مربوط به کارکرد نهادها در آراء نهادگرایان، با روش تحلیل کیفی، کارکرد اخلاقی نهادها به‌مثابه‌ی متغیر میانجی در توسعه تشریح شده و دلالت‌های توسعه‌ای آن برای ایران به‌عنوان هدف پژوهش حاضر تأمین شود. نتایج نشان داد که در دوره‌های معدود اما درخور توجه در تاریخ ایران که طی آنها تمهیدات نهادیِ تدارک دیده شده در جهت تنظیم روابط دولت و مردم به گونه‌ای بوده است که با افزایش قابلیت پیش‌بینی‌پذیری و شفافیت، سطوحی از همکاری و اعتماد میان دولت و مردم برقرار شده است، شاخص‌های توسعه‌ای در حوزه‌های گوناگون اقتصادی و سیاسی رو به بهبود گذارده است. بدین ترتیب پس از تثبیت این مفروضه که روابط مردم و دولت در فرایند توسعه به مثابه‌ی متغیر اصلی قابل طرح است، کارکرد اخلاقی نهادها که به شکل افزایش اعتماد و همکاری تعریف می‌شود، می‌تواند در این فرایند به منزله‌ی متغیر میانجی لحاظ گردد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Moral Function of Political Institutions and Its Developmental Implications for Iran

نویسندگان [English]

  • Seyed Alireza Hosseini Beheshti 1
  • Mojgan Rezaeyan Esfehani 2
  • Farshad Momeni 3
1 Assistant Professor, Tarbiat Modarres University, Tehran, Iran
2 PhD. Student, Tarbiat Modarres University, Tehran, Iran
3 Professor, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran
چکیده [English]

The objective of this research is to examine the moral role of institutions and its developmental implications for Iran. The study aims to address the issue of distrust and non-cooperation in the relationship between the government and the people of Iran. Drawing upon a theoretical framework that combines phronetic and institutionalist approaches, as well as incorporating Aristotle's virtue theory in understanding the function of institutions according to institutionalists, the research employs qualitative analysis to explore the moral function of institutions as intermediating variables in development. The ultimate goal of this study is to provide insights into the developmental implications of such a function for Iran. The findings indicate that during specific periods in Iran's history, notable institutional arrangements were in place to facilitate the adjustment of government-people relationships. These periods demonstrated increased predictability and transparency, leading to higher levels of cooperation and mutual trust between the government and the people. Consequently, these improved dynamics resulted in enhanced developmental indicators across various economic and political domains. Consequently, based on the established hypothesis that the relationship between the people and the government is a crucial variable in the development process, the moral function of institutions, defined as enhanced trust and cooperation, can be viewed as an intermediary variable within this process.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Institution
  • development
  • Iran
  • morality
  • government
  • institutionalists

مراجع

آبراهامیان، ی. (1396). مقالاتی در جامعه‌شناسی سیاسی ایران. (مترجم: س. ترابی). تهران: شیرازه.
آل یاسین، ا. (1399). سبب‌شناسی توسعه نیافتگی ایران. تهران: پژواک کیوان.
ارسطو (1398). اخلاق. (تدوین و ترجمه: ر. مشایخی، چاپ سوم). تهران: نگاه.
امانی، م. (1400). روابط حکومت با نیروهای مذهبی و اقتصادی در عصر صفوی. در: در جستجوی سعادت عمومی. (ج2، به کوشش: ا. میدری و همکاران). تهران: روزنه، صص 353-407.
امیراحمدی، ه. (1381). جامعه سیاسی، جامعه مدنی و توسعه ملی. تهران: نقش و نگار.
ایکاف، ر. (1400). برنامه‌ریزی تعاملی. (مترجم: س. خلیلی‌شورینی، چاپ نهم). تهران: مرکز.
بشیریه، ح. (1380). موانع توسعه سیاسی در ایران. تهران: گام نو.
بقایی‌سرابی، ع. (1393). تکنولوژی‌های قدرت و رابطه دولت - جامعه در فرآیند توسعه در دوره جمهوری اسلامی ایران. رساله دکتری. دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران.
پاتنام، ر. (1380). دموکراسی و سنّت‌های مدنی. (مترجم: م.ت. دلفروز). تهران: روزنامه سلام.
چانگ، ه. (1392). نیکوکاران نابکار. (مترجم: م. نبوی و م. شهابی). تهران: کتاب عامه.
حسینی‌بهشتی، ع.ر.؛ ملکی، ع. (1399). برگه‌هایی از کارنامه دولت جنگ. تهران: روزنه.
رعنایی، ش. (1400). مناسبات حکومت و نیروهای اجتماعی در عصر سامانی. در: در سعادت عمومی. (ج2، به کوشش: ا. میدری و همکاران). تهران: روزنه، صص 408-427.
رفیع‌پور، ف. (1383). عناصر زیربنایی جامعه ایران: نظام ایلی، دولت‌ستیزی و ساختار فئودال. پژوهشنامه علوم انسانی، شماره 41-42، صص 37-52.
ستاری‌فر، م. (1399). بن‌مایه‌های توسعه‌یافتگی و توسعه‌نیافتگی. (ج3). تهران: دانشگاه علامه طباطبایی&.
سریع‌القلم، م. (1386). فرهنگ سیاسی ایران. تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
سریع‌القلم، م. (1396). عقلانیت و توسعه‌یافتگی در ایران. (چاپ شانزدهم). تهران: فرزان روز.
صدقی، ن. (1400). رادیکال ها نقد نشوند، راه به جایی نخواهیم برد. در: در جستجوی سعادت عمومی. تهران: روزنه، صص 190-203.
عبادی، ج؛ متوسلی، م.؛ نیکونسبتی، ع. (1398)؛ توسعه و دموکراسی و دلالت‌های آن برای ایران. (چاپ دوم). تهران: دانشگاه تهران.
عبداللهی، م.ع.؛ جان‌محمدی، م.ت. (1389). واقعیت‌های نهادی از دیدگاه جان سرل. متافیزیک، 2(5-6)، صص 1-22.
عنبری، م. (1397). جامعه‌شناسی توسعه - از اقتصاد تا فرهنگ. (چاپ پنجم). تهران: سمت.
فراستخواه، م. (1397). ما ایرانیان. تهران: نی.
فراستخواه، م. (1400). ضرورت گشودن جعبه سیاه مشروطه. در: در جستجوی سعادت عمومی. تهران: روزنه، صص 112-127.
فلور، ویلم (1400). نقش آفرینی اصناف؛ ضرورتی فراموش شده. در: در جستجوی سعادت عمومی. تهران: روزنه، صص 429-448.
فوکویاما، ف. (1385). پایان نظم. (مترجم: غ.ع. توسلی). تهران: حکایت قلم نوین.
قاراخانی، م. (1398). دولت و سیاست اجتماعی در ایران. تهران: آگه.
کاتوزیان، م.ع. (1377). جامعه‌شناسی تاریخی ایران. (مترجم: ع.ر. طیب، چاپ ششم). تهران: مرکز.
کاتوزیان، م.ع. (1390). تضاد دولت و ملت - نظریه تاریخ و سیاست در ایران. (مترجم: ع.ر. طیب، چاپ هشتم). تهران: نشر نی.
کاتوزیان، م.ع. (1398). فرهنگ، تاریخ، سیاست؛ مجموعه گفتگو‌ها و مقالات. (به کوشش: م. صادقی، چاپ سوم). تهران: شرکت سهامی انتشار.
کاظمی، ح. (1393). جهانی‌شدن و دولت‌های توسعه‌گرا. سیاست، شماره 29، صص 199-216.
کراکر، د.آ. (1396). به‌سوی اخلاق توسعه. در: تصور عصر پساتوسعه. (مترجم: م.ح. صالحی، چاپ دوم). تهران: ترجمان علوم انسانی.
گیدنز، آ. (1377). پیامد‌های مدرنیت. (مترجم: م. ثلاثی، چاپ دوم). تهران: مرکز.
گیدنز، آ. (1397). ساخت جامعه. (مترجم: ا. احمدی، چاپ دوم). تهران: علم.
مشهدی‌احمد، م. (1391). معنا و مفهوم نهاد در اقتصاد نهادگرا. پژوهش‌های اقتصادی، 13(48)، صص 49 - 77.
معرفی‌محمدی، ع. (1393). علم اقتصاد و مسئله شناخت. تهران: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
منوچهری، ع.؛ علوی‌پور، س.م. (1399). رویکرد فرونتیک به‌مثابه بنیادی برای علوم انسانی معطوف به توسعه. رهیافت‌های سیاسی و بین‌المللی، 11(61)، صص 13-37.
مؤمنی، ف. (1399 الف). دولت جنگ به‌مثابه یک دولت توسعه‌گرای تمام عیار. در: برگ‌هایی از کارنامه دولت جنگ. (به کوشش: ع.ر. حسینی‌بهشتی و ع. ملکی). تهران: روزنه، صص 151-193.
مؤمنی، ف. (1399ب). مرزهای دانش توسعه. تهران: نهادگرا.
مؤمنی، ف. (1401). نگرش وارونه به مسأله امنیت. چشم‌انداز ایران، شماره 136، صص 62-66.
نورث، د.س. (1396). فهم فرآیند تحول اقتصادی. (مترجم: م. مهاجرانی و ز. فرضی زاده). تهران: نهادگرا.
وطن‌خواه، م. (1380). موانع تاریخی توسعه‌نیافتگی در ایران. تهران: طبع و نشر.
هانتینگتون، س. (1400). سامان سیاسی در جوامع دستخوش دگرگونی. (مترجم: م. ثلاثی، چاپ هفتم). تهران: علم.
هریس، ک. (1398). انقلاب اجتماعی- سیاست و دولت رفاه در ایران. (مترجم: م.ر. فدایی، چاپ دوم). تهران: شیرازه.
Ariansen, P. (1992). Institutional Ethics. Institutional Issues Involving Ethics and Justice, Vol. 1.
Evans, P. (1997). State - Society Synergy: Government and Social Capital in Development. University of California Press.
 Flybjerg, B. (2012). Making Social Science Matter. (G. Papanagnou, Ed.), Social Science and Policy Challenges (pp. 1-52). UNESCO Publishing.
Hadgson, G. M. (1998). The Approach of Institutional Economics. Journal of Economic Literature, Vol. XXXVI.
 Hall, P. A., & Taylor, R. C. R. (1996). Political Science and the Three New Institutionalisms. Political Studies, 44(5), pp. 936-957.
Lowes, S., Nunn, N., & Robinson, J. A. (2017). The Evolution of Culture and Institutions. Econometrica, 85(4), pp. 1005-1091.
Mattiacci, G. & Fabbri, M. (2021). How Institutions Shape Morality. The Journal of Law, Economics, and Organization, 39(1), pp. 160–198. https://doi.org/ 10.1093/jleo/ewab016
Rodrick, D. (2004). Rethinking Growth Policies in the Developing World. Harvard University Press.
Searle, J. R. (2005). What is an Institution? Journal of Institutional Economics, 1(1), pp. 1 - 22. https://doi.org/10.1017/S1744137405000020
Tabellini, G. (2007). Institutions and Culture. ournal of the European Economic Association, 6(2-3), pp. 255–294. https://doi.org/10.1162/JEEA.2008.6.2-3.255

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار